سخنان گهربار امام جواد علیه السلام

اظهار چیزى قبل از آن كه محكم و پایدار شود سبب تباهى آن است!
امام جواد (ع) را همه مسلمانان عالمی بزرگ می دانستند. ایشان انسانی بردبار، نیكو سخن، عابد و بسیار باهوش بود. حدیثهای بسیاری از آن امام، در كتابهای حدیث، از جمله عیون اخبار الرضا، تحف العقول، مناقب، بحارالانوار و ........ نقل شده است.

نیاز مؤمن به سه چیز
مؤمن نیاز دارد به توفیقى از جانب خدا، و به پندگویى از سوى خودش، و به پذیرش از كسى كه او را نصیحت كند.

استوار كن، آشكار كن!
اظهار چیزى قبل از آن كه محكم و پایدار شود سبب تباهى آن است.

قطع نعمت، نتیجه ناسپاسى
افزونى نعمت از جانب خدا بریده نشود تا آن هنگام كه شكرگزارى از سوى بندگان بریده شود.

نامه امام جواد به دوستش
امام جواد (علیه السلام) به یكى از دوستانش نوشت: امّا در این دنیا ما زیر فرمان دیگرانیم، ولى هر كه خواسته او خواسته امامش و متدیّن به دین او باشد، هر جا كه باشد با اوست و دنیاى دیگر سراى جاودان است.

مسئولیت گوش دادن
هر كه گوش به گوینده اى دهد به راستى كه او را پرستیده، پس اگر گوینده از جانب خدا باشد در واقع خدا را پرستیده و اگر گوینده از زبان ابلیس سخن گوید، به راستى كه ابلیس را پرستیده است.

خداوند به یكى از انبیا وحى كرد: امّا زهد تو در دنیا شتاب در آسودگى است و امّا رو كردن تو به من، مایه عزّت توست، ولى آیا با دشمن من دشمنى، و با دوست من دوستى كردى؟
پسندیدن، در حكمِ پذیرفتن
كسى كه در كارى حاضر باشد و آن را ناخوش دارد، مانند كسى است كه غایب بوده، و هر كه در كارى حاضر نباشد، ولى بدان رضایت دهد، مانند كسى است كه خود در آن بوده است.

نوشته امام جواد (علیه السلام)
جان و دارایى ما از بخششهاى گواراى خداست و عاریه و سپرده اوست، هر آنچه را كه به ما ببخشد، مایه خوشى و شادى است و هر آنچه را بگیرد، اجر و ثوابش باقى است. پس هر كه جزعش بر صبرش غالب شود اجرش ضایع شده و از این [صفت] به خدا پناه می بریم.

دوستى با دوستان خدا و دشمنى با دشمنان خدا
خداوند به یكى از انبیا وحى كرد: امّا زهد تو در دنیا شتاب در آسودگى است و امّا رو كردن تو به من، مایه عزّت توست، ولى آیا با دشمن من دشمنى، و با دوست من دوستى كردى؟

همنشینی با بدان
از همنشینی با انسان بد بپرهیز که او همانند شمشیر بدون غلاف است؛ منظره‌اش نیکو و زیبا، ولی اثر و نتیجه‌اش زشت و نازیباست.

خیانت
برای اثبات خیانت شخص، همین کافی است که او امین اشخاص خیانتکار باشد.

حرکت به سوی خدا
حرکت کردن به سوی خداوند با دل، شخص را بهتر، سریعتر و مطمئن‌تر به خداوند می رساند، نسبت به اطاعت و عبادتش با سایر اعضاء و جوارح.

اطـاعــت از هــوای نـفـس
هر کس از هوای خویش اطاعت کند، آرزوی دشمن خویش را بر آورده کرده است.

اعتماد به خداوند
اعتماد به خداوند متعال، بهای هر چیز گرانبها و نردبانی برای رسیدن به هر چیز بلند مرتبه ای است.

عزت مؤمن
عزت مومن در بی‌نیازی او از مردم است.

دوستی با خدا، دشمنی با خدا
این گونه مباش که در آشکارا دوست خدا و در پنهان دشمن خدا باشی.

خانه ای در بهشت
هر کس در راه خدا و فقط به خاطر او از برادری استفاده کند، از خانه ای در بهشت استفاده کرده است.

جان‌ها و دارایی‌ها
جان‌ها و اموال ما از بخشش‌های خداوندی و از امانت‌های اوست. تا زمانی که از آنها بهره مند شویم مایه خوشی و شادی است و زمانی که آن را از ما بگیرند و محروم شویم، برایمان مایه اجر و ثواب است. پس هر کس بی تابی‌اش بر صبرش غالب گردد اجرش ضایع شده است، و ما از آن به خداوند پناه می‌بریم.

تأخیر در توبه، اصرار در گناه
به تاخیر انداختن توبه، فریب خوردن است؛ کارها را به آینده موکول ساختن سرگردانی است؛ عذرتراشی در برابر خدا نابودی است؛ اصرار بر گناه آسودگی از مکر خداست و جز زیانکاران از مکر خدا آسوده نیستند.

هر کس گوش دل به کسی دهد او را پرستیده است. اگر گوینده از طرف خداست، او خدا را پرستیده است و اگر گوینده از زبان ابلیس سخن می‌گوید، شیطان را پرستیده است

توصیه

مردی به امام جواد علیه السلام گفت:«مرا اندرزی دهید.» امام فرمود:«می پذیریی؟» مرد گفت:«آری.» امام فرمود:«صبر را تکیه‌گاه خود برگزین، فقر را در آغوش بگیر، شهوت‌ها را به دور انداز، با هوای نفس مخالفت کن، بدان که در برابر دیده‌گان خدا هستی. و مراقب باش که در پیشگاه او چه می کنی.»

بندگی خدا و بندگی شیطان
هر کس گوش دل به کسی دهد او را پرستیده است. اگر گوینده از طرف خداست، او خدا را پرستیده است و اگر گوینده از زبان ابلیس سخن می‌گوید، شیطان را پرستیده است.

اخلاق پسندیده از ویژگی دوست خوب
اخلاق پسندیده موجب می‌شود انسان، دوستان مناسب و پایداری بیابد. امام جواد علیه السلام در این باره می‌فرمود: «دوست را با سه ویژگی به دست می‌آورند:

1- انصاف در معاشرت،

2- هم دردی[با دیگران] در خوشی و ناخوشی،

3- و داشتن قلبی پاک و سالم [از گناهان]».

دوست باشد کسی که در سختی     باری از دوش دوست بردارد

نـه کـه سـربـارِ زحـمـت خـود نـیــز      بـر سـرِ بـار دوسـت بـگـذارد

چگونگی انتخاب دوست
گزینش دوست، فراروی همه مردم، به ویژه نوجوانان و جوانان است. حال اگر رفاقت، با آزمودن دوست همراه باشد و به ایمان، اخلاق نیکو و وفاداری او یقین شود، دوستی پایدار می‌ماند؛ چنان که امام علی علیه السلام فرمود: «هر که پس از نیک آزمودن، برادر و دوستی برگیرد، ارتباطش پایدار می‌ماند و دوستی‌اش استوار می‌گردد».

پس اگر در این کار سستی شود، زیان دنیوی و اخروی را در پی خواهد داشت. امام جواد علیه السلام در این باره می‌فرمود: «هر کس پیش از آزمودن کسی به او اطمینان کند، خود را در معرض هلاکت و عاقبت رنج آلود قرار داده است».

بـه روزگار جـوانـی بـیـازمـای کـسـان     ببـین فرشته خصال‌اند یا که دیو و دَدَند

برای خویش رفیق شفیق گلچین کن      ز مردمی که هنر پیشه‌اند و با خِگرَدند