فرهنگ سازی، سنگ بنای هر تغییری در جامعه است و به عنوان یک ضرورت غیر قابل انکار مطرح می باشد. اما به راستي واژه كلي فرهنگ سازي به چه معني است؟ و در حوزه استفاده از فضاي مجازي چه مصاديقي مي تواند داشته باشد؟
شناخت افكار عمومي نقش بسيار زيادي در فرايند فرهنگ سازي خواهد داشت به اين دليل كه فرهنگ و رفتار يك جامعه ناشي از نوع تفكر و انديشه حاكم بر اذهان مردم آن جامعه است و تغيير و اصلاح فرهنگ يك جامعه با تغيير و اصلاح فكر و انديشه مردم آن جامعه ممكن مي شود.
شاید موضوعی که بتواند بیشترین اثرگذاری را بر رفتار مخاطبان فضای مجازی داشته باشد، آموزش آداب استفاده از اینترنت است. به عبارتی به جای توصیه در مورد عدم مراجعه به محیطهای ناسالم در فضای مجازی باید اطلاع رسانی در مورد فضاهای سالم و آموزش شیوه های بهره مندی از این فضاها مد نظر قرار گیرد.
جوان بودن ساختار جمعیت کشور، فرصتی است بی بدیل برای تسریع در مسیر پیشرفت و توسعه کشور. البته در کنار برنامه ریزی برای موضوعات علمی و آموزشی، مسئله اوقات فراغت و تفریح به عنوان یکی از نیازهای این نسل به شمار می رود که چنانچه زمان بالایی از اوقات فراغت در فضای مجازی سپری گردد، احتمال آسیب پذیری افراد نیز بالا می رود، چرا که این فضا به دلیل مجازی بودنش امکان برآورده کردن تمام نیازهای واقعی مخاطبان خود را ندارد.
با وجودی که آزادی استفاده از اینترنت به ظاهر خطراتی برای مخاطبان خود ندارد، اما چنانچه کاربران اینترنت بهآموزه های فرهنگی مسلح و مسلط نبوده و نیازسنجی مناسب در مورد توقعات خود از این فضا را انجام نداده باشند و به صورت بی هدف در دنیای مجازی حضور یابند، همین نقطه، نقطه شروع مشکلاتی است که از آن تحت عنوان آسیب و معضل فضای مجازی یاد می شود.
از جمله مسائل مهمی که باید مد نظر قرار گیرد، توجه به تولید مفاهیم و موضوعاتی است که به عنوان نیازهای اصلی بشر مطرح می باشد و عدم پاسخگویی صریح و بیان این مسائل در فضاهای سالم و تخصصی باعث سوق پیدا کردن افراد به فضاهایی می شود که شاید اصلا به عنوان هدف مطرح نبوده است؛ از این رو یکی از الزامات کاهش آسیبهای ناشی از این فضا، ایجاد بسترهای لازم برای این کار می باشد.
توانایی درک تخلفات در فضای مجازی و مصادیق مجرمانه چه از نظر قانونی و چه از نظر شرعی، از جمله مشکلاتی است که منجر به آسیب پذیری افراد از این فضا می گردد. به عبارتی با وجودی که بسیاری از افراد هر اقدامی مخالف با هنجارهای دینی و اجتماعی را تحت عنوان گناه می دانند و اغلب به همین دلیل از ارتکاب آن سرباز می زنند، اما مشخص نبودن مصادیق به صورت مشخص برای بسیاری از افراد و البته عدم توانایی در تمیز دادن مفاهیم مختلف در این فضا برای برخی افراد، باعث گردیده است که افرادی ناخواسته به نوعی به دام انحرافات در این فضا بیافتند.
حضور در سایتهای مختلف بدون توجه به محتوای آنها، ایجاد هر نوع سایت و وبلاگ، ارسال هر نوع ایمیلی بدون توجه به محتوا و صحت و سقم آن، تماشای تصاویر خصوصی از افراد و تکثیر آن و مواردی از این دست، از مسائلی هستند که امروزه به دلایل مختلف به عنوان یک معضل در فضای مجازی مطرح می باشد. این موضوع ریشه در کم کاری و غفلت نهادهای فرهنگ ساز در طول سالهای حضور اینترنت در کشورمان دارد.
تمام نهادهای مسئول باید با درک شرایط موجود و تحلیل وضعیت فرهنگ بهره گیری از دنیای اینترنت، موضوع فرهنگ سازی و ترویج آداب استفاده از اینترنت را به عنوان یکی از مهمترین مسائل که جامعه ما به آن مبتلا است، مد نظر قرار دهند و با چشم اندازی مشخص به وظایف خود در این حوزه عمل نمایند و در این مسیر باید هدف، بسترسازی برای استفاده از این فضا، آگاه سازی و اطلاع رسانی صریح و نمایش ابعاد گوناگون و واقعیات فضای مجازی باشد.
◄◄مستند مرزهای شیشه ای [قسمت نهم]
