حکم سوگند از نظر شرعی !

در این مقاله در مورد احکام قسم مطالبی را تقدیم شما عزیزان می کنیم:

قسم چند شرط دارد: (آیة الله وحید خراسانی ـ دام ظله)

(اوّل) كسى كه قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختیار قسم بخورد ، پس قسم خوردن بچّه و دیوانه و مست و كسى كه اكراهش كرده اند درست نیست ، و همچنین است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد قسم بخورد ، و قسم سفیه و مفلس در صورتى كه مستلزم تصرّف در مال باشد صحیح نیست.

(دوم) كارى را كه براى انجام آن قسم مى خورد باید حرام یا مكروه نباشد ، و كارى را كه قسم مى خورد ترك كند باید واجب یا مستحبّ نباشد و وجوب عمل به قسم متعلق به فعل یا ترك مباحى كه مصلحتى در دین یا دنیا در آن نباشد محلّ اشكال است.

(سوم) به یكى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدّس او گفته نمى شود ، مانند (خدا) و (الله) ، و نیز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیر خدا هم مى گویند ولى به قدرى به خدا گفته مى شود كه هروقت كسى آن اسم را بگوید ذات مقدّس حقّ در نظر مى آید ، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است ، بلكه به اسمى هم كه بر خدا و بر غیر خدا گفته مى شود اگر خدا را قصد كند و قسم بخورد ، بنابر احتیاط واجب به آن قسم عمل كند.

(چهارم) قسم را به زبان بیاورد ، و اگر آن را بنویسد یا در قلبش قصد كند صحیح نیست ، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.

(پنجم) عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد ، و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود ، از وقتى كه عاجز مى شود قسم او به هم مى خورد ، و همچنین است اگر عمل كردن به نذر یا قسم یا عهد به قدرى مشقّت پیدا كند كه نشود آن را تحمّل كرد.

سوال: قسم از نظر شرعی چگونه است و مخالفت با آن چه حكمی دارد؟

اینكه انسان قسم بخورد كه كاری را انجام دهد یا ترك كند مثلاً قسم بخورد كه روزه بگیرد، یا دود استعمال نكند، چنانچه عمداً مخالفت كند، باید كفاره بدهد، یعنی یك بنده آزاد كند، یا ده فقیر را سیر كند، یا آنان را بپوشاند، و اگر اینها را نتواند باید سه روز روزه بگیرد. (توضیح المسائل امام (ره)، ص 2670)

سۆال: اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به قسم عمل نكند آیا كفاره بر ذمه او می‌آید؟

خیر كفاره براو واجب نمی‌شود. (توضیح المسائل امام (ره)، ص 2674)

سۆال: اگر كسی بدون اجازه‌ پدرش قسم بخورد كه كار حرامی را انجام ندهد و بعد انجام دهد كفاره بر او واجب می‌شود؟ و آیا بار اول كفاره واجب است یا دفعات بعد هم باید كفاره بدهد؟

اجازه شرط نیست و اگر قسم شرعی بوده كفاره دارد و بعد از مخالفت قسم برای مرتبه بعد كفاره واجب نیست. (استفتاثات امام (ره)، ج 2، ص 456)

سۆال: در فیلم‌های ایرانی بازیگران قسمهای زیادی می‌خورند این نوع قسمها چه حكمی دارد؟

قسم بدون قصد جد، اثر شرعی ندارد. البته قسم خوردن بدون ضرورت شرعی مكروه است. (توضیح المسائل 12 مرجع، م 2671)