مبحث29صالحین:کرامت نفس

جایگاه كرامت در اسلام‏

با مراجعه به آيات و روايات فراوان معصومين، اين نتيجه به دست مى‏آيد كه كرامت در اسلام، از شأن و منزلت بالايى برخوردار است:
1 - كرامت، دست‏آورد بعثت است: امام على (ع) جاى‏گاه پيامبر را بهترين جاى‏گاه‏ها و محل پرورش، و خاندان او را شريف‏ترين پايگاه مى‏داند كه در معدن بزرگوارى و گاهواره سلامت رشد كرده است.
 2 - كرامت نفس، محور اخلاق اسلامى است: استاد مطهرى مى‏گويد: از مجموع آموزه‏هاى دينى بر مى‏آيد كه زير بناى اخلاق اسلامى، متوجه كردن انسان به شرافت و كرامت ذاتى خويش است. بر اين اساس، استاد مطهرى در باب تقسيم اخلاق به اخلاق سقراطى، حديثى و عرفانى، قسم چهارمى به نام اخلاق مكرمتى مى‏افزايد. ايشان با استناد به رواياتى، منش‏هاى پسنديده و ناپسند آدمى را به يك اصل بنيادى و پايه مهم و اساسى برمى‏گرداند و آن كرامت انسانى است، و كرامت را كشف خودى اصيل در انسان مى‏شمرد و مى‏نويسد: «در مكتب اسلام، تمام احساس‏هاى اخلاقى از پيدا كردن خودش و احساس واقعيت پيدا مى‏شود. اگر انسان، خود واقعى‏اش را پيدا كند، مى‏بيند تمام... ارزش‏هاى اخلاقى و نيز ضد اخلاقى معنا پيدا مى‏كند. بعد از اين است كه انسان مى‏بيند تمام اخبار اسلامى يك فلسفة خاص دارد و اخلاق در اسلام به محور خودشناسى و احساس كرامت در خود واقعى و اخلاق اسلامى بر اساس اين پايه بنا شده است.
رواياتى كه بر استنباط عالمانه استاد مطهرى دلالت دارد، فراوان است. در اين‏جا به چند نمونه بسنده مى‏كنيم:
امام على (ع) مى‏فرمايد: «الكرم معدن الخير؛ محور نيكى‏ها، كرامت است.»
در جاى ديگر مى‏فرمايد: «النفس الكريمه لا توثر فيها النكبات؛ آن‏كه به كرامت نفس و خودش دست يافت، نكبت و آفت در او بى‏اثر است.»
و نيز مى‏فرمايد: «الكريم يزدجر عما يفتخر به اللئيم؛انسان كرامت يافته، از هرگونه پستى كه انسان‏هاى پست به آن مى‏بالند نفرت دارد.»
3 - كرامت، وصف خدا، فرشتگان و قرآن مجيد است: كريم يكى از 99 نام زيباى خداوند است. در قرآن مجيد 26 بار خداوند را با وصف كريم مى‏خوانيم: «فان ربى غنى كريم؛ پروردگار من، بى‏نياز و بزرگوار است.»
براى كتاب آسمانى مسلمانان (قرآن)، صفت كريم آمده است: «انه لقرآن كريم؛ همانا آن، قرآن كريم است.»
جبرئيل، آورنده پيام الهى، كريم است: «انّه لقول رسول كريم». فرشتگان الهى به اين وصف شناخته شده‏اند: «بل عباد مكرمون.»