كرم استاكس‌نت چگونه مهار شد؟

به گزارش ايران هسته اي بيش از يك ماه است كه منابع غربي از انتشار يك كرم رايانه اي به نام "استاكس نت " خبر مي دهند كه مي تواند موجب وارد آمدن خسارت هاي فيزيكي جدي به تاسيسات بزرگ صنعتي شود. اين ويروس كه نخستين بار توسط يك شركت بلاروسي كشف شد، از طريق بازنويسي برنامه هاي هدايت كننده تاسيسات بزرگ صنعتي، باعث وارد آمدن خسارت هاي بسيار جدي به آنها مي شود.

منابع غربي در روزهاي اول انتشار خبر اصرار داشتند كه هدف استاكس نت صرفا ايران يا حداكثر يكي دو كشور ديگر است كه از تجهيزات ساخته شده توسط شركت زيمنس استفاده مي كنند. به همين دليل تبليغات وسيعي راه افتاد كه تلاش مي كرد استاكس نت را يكي از عوامل كند شدن كار در تاسيساتي مانند بوشهر و نطنز جلوه بدهد.اين درحالي است كه برنامه ايران در بوشهر و نطنز اساسا كند نشده كه نياز به يافتن علتي براي آن باشد.

برخي مسئولان ايراني به "ايران هسته اي " گفته اند استاكس نت براي اولين بار 5/1 سال پيش در بوشهر در كامپيوتر برخي اوپراتورها ديده شد اما هرگز به تاسيسات آسيبي نرساند چرا كه شبكه داخلي نيروگاه كاملا "ايزوله " و حفاظت شده است. در نطنز نيز گزارش نوامبر 2010 يوكيا آمانو نشان داده است كه توليد محصول تا 4 روز قبل از انتشار گزارش ادامه داشته و هيچ توفقي در كار نبوده است.

با اين حال، گنجانده شدن بندي در گزارش آمانو كه مي گويد تزريق گاز به ماشين هاي سانتريفيوژ در 16 نوامبر متوقف شده موجي از گزارش ها را در رسانه هاي غربي به راه انداخت كه بدون اشاره به هيچ دليل خاصي عقيده داشتند نطنز مورد حمله استاكس نت قرار گرفته است. حتي موسسه علوم و امنيت بين المللي (ISIS) هم در گزارشي به قلم ديويد آلبرايت اين نتيجه گيري را تكرار كرد.

اين درحالي است كه كارشناسان ايراني آگاه از موضوع تاكيد مي كنند اين ارزيابي بيشتر از آن رو منتشر مي شود كه غربي ها مايلند براي خود كارنامه سازي كنند و بگويند كه در كند كردن برنامه ايران موفق بوده اند، والا هيچ حقيقتي پشت سر اين ارزيابي ها وجود ندارد.

يك كارشناس ارشد مرتبط با موضوع به ايران هسته اي گفت: "در نطنز دو اتفاق افتاده كه نشان مي دهد چيزي به نام كند شدن برنامه وجود نداشته است. اول اينكه گزارش آمانو نشان مي دهد وضعيت توليد و مهارت ايران در غني سازي افزايش پيدا كرده و دوم هم اينكه متوسط توليد نسبت به دوره گزارش دهي قبلي زياد شده است ".

اشاره اين كارشناس به اين واقعيت است كه در نطنز حدود 3300 كيلو اورانيوم 5/3 درصد غنا و 35 كيلو اورانيوم 20 درصد غنا توليد شده كه اين نسبت به گزارش سپتامبر 2010 آمانو يك پيشرفت جدي را نشان مي دهد.

اين كارشناس اضافه كرد: "حتي تعداد ماشين هاي در حال كار هم تغيير نكرده و اين نشان مي دهد كه اساسا مسائل فني متغير برجسته اي در تصميم هايي كه در نطنز اتخاذ مي شود، نيست ".

برخي ديپلمات ها هم كه "ايران هسته اي " با آنها گفت وگو كرده عقيده دارند علت اينگونه تحليل ها اين است كه مقام هاي غربي قادر نيستند "تصميم هاي فني ناشي از برنامه " را از "تصميم هاي فني ناشي از اجبار " تفكيك كنند و به همين دليل هرگونه كند شدن در روند كار تاسيسات را به مشكلات فني نسبت مي دهند در حالي كه اين تصميم ها بر مبناي يك برنامه ريزي پيشيني اخاذ مي شود و وجود اين قبيل ريزي ها با هدف افزايش مهارت در تاسيساتي با اين ابعاد كاملا طبيعي است. ضمن اينكه اين ديپلمات ها مي گويند اينكه حدود نيمي از ماشين ها در نطنز كار نمي كنند اصلا موضوع جديدي نيست كه بتوان آن را به تاثير ويروسي مانند استاكس نت ربط داد.

كارشناس هسته اي كه با "ايران هسته اي " گفت وگو مي كرد، درباره نحوه مقابله با استاكس نت در ايران گفت: "استاكس نرم نرم افزاري است كه به سيستم فرمان اشتباه مي دهد. اگر چنين نرم افزاري بتواند وارد تاسيساتي مانند نطنز يا بوشهر شود، با توجه به سرعت بالاي ماشين ها و حساسيت تجهيزات كل تاسيسات را نابود مي كند ". وي ادامه داد اگر استاكس نت وارد نطنز مي شد، كل نطنز از كار مي افتاد نه اينكه به نوشته آقاي آمانو تزريق يك روز متوقف و از فرداي آن از سر گرفته شود ".

وي در پايان گفت: "استاكس نت در تاسيسات غيرهسته اي ايران و فقط در موارد معدودي مشاهده و همان روزهاي اول مهار شد آن هم به روش هايي كاملا ايراني كه غربي ها تصورش را هم نمي توانند بكنند ".

برخي كارشناسان غربي هم به تازگي اذعان كرده اند كه استاكس نت تاثيري بر برنامه هسته اي ايران نداشته است. اولي هاينونن، معاون سابق پادمان آژانس در اين مورد به رويترز گفته است كه ـيك توقف يك روزه در نطنز را نبايد جدي گرفت ".

وي همچنين خاطر نشان مي كند كه كارايي دستگاه هاي ايران به نسبت گذشته بهبود يافته است. او مي افزايد: "ايران ياد گرفته كه چگونه با اين مشكلات كنار بيايد و احتمالا آنها به حل اين مشكل فني بسيار نزديك شده اند ". مارك فيتزپاتريك، از انستيتو بين المللي مطالعات استراتژيك هم به همين خبرگزاري مي گويد: "در مجموع حجم توليد اورانيوم غني شده در ماههاي اخير مشابه ميزان دوره هاي قبل بوده است و كاهشي را نشان نمي دهد ". علاوه بر اين ، ايوانكا بارزاشكا از فدراسيون دانشمندان آمريكا هم معتقد است كه فعاليت غني سازي در ايران بهبود يافته است.

وي به رويترز مي گويد: "گزارش هاي آژانس بين المللي انرژي اتمي نشان مي دهد كه بازدهي سانتريفوژها بهبود يافته است هر چند هنوز هم از ميزان بازدهي كه اين نوع ماشين آلات مي توانند داشته باشند كمتر است ".