حکم معامله با بانک

مراجع عظام تقلید در این‌باره می‌گویند: اگر هنگام گذاشتن پول شرط سود یا شرکت در قرعه کشی نشود، اشکال ندارد. (آیة الله تبریزى، جواد، استفتاءات، س 2135؛ آیة ‏الله مكارم، مکارم، استفتاءات جدید، ص 585، ج 2، س 1695، صافى گلپایگانى، لطف الله، جامع الأحكام، ج‌2، ص 303، س 1989 و 2004؛ آیة  الله فاضل لنكرانى ره، محمد، جامع المسائل، ج‌1، ص 274، سۆال 1098؛ آیة ‏الله خامنه‏اى، سید علی، اجوبة الاستفتاءات، س 1945 و 1946، ؛ آیة ‏الله وحید خراسانی، حسین، توضیح‏المسائل، م 2862؛ امام خمینی، سید روح اللّه، توضیح المسائل، م 2858؛ بهجت، محمد تقى، رساله توضیح المسائل، ضمائم، ص 3، م 22 . آیة ‏الله نورى، استفتاءات، ج 2، س 476؛ آیة ‏الله سیستانى، سایت معظم له، بخش بانک.)

تبصره 1. بین انگیزه و شرط تفاوت هست. بنابراین اگر پول را به انگیزه شركت در قرعه كشى پس انداز كند، اشكال ندارد و آنچه كه اكنون در بانك‏ها و مۆسسه‏هاى خصوصى رایج است، به همین صورت است.

تبصره 2. از نظر آیت‏اللّه سیستانى، مشتریان مى‏توانند جایزه را بگیرند ولى باید نصف آن را به فقیر متدین بدهند.

نظر اکثر مراجع عظام تقلید به شرح زیر می باشد:

اگر بانک وکیل باشد که از سوى سپرده گذار (از طریق اجراى عقود شرعى) معامله شرعى انجام دهد، گرفتن سود اشکال ندارد، ولى اگر سپرده به صورت قرض به شرط سود باشد، دریافت سود حرام است. (خامنه‏اى، اجوبة الاستفتاءات، س 1926 و 1940؛ نورى، توضیح المسائل، مسائل مستحدثه؛ تبریزى، استفتاءات، س 2120 ؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1383 و 1377 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1094 و 1095 و ج 2 س 1003 ؛ صافى، جامع الاحکام، ج 2، س 1990 و 1991 ؛ بااستفاده از نرم افزار پرسمان)

آیات عظام بهجت ره و وحید خراسانی دام ظله: گرفتن سود سپرده‏گذارى، ربا و حرام است مگر آن که با بانک معامله شرعى [حقیقی] انجام شود. براى مثال بانک جنسى را [هر چه که باشد] به مبلغ سود سپرده به مشترى بفروشد به شرط این که مبلغى را تا مدت معیّنى به بانک قرض بدهد. (بهجت، توضیح المسائل، م 2283؛ تماس تلفنی با دفتر آیة الله وحید خراسانی دام ظله)

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

وام گرفتن از بانک ها مانعى ندارد، و در صورتى که طبق عقود شرعیّه باشد مبلغ اضافه ای را که مى پردازند ربا نیست، ولى باید عقدی که فیمابین طرفین بسته می شود معلوم باشد که تحت چه عنوانی واقع شده است و وام را براى هر کارى مى گیرند باید مطابق قرارداد عمل کنند. (آیة الله سیستانی: (و چنانچه بر اساس عقد صحیح نباشد و بانک دولتی باشد، مى توانید مبلغ را به نیت مجهول المالک گرفته سپس با اذن حضرت آیة الله به عنوان قرض براى خود بردارید و آن را در همان جهتی که طبق ضوابط وام به شما داده شده به مصرف برسانید)