مادر امام سجاد علیه السلام کیست ؟

در كتاب هاى تاريخ آمده است كه مادر امام سجّاد عليه السلام "شهربانو" دخترآخرين پادشاه ساسانى "يزدگرد سوّم" بوده است.
امپراتورى ايران، همچون هر نظام جاهلى ديگر بر ظلم و ستم ‏وسياست هاى طبقاتى استوار بود. با درخشيدن نور اسلام، اين نظام همچون‏ درختى پوك و پوسيده كه از وزش بادهاى سهمناك ريشه كن مى ‏شود،نابود شد. پادشاه ايران از شهرى به شهرى مى ‏گريخت تا آنكه سر انجام درخراسان به قتل رسيد و خانواده ‏اش در همان شهر ماندگار شدند تا آنكه‏ خراسان در روزگار خلافت عثمان در سال 32 هجرى به دست مسلمانان‏ فتح شد و خانواده امپراتور مقتول ايران، به اسارت مسلمانان در آمدند و به مدينه آورده شدند. چون آنها را در پيشگاه خليفه سوّم و اصحاب‏ بزرگ پيامبر(ص) حاضر كردند، امير مؤمنان على بن ابيطالب(ع) عثمان را به‏ گراميداشت خاندان يزد گرد تشويق كرد و بدين منظور حديثى از پيامبر صلى الله عليه وآله را براى او خواند كه فرموده بود: "عزيزان قومى را كه به ذلّت‏ افتاده‏ اند، گرامى داريد". شايد يكى از حكمت هاى اين سخن دلجويى ازمردمى باشد كه همواره سران و بزرگان خود را مورد احترام قرار مى‏ دادند،تا مبادا پرده ‏هاى كينه و دشمنى ميان آنان و پذيرش اسلام، مانعى ايجاد كند. چون عثمان در اين باره درنگ كرد، امير مؤمنان امام علی‏ عليه السلام فرمود:
"به خاطر خدا سهم خود و سهم بنى هاشم را از اينان آزاد كردم".
انصار و مهاجران نيز در اين كار از آن‏ حضرت پيروى كردند. خليفه هم‏ چاره ‏اى جز اين فرا روى خود نديد. آنگاه امام على علیه السلام پيشنهاد داد كه هر يك ‏از اسرا را به حال خود بگذارند تا همسرى مناسب براى خود برگزينند.يكى از دختران يزد گرد؛ امام حسين علیه السلام را برگزيد و دوّمى نيز امام حسن‏ علیه السلام وبنا به قولى محمّد ابن ابى بكر را به همسرى خود انتخاب كرد.
"شهربانو" در اين سال بار دارشد و در نيمه جمادى الاوّل سال 33هجرى نخستين فرزند خويش را به دنيا آورد و در همان روزهاى اول پس‏ از زايمان بدرود حيات گفت. سپس يكى از كنيزان امام حسين علیه السلام متكفّل‏ نگهدارى كودك شد. بدين ترتيب. امام زين العابدين علیه السلام در دامن آن كنيز بزرگ شد. مردم مى‏ پنداشتند كه آن زن مادر واقعى امام سجّاد است درحالى كه او كنيز امام حسين علیه السلام بود.(1)
امام سجّاد علیه السلام هفت ساله بود كه پدر بزرگش، اميرمؤمنان‏ امام علی عليه السلام در محراب‏ مسجد كوفه به شهادت رسيد. پس از چند ماه اهل بيت به مدينه‏ بازگشتند، جايى كه على بن الحسين (ع) در خانه‏ هاى آكنده از بوى خوش‏ پياميرصلى الله عليه وآله رشد كرده بود. امام هفده ساله بود كه عمويش امام حسن‏ مجتبى(ع) را با زهر به شهادت رساندند.
امام سجّاد(ع) در سايه پدر بزرگوارش امام حسين (ع)، نقش رهبرى را در روياروئى با ارتداد جاهليّت مآب اموى را تجربه مى ‏كرد.
در باره ويژگى اين مبارزه وريارويى آرام و مخفيانه، اطلاعات اندكى‏ در دست‏ است. در واقع از اين دوره تنها سخنراني هاى امام حسين‏ عليه السلام بر عليه‏ معاويه ونامه‏ هاى آتشين آن‏حضرت به ‏او وقيام هايى كه به‏ره برى اصحاب‏ پيامبر(ص) كه هواخواه اهل بيت(ع) آن‏حضرت بودند، براى ما باقى مانده است.
امّا به نظر نگارنده همين اطلاعات اندك مى‏تواند تصوير كاملى از اوضاع سياسى كه امام سجّاد(ع) در زمان پدرش، يعنى در سنين جوانى با آن‏ دست به گريبان بوده، در پيش روى ما به نمايش بگذارد.
---------------------------------------------
1-در برخى از آنچه نقل شد بر حديثى كه از امام روايت شده و در بحار الانوار ج‏46،ص‏8 آمده است استناد جستيم. طبق اين روايت اسارت دختران يزد گرد در زمان‏ عثمان روى داده است امّا در بعضى روايات آمده كه آنان در زمان عمر به اسيرى‏ گرفته شدند. امّا اين روايت دور از سياق تاريخى است چرا كه با فتح خراسان و تاريخ ‏ولادت امام زين العابدين(ع) و... سازگارى ندارد.