ماهیت و چیستی سعادت از نگاه فارابی

ماهیت سعادت از دیدگاه فارابی

از دیدگاه ابونصر فارابی هدف وغایت نهایی از وجود انسان رسیدن به سعادت و خوشبختی است و کمال نهایی که به او اعطا می شود همین سعادت است و سعادت عبارت است از: نیل به کمال اخیر انسان که از طریق معقولاتی که در او به ودیعه گذارده شده، حاصل می گردد. پس کمال اخیر انسان از طریق معقولات اُولی بدست می آید و سعادت انسان همان کمال اخیر اوست.

بنابراین سعادت «صیرورت و انتقال و تحول نفس در کمال وجودی خود می باشد به آن مرتبه ای که در قوام خود محتاج به ماده نبوده و این امر تا آنجا بالا می رود و کمال می یابد که از تمام موجودات جدا گشته و مبرای از ماده می گردد.»

سوالی که در اینجا مطرح می شود آن است که آیا سعادت ذاتاً خیر و مطلوب است یا گاهی نیز می تواند مطلوب لغیره باشد؟

پاسخ آن است که سعادت ذاتاً و مطلقاً خیر و مطلوب انسان است و هیچ گاه لغیره خیر و مطلوب نمی گردد، زیرا چیزی اشرف و اَهَم از سعادت و خوشبختی برای انسان نیست تا بخواهد به آن برسد و حتی چیزی شریف تر از آن وجود ندارد تا ممکن باشد انسان از طریق آن به سعادت برسد،از این رو سعادت به خودی خود مقصود انسان است و هیچ هدفی عالی تر و کامل تر از آن وجود ندارد.

بنابراین از دیدگاه فارابی «سعادت چیزی است که ذاتاً خیر و مطلوب بوده و از اموری نیست که به طور مطلق یا در برخی اوقات مطلوب بالغیر و وسیله ای برای رسیدن به چیزی دیگر باشد و اصولاً ورای آن چیزی بزرک تر و مهم تر نبوده تا ممکن باشد انسان به واسطه ی آن به او برسد.»