آمبولی ،مرگ بدون علامت

بارها شنیده یا مشاهده شده است که بیماری بعد از انجام عمل جراحی باوجود وضعیت عمومی مطلوب ،دچار ایست ناگهانی قلب و فوت شده است.

این اتفاق بارها و بارها رخ داده است و نزدیکان بیمار را در هاله ای از ابهام فرو برده است و انها را با این سوال مواجه کرده که در شرایطی که هیچ علامت بحرانی بیمار نداشته پس مرگ ناگهانی چرا؟!

این موضوع ممکن است برای نزدیکان یک پزشک هم اتفاق بیافتد.

پزشک متخصصی را می شناسم که چند سال پیش مادرش را به طور ناگهانی به علت آمبولی ریه از دست داد ، او هنوز هم خود را پس از سپری شدن سال ها نبخشیده است که چگونه از این مرگ بدون علامت در خصوص مادرش غافل ماند.

رییس انجمن پزشکان داخلی علت این مرگ را «ترومبو آمبولی» عنوان می کند که خودش یک بیماری خطرناک به شمار می آید که بدون علامت قبلی بیمار را می کشد.

دکتر «ایرج خسرونیا» می گوید: مادران باردار کسانی که سفر های هوایی زیاد می روند کسانی که عمل های جراحی انجام می دهند کسانی که دچار شکستگی در عضوی از بدنشان می شوند و همچنین آن دسته از افرادی که مشکلات و نارسایی های قلبی دارند از افراد در معرض خطر برای ابتلا به آمبولی هستند.

دکتر «محمد مهدی قیامت» رییس انجمن بیهوشی ایران هم در خصوص دیگر افراد در معرض خطر اظهار می دارد: افراد فشار خونی ، چاق ها ، کسانی که التهاب روده دارند و همچنین افرادی که کورتون مصرف می کنند هم مواظب آمبولی باشند.

دکتر « محمد رضا نوروزی » جراح کلیه و مجاری ادراری هم به دیگر افراد در معرض خطر اشاره می کند و می افزاید: سالخوردگانی که مشکل حرکتی دارند، افراد معلول به ویژه جانبازانی که از ویلچر استفاده می کنند، سیگاری ها که دچار آسیب های عروقی می شوند و دیوارهای عروقی آنها نامنظم می شوند از دیگر افراد در معرض خطر هستند.



** ترومبو آمبولی چیست؟

دکتر نوروزی، ایجاد لخته در عروق محیطی مثل عروق پا و حرکت به سمت احشاء اصلی بدن مثل قلب ، مغز و ریه را ترومبو آمبولی عنوان می کند.

وی در عین حال اظهار می دارد: از آنجا که خون همیشه در حال حرکت است، آمبولی ، به طور معمول در بدن تشکیل نمی شود اما عواملی همچون بی تحرکی و اعمال جراحی باعث می شود که گاهی اوقات حرکت خون ، متوقف شود و به لخته تبدیل شود و این بار این لخته خون است که به سمت ارگان های حیاتی همچون قلب و ریه و همچنین مغز حرکت می کند.

وی به انواع آمبولی های دیگر از جمله آمبولی چربی و هوا هم اشاره می کند که اگر این عناصر - هوا و چربی - از حرکت متوقف شوند، می توانند در بدن ایجاد خطر کنند و آسیب هایی از جمله فلج های مختلف، آسیب های مغزی ، اختلالات تنفسی ایجاد کند.

وی به عنوان نمونه به کسانی که جراحی در قسمت لگن کرده اند اشاره می کند که خطر آمبولی به ویژه آمبولی چربی در آنها بیشتر است.

دکتر نوروزی می گوید: گاهی اوقات ، لخته خون در اندام تحتانی از جمله پا می ماند که در نتیجه پا متورم می شود اما اگر همین لخته خون به حرکت افتد ، به احشاء و اندام های حیاتی از جمله مغز می رسد.

در این راستا دکتر قیامت، به نکته ظریفی در قسمت پاها اشاره می کند و تاکید می کند: احساس درد ، قرمزی و یا حساسیت در پشت ساق پا از مهمترین علایم این بیماری ا ست و اگر چنین علامتی مشاهده شد حتما جدی بگیرید چون ممکن است آمبولی رخ دهد.



**پاها به مدت طولانی آویزان نباشد

همچنین در راستای توجه به پاها به عنوان نقاط حساس برای لخته شدن خون ،دکتر خسرونیا رییس انجمن پزشکان داخلی تاکید می کند که پاها به مدت طولانی آویزان نباشد .

وی به کسانی که سفرهای هوایی به مدت طولانی انجام می دهند و یا حتی کسانی که به مدت طولانی سوار خودرو می شوند و به عنوان مثال هشت تا 9 ساعت در یک سفر زمینی ، پاهایشان آویزان می ماند هشدار می دهد که مواظب آمبولی باشند.

وی اظهار می دارد: این افراد که بیشتر از هشت تا 9 ساعت پاهایشان آویزان است برای اینکه از لخته شدن خون در پاهایشان جلوگیری کنند حداقل نیم ساعت در حین سفر راه بروند.

دکتر خسرونیا این مطلب را در حالی عنوان می کند که بسیاری ازهموطنان در سفرهای طولانی زمینی هم به خود استراحت نمی دهند و یکسره و به علت اینکه می خواهند زودتر به مقصد برسند ساعت ها در خودرو ، طول جاده را طی می کنند و به همین علت برای دقایقی هم که شده خودرو را متوقف نمی کنند.



** ترومبو آمبولی از کشنده ترین بیماری ها

دکتر قیامت رییس انجمن بیهوشی ایران از ترومبو آمبولی به عنوان کشنده ترین بیماری ها که اتفاقا خیلی هم شایع است یاد می کند و می گوید: بر اساس نتایج یک پژوهش از 23 کشور اروپایی تعداد موارد مرگ ناشی از آمبولی دو برابر موارد مرگ ناشی از سرطان پروستات ، پستان ، ایدز و همچنین حوادث جاده ای است.

معاون آموزشی و پژوهشی نظام پزشکی تهران بزرگ اظهار می دارد: در 56 درصد موارد سکته مغزی، 50 درصد تصادف ها ، 44درصد شکستگی استخوان ها، 35 درصد آسیب ستون فقرات و 25 درصدپروازهای طولانی مدت ، خطر ایجاد آمبولی وجود دارد.

دکتر قیامت در عین حال می گوید: هر چند که این بیماری کشنده است اما قابل پیشگیری است که بی تحرکی و عدم فعالیت بیماران از جمله مواردی است که زمینه ابتلا به آمبولی را ایجاد می کند.

دکتر نوروزی برای اینکه کسی دچار آمبولی نشود می گوید: می توان با دارو به بیماری که به عنوان مثال تحت عمل جراحی قرار گرفته است ، خونش را رقیق کرد تا لخته نشود و یا بیمار را به حرکت وادار کنیم.

البته این موضوع در خصوص کسانی که دچار مشکلات حرکتی هستند و در بستر بیماری قرار دارند و یا مجبور هستند از ویلچر استفاده کنند نیز صحت دارد.

دکتر قیامت به تدوین پروتکل جهانی پیشگیری و درمان آمبولی به عنوان یکی از پروتکل های پزشکی ، اشاره می کند که با همکاری انجمن های مختلف پزشکی تدوین و به روز رسانی شده است .

وی با بیان اینکه ایران نخستین کشور منطقه است که در زمینه آمبولی دارای پروتکل است می گوید: این پروتکل از سال 87 در کشور تدوین شده و در حال اجرا است.