هفته هشتم:----o-( ذوالکفــــــل " اخلاص در عمل ")-o---

در روایت، عمل خالص، عملی دانسته شده که انسان، در آن به امید مدح کسی نباشد و فقط خدا را در نظر داشته و رضای خداوند هدف نهایی او باشد. اگر رضای خدا را به دست بیاوریم،‌ رضایت مردم را نیز خواهیم داشت؛ امّا اگر رضایت مردم را جلب کنیم،‌ معلوم نیست خدا را داشته باشیم.

نیّت، برتر از عمل است. آن چیزی که انگیزه انجام دادن کار می‌شود و از اهمّیت بسیاری برخوردار است، نیّت است. در دوران دبیرستان، معلّم فارسی به ما می‌گفت: «نماز بخوانید، فواید بسیاری دارد؛ برای نرمش کمر، خوب است! آیا می‌دانید در ساعات روز که غالباً به صورت ایستاده هستیم قد ما کوچک می‌شود؟ آیا می‌دانید شب که می‌خوابیم، درازتر می‌شویم؟ چون در روز، برخلاف شب، جاذبه زمین، ما را به سوی خود می‌کشد و ما کوتاه می‌شویم. وقتی صبح تا شب ایستاده‌اید، خون باید به همه جا از جمله مغز برسد. مغز، بیشتر از بخش‌های دیگر به خون نیاز دارد. وقتی به سجده می‌روید، خون به مغز می‌رسد و انسان سرحال می‌آید!» آیا این حقیقت نماز است؟ آری، وقتی انسان به سجده می‌رود، خون به سر می‌آید؛ ولی نماز بزرگ‌تر از این سخنان و درواقع، دل‌دادن به خداست. خداوند امر فرموده که نماز بخوانیم و ما نیز می‌خوانیم. اگر برای مغز هم مفید باشد، چه بهتر!

در ادامه حدیث فوق که آمده است: «آگاه باش که نیّت، خود عمل است»، امام(علیه السلام)نیّت را جزء عمل به شمار می‌آورند و این نشان دهنده اهمیّت نیّت است. امام علی(علیه السلام) نیز همین دو رکعت نماز صبحی را که ما می‌خوانیم، به جا می‌آورند ولی آن نماز به دنیا و هر آن چه در آن است، می‌ارزد. برای پیروزی اسلام، شمشیرهای بسیاری زده شد؛ امّا پیامبر (صلوات الله علیه و آله) می‌فرماید:

« ضَرْبَۀُ عَلِیَّ یَوْمَ الْخَنْدَقِ اَفْضَلُ مِنْ عِبادَۀِ الثَّقَلَیْنِ»6
ضربه شمشیر علی در روز خندق، از عباد جنّ و انس بهتر است.

برخی گمان می‌کنند ضربات آن حضرت بسیار محکم و کاری بوده است که باعث این سخن  شده است؛ امّا آن حضرت نهایت کاری که کردند، گردن طرف مقابل را زده یا پایش را قطع کرده‌اند؛ چگونه این از عبادات همه بهتر است؟ درباره انگشتری که آن حضرت در نماز به فقیر دادند، برخی می‌گویند: «قیمت این انگشتر، خراج شامات بود؟! امام خمینی (ره) می‌فرمود: « اصلاً امام علی(علیه السلام)چنین انگشتری را در دست نمی‌کردند!»7  آیا آن امامی که لباس گران قیمت نمی‌پوشید، و وقتی می‌گفتند: چرا؟ می‌فرمود: «فقیرتر از ما هم هست»، چنین انگشتری در دست می‌کند؟ راوی می‌گوید: «من کودک بودم، با پدرم به نماز جمعه رفته بودم. امام علی(علیه السلام) وقتی خطبه نماز را می‌خواند، مدام دست خود یا لباسش را تکان می‌داد. گفتم: پدر، چرا آقا این ‌طور می‌کند؟ گفت: «ایشان همین یک قبا را دارد، صبح آن را شسته و تا این موقع خشک نشده است و آن را باد می‌زند که خشک شود». آیا چنین کسی انگشتری در دست می‌کند که بهایش به اندازه خراج شامات باشد؟!

بهتر بودن اعمال آن حضرت، به خلوص او برمی‌گردد. نیّت هیچ‌کس مثل او صادقانه نبوده است. امام سجّاد(علیه السلام) غبطه می‌خورد و می‌فرماید: «چه کسی می‌تواند مانند علی(علیه السلام)عبادت کند؟!» و به سبب نیّت خالص است که فرموده‌اند: «اگر به قدر بال مگسی اشک از چشک کسی برای حسین(علیه السلام) سرازیر شد، خداوند گناهان او را می‌بخشد حتّی اگر به اندازه کف‌های روی آب دریا باشد».

در روایت دیگری آمده است: «گاهی از اوقات، ملائکه عملی را جزء کارهای خوب می‌نویسند؛ حتّی از آسمان اوّل و دوّم و همه صافی‌ها رد می‌شود، ناگهان گفته می‌شود که آن عمل را برسرش بزنید؛ چون برای من نبوده».

————————-

پی نوشت ها:

۱٫ بحارالأنوار، ج ۱۳، ص ۴۳۲٫
۲٫ ملک (۶۷)، آیه ۲٫
۳٫ اسراء (۱۷)، آیه ۸۴٫
۴٫ الکافی، ج ۲، ص ۱۶٫
۵٫ برای توضیح بیشتر ر.ک: اهمال‌کاری.
۶٫ مشارق انوارالیقین، ص ۳۱۲؛ بحارالأنوار، ج ۴۱، ص ۹۶٫
۷٫ «حضرت امیر(ع)… حتّی در بین شیعیان هم مظلوم است … مثلاً می‌گویند که انگشترش را که می‌خواسته هدیه بدهد به فقیر، قیمتش خراج شامات بوده است! … خیال کردند تعریف حضرت امیر(ع) به این است که انگشترش چقدر قیمت داشته باشد». 
صحیفه امام، ج ۲۰، ص ۴۹۴؛ به نقل از: امام علی (ع)از دیدگاه امام خمینی ، ص ۱۱۵ و ۱۱۶٫