شيوه حفظ دوست

شيوه دوست يابى متضمن دو مرحله است : يكى گزينش دوست مطلوب و ديگرى حفظ و نگهدارى او برخى از مردم در اولى موفقند، ولى در دوم ناكام و برخى ديگر در هر دو مرحله به كاميابى مى رسند براى حفظ و نگهدارى دوست ، ازحكما و دانشمندان سخنان بسيارى نقل شده است كه به منظور اختصار، صرفا از حضرت لقمان حكيم مطلبى را نقل مى كنيم . ايشان در سفارشهايى به فرزند خود مى فرمايد:

پسرجان ، در همنشينى با مردم ، بر خلاف رويه آنان رفتار نكن ، چيزى كه طاقت ندارند بر آنان تحميل مكن ، چه در اين صورت رفيقى كه بايد يار و ياور تو باشد، از تو كناره مى گيرد و در ميان جامعه تنها مى مانى ، نه رفيق همدمى دارى و نه برادر مددكارى ، چون تنها شدى بى پناه و ذليل مى شوى . در برابر كسى كه پوزش پذير نيست عذر نياور.

در كارها از آن كه دوست نمى دارد مزد بگيرد كمك نخواه ، چون آن كه مزد مى گيرد كار تو را چون كار خويش با جديت انجام مى دهد، آن مزد براى او سود دنياست ، و براى تو ذخيره آخرت ياران و برادرانى كه از آن ها كمك مى خواهى بايد اهل محبت باشند، به قدر كفاف خويش داشته باشند، آبرومند و عفيف باشند، در حضور شكرگزار و در غياب به ياد تو باشند.

پسرم ! زود رنج و بداخلاق و بى صبر نباش كه با اين صفاتا هيچ رفيقى برايت نمى ماند. خود را به صبر و تاءنى در كارها وادار

سعدى نيز در ضرورت حفظ دوستان مى گويد:

دوستى را كه به عمرى فرا چنگ آرند، نشايد كه به يكدم بيازارند.

سنگى به چند سال شد لعل پاره اى

زنهار تا به يك نفسش نشكنى به سنگ

آثار تربيتى معاشرت با نيكان

يكى از انديشمندان مى گويد: كسى كه مى خواهد نقاش خوبى بشود، بايد سرمشقهاى عالى انتخاب و از روى آن مشق كند، همين طور هم كسى كه ميل دارد زندگانيش منزه و پاكيزه باشد، بايد بهترين اشخاص را سرمشق خود قرار دهد و آن قدر بكوشد تا به پاى آن ها برسد و حتى از آنها درگذرد

بايد اعتراف كرد كه به لحاظ گستردگى دامنه نفوذ تاءثير دوستيها در ساختمان اخلاقى انسان ، هرگز نمى توان آثار مترتب بر آنها را كامل بيان كرد، ليكن در حد مقدورات لازم است به برخى از مهمترين آنها اشاراتى داشته باشيم :

1. دوستى با خوبان ، آدمى را درشمار آنان قرار مى دهد

2. در صورت نفوذ و تاءثير شديد اخلاقى درست ، آدمى برتر از دوست به تعالى خواهد رسيد.

3. دامنه تجربه هاى آدمى در پرتو دوستيها وسيعتر عمق آن بيشتر ميشود.

4. دوستى با نيكان ، آدمى را در فن زندگى ، مبتحر و كارآمد مى كند.

5. مصاحبت نيكو، آدمى را در غلبه بر تنهايى كسل كننده يارى مى كند.

6. معاشرت صحيح نظر، و احساس مثبت ديگران را متوجه آدمى مى كند و درباره او جز به نيكويى داورى نخواهد كرد.

7. حسن نظر ديگران به چنين فردى ، اعتماد و اطمينان آنان را متوجه او مى سازد و راه را براى اعتماد متقابل باز مى كند.

8. چون شخصيت آدمى معدل و برايند شخصيت دوستان اوست ، لذا انتخاب دوستان خوب ، معدل شخصيت آدمى را بالا مى بردو بر اعتبار آن مى افزايد.

9.مجالست با نيكان ، موجب پرورش قوه عزم و اراده و حسن پيشرفت و تفوق بر طبيعت شخص مى شود.

10. غالبا روح آدمى در پرتو مناسبات اجتماعى تقويت مى شود و به طريق اولى در مراودات اجتماعى نيكو، روح به عاليترين درجه تقويت و نيرومندى خود مى رسد.

11. محدوديت فرصت آدمى براى آموختن ، موجب كه اين محدوديت در مناسبات و روابط دوستانه ، به نحوى جبران شود. بديهى است كه بخشى از آموخته هاى مورد نياز خود را از دوستان و اطرافيان كسب مى كنيم .

تاءثيرات معاشرت در كلام امام خمينى (س )

امام به سان مربى اخلاق ، عرفان و تربيت جامعه ، در خصوص تاءثير مصاحبتها و معاشرتها نيز همانند ساير حوزه هاى انديشه و تفكر نظرهاى ارزنده بيان كرده اند. ايشان در بخشى از نامه عرفان خويش ‍ به فرزند بزرگوارشان مى نويسند:

از وصيتها(ى ) من كه در آستان مرگ ، و نفسهاى آخر را مى كشم به تو كه از نعمت جوانى برخوردارى ، آن است كه معاشران خود و دوستان خويش را از اشخاص وارسته و متعهد، و متوجه به معنويات و آنان كه به حب دنيا و زخارف آن گرايش ندارند و از مال ومنال به اندازه كفايت و حد متعارف پا بيرون نمى گذارند، و مجالس و محافلشان آلوده به گناه نيست واز خلاق كريمه برخوردارند، انتخاب كن كه تاءثير معاشرت در دو طرف صلاح و فساد اجتناب ناپذير است و سعى كند از مجالسى كه انسان را از ياد خدا غافل ميكند پرهيز نمايى كه با خوگرفتن به اين مجالس ممكن است از انسان ، سلب توفيق شود كه مصيبتى است جبران ناپذير

معاشرت و مجالست در سيره امام خمينى

از عوامل ارزشيابى هر پديده اخلاقى ، توجه به آثار آن است به عنوان مثال ، در زمينه مجالستها، و آثار آن ، حضرت امام سجاد (ع ) مى فرمايند:

مجالس الصالحين داعية الى الصلاح

مجلسهاى افراد صالح و شايسته ، دعوت كننده به سوى شايستگى است .

يكى از ياران امام و بزرگان حوزه چنين مى نويسند: در آن زمان ، معروف كه حاج آقا روح الله ، جسله مذاكرات اخلاقى دارند، كه جوانان را مى سازند. به اين لحاظ من علاقه پيدا كردم در اين جلسات حاضر شوم ... خوب به ياد دارم اين است كه ايشان يك روز فرمودند: كسانى كه قدم در راه سازندگى خود برمى دارند، برايشان گاه يك روزنه هاى نورانيتى پيدا مى شود و اين روزنه ، هرچه بيشتر محافظت گردد، بيشتر مى شود

همين يار قديمى امام مى نويسند: از خصوصيات بارز ايشان كه از تواضعشان نشاءت مى گرفت ، اين بود كه ابتداى به سلام مى كردند، البته نه سلام به من ، بلكه به نوع افراد. ما از جلسات معمولى هم در حضور ايشان استفاده هاى اخلاقى مى كرديم

آيت الله بهاءالدينى در توصيف برخى از خصوصيات امام مى نويسند: در جلساتى كه با دوستانش داست ، هميشه دوستانش ‍ را جلو مى انداخت و خودش دنبال آنها مى آمد. با اين حركت از دوستانش تجليل مى كرد

تربيت اسلامى با تاكيد بر ديدگاه هاى امام خمينى( ره)

نويسنده : دكتر محمد رضا شرفى

منبع: غدیر