ناگفته‌هایی از "قزوین" دیار کهن ایران‌زمین + تصاویر

در میان مناسبت‌ها و نام‌گذاری‌های شهریور ماه، یک روز خاص وجود دارد که تاکنون آن‌چنان که باید به این روز و مفهومی که در دل خود دارد توجه نشده است.

در این ماه، مناسبت‌های گوناگونی وجود دارد که مهمترین آنها دوم شهریور "آغاز هفته دولت"، 17 شهریور "سالروز قیام خونین 17 شهریور" و 31 شهریور " آغاز هفته دفاع مقدس" است.

روزهایی از ماه شهریور نیز به نام بزرگان و دانشمندان ایرانی نام‌گذاری شده، مانند روز بزرگداشت ابوعلی سینا، روز بزرگداشت زکریای رازی، روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی و روز بزرگداشت شهریار (شاعر معاصر).

اما در این میان یک روز خاص نیز وجود دارد. روز 9 شهریور که به نام "روز قزوین" نام‌گذاری شده است. نهم شهریور ماه سالروز برگزیدن قزوین به عنوان پایتخت از سوی "شاه تهماسب صفوی" است که به همین دلیل، با تصویب شورای شهر قزوین این روز از روزشمار سالانهٔ ایران را با عنوان روز قزوین برگزیده‌اند.

شهر قزوین یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان قزوین است. این شهر در بلندای ۱۲۷۸ متری از سطح دریا واقع شده است. قزوین در زمان حکومت صفوی پایتخت ایران بوده است و به همین دلیل دارای امکان و موزه‌های تاریخی بسیاری می‌باشد.

قزوین به دلیل قرار گرفتن در گلوگاه ارتباطی استان‌های شمالی و غربی کشور، نزدیکی به تهران، دارا بودن چندین شهر صنعتی و نیز برخورداری از چندین دانشگاه از جمله دانشگاه‌های بین‌المللی امام خمینی، علوم پزشکی و آزاد اسلامی- و شماری دانشگاه غیردولتی از موقعیت خوبی برخوردار است.

این شهر از لحاظ جمعیت بیست و یکمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌آید و در سال ۱۳۹۰ خورشیدی بالغ بر ۳۸۱،۵۹۸ نفر بوده است.

قزوین به علت دارا بودن ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار باغستان در اطراف شهر و وجود بوستان ۱۴۰۰ هکتاری باراجین در سال ۱۳۹۲ از سوی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان شهر پاک ایران انتخاب شد.

فارسی، زبان رایج در بین عموم اهالی قزوین است. البته برخی از ساکنان این شهر به زبان‌های تاتی، مراغی، کردی، لری، ترکی و رمانلویی نیز سخن می‌گویند. ره آورد شهر قزوین پسته، باقلوا و شیرینی است.

قزوین به عنوان پایتخت خوشنویسی ایران شناخته می‌شود، که از جمله خوشنویسان معروف می‌توان به "میرعماد قزوینی" اشاره کرد.

تاکنون آن‌چنان که باید و شاید درباره قزوین و آثار باستانی و مناطق گردشگری این شهر سخن به میان نیامده است، لذا امسال شهرداری قزوین در اقدامی قابل تقدیر و به منظور معرفی آثار و دیدنی‌های این شهر با راه‌اندازی چندین تور گردشگری برای اصحاب رسانه، این امکان را فراهم آورد تا این شهر تاریخی بیشتر و بهتر به مردم معرفی شود.

آنچه که در ادامه می‌خوانید شرح سفر یک روزه کاروان رسانه به قزوین و توضیحاتی درباره مکان‌های دیدنی این شهر است.

نخستین مکان دیدنی که بازدید از آن در برنامه ما قرار دارد "باغ‌های سنتی قزوین" است.

با اینکه هر بخش از باغ‌ها مالکیت جداگانه‌ای دارد، اما نکته جالب این است که با هیچ دیوار و حصاری از یکدیگر جدا نشده‌اند و بافت سنتی خود را حفظ کرده‌اند.
 

 
تصویری از باغ‌های سنتی قزوین

در این باغ‌های زیبا اغلب درختان پسته کاشته شده و البته درخت گردو، انگور، خیار چنبر، هندوانه و برخی دیگر از میوه‌ها نیز در باغ‌های سنتی قزوین کشت می‌شود که از محصول پر باری نیز برخوردار است.

قزوین در سال‌های اخیر با معضل کم آبی روبرو بوده و همین امر آبیاری باغ‌های سنتی را تا حدودی با مشکل مواجه می‌کند.

خط آهنی که از میان باغ‌های زیبای قزوین می‌گذرد

یکی از باغداران قدیمی قزوین با اشاره به کم‌آبی این شهر می‌گوید: این باغ‌ها در سال فقط دو بار آبیاری می شوند، اما این میزان آبیاری اندک، تأثیر نامطلوبی بر کیفیت محصولات ندارد.

در هنگام بازدید از این باغ‌ها تعدادی از باغداران به گرمی از اصحاب رسانه استقبال کرده و با محصولات تر و تازه باغ‌هایشان، شیرینی و کلوچه محلی قزوین از ما پذیرایی کردند.

از این باغ‌های زیبا با درختانی که بعضاً چندصد سال عمر دارند به سختی می‌توان دل کند، اما نباید از بازدید نقاط دیدنی دیگر شهر غافل شد.

"ایرج میلانی"، مجری و مستندساز نیز در این سفر با سایر اصحاب رسانه همراه است

دومین مکانی که به بازدید آن رفتیم آب انبار تاریخی "سردار بزرگ" بود.

گفته می‌شود که این مکان بزرگ‌ترین آب انبار تک گنبدی ایران است که در سال 1227 هجری قمری در محله راه ری شهر قزوین ساخته شد.

این بنای دارای گنبدی رفیع و آجری است که نورگیرهایی بر بدنه آجری آن تعبیه شده است.

آقای محمودی که در این سفر، راهنمای تور رسانه است وزن این گنبد را 800 تن عنوان می‌کند.

نمایی از گنبد آب انبار "سردار بزرگ"

آقای "ایرج میلانی" مجری سیما و مستندساز که همسفر اصحاب رسانه است، اطلاعات جالبی درباره آب انبارهای کشورمان ارائه می‌دهد.

نورگیرهایی که در گنبد آب انبار تعبیه شده علاوه بر روشن کردن فضای داخل، به رد وبدل شدن هوا کمک کرده و از گندیدگی آب جلوگیری می‌کردند.

نمای داخلی از گنبد آب انبار سردار بزرگ

بخشی از کف آب انبار نورپردازی شده و نقش برجسته‌هایی نیز بر روی دیوارهای آن دیده می‌شود.

شاید اگر این نورپردازی صورت نمی گرفت، شکل تاریخی این بنای قدیمی بهتر حفظ می‌شد.

 

پله‌هایی که از سطح زمین تا بخش انتهایی آب انبار کشیده شده، ارتفاع نسبتاً بلندی دارند و هنگام بازگشت انرژی بیشتری باید صرف بالا رفتن از آن‌ها صرف شود.

کف آب انبار و نقوش برجسته بر روی دیوار

وقتی به سطح زمین می‌آییم، گرمای هوا بیشتر حس می‌شود و به خنکای درون آب انبار، بیشتر پی می‌بریم.

"حسینیه امینی‌ها" مقصد بعدی این سفر است.

این سرا که از آن به عنوان خانه و یا حسینیه امینی‌ها، یاد می‌شود از زیباترین خانه‌های قدیمی قزوین است که توسط حاج محمد رضا امینی در سال 1275 هجری قمری احداث شد.

نمایی از داخل حسینیه امینی‌ها

در میان بنا سه تالار ساخته شده که امتداد آن‌ها به موازات یکدیگر از شرق به غرب است و میان دو حیاط شمالی و جنوبی قرار دارد. تالارها دارای ارسی‌های بسیار زیبایی بوده که در هنگام روضه خوانی با بلند کردن آن‌ها، هر سه تالار یکی می‌شوند و محوطه سر پوشیده بزرگ و آیینه‌کاری زیبایی تشکیل می‌دهند.

در وسط تالار بزرگ چهلچراغ آویخته شده و فرش‌های تالار یک‌تخته و عتیقه هستند. زیر تالارها نیز خالی است و سردابه، زیرزمین، شربتخانه و انبار ساخته‌اند.

در زیرزمین این سرا راهروهای باریکی برای عبور هوا و همچنین رفت‌وآمد خادمان و غلامان تعبیه شده است.

بخشی از حسینیه امینی‌ها دچار آسیب‌هایی شده که به دلیل عدم تخصیص بودجه، تعمیر اساسی نشده است.

کاروان رسانه در ادامه سفر خود به مسجد جامع کبیر می‌رسد.

گفته می‌شود که "مسجد جامع قزوین" یا "مسجد جامع عتیق" یا "مسجد جامع کبیر" از بزرگ‌ترین مساجد ایران و کهن‌ترین مسجد جامع ایران است.

بنای نخست این مسجد بر روی آتشکده‌ای از دوران ساسانیان ساخته شده که آتشکده در بخش ایوان جنوبی بوده است.

این مسجد به سبک چهار ایوانی بوده و بنا به فرمان هارون‌الرشید در سال ۱۹۲ هجری ساخته شده است.

برای تعمیر بخش‌هایی از این مسجد داربست‌هایی قرار داده شده که حدود 25 سال از نصب این داربست‌ها می‌گذرد و تاکنون پیشرفت در خور توجهی در مرمت این قسمت‌ها صورت نگرفته است.

کاروان‌سرای "سعدالسلطنه" آخرین مکان تاریخی و دیدنی است که اصحاب رسانه از آن بازدید کردند.

این سرا به دستور "سعدالسلطنه" حاکم وقت قاجاریه قزوین ساخته شد.

مهم‌ترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشی‌کاری شده‌ای قرار دارد.

 

چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهند.

سرای سعدالسلطنه قزوین، بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده و مرکز تجاری داخلی شهری کشور است که در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد.

کاروان رسانه در پایان این سفر عازم شهرداری قزوین شد و خبرنگاران در جلسه پرسش و پاسخ با مسئولان این شهر در جریان برخی مسائل و مشکلات شهر قزوین قرار گرفتند.

از مشکلات اصلی این شهر می‌توان به کمبود پارکینگ، کمبود هتل و مکان‌های اسکان گردشگران، عدم اختصاص بودجه کافی برای بازسازی و تعمیر اماکن تاریخی و همچنین وجود برخی اختلافات بین شهرداری و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.

امید است که با همت مسئولان ذی‌ربط، این مشکلات هرچه سریعتر برطرف شود تا جمع بیشتری از مسافران و گردشگران بتوانند از زیبایی‌ها و مکان‌های تاریخی شهر قزوین بهره ببرند.