شکستنی است؛ با احتیاط زندگی کنید
دوشنبه 29 مهر 1392 11:47 PM
پوکی استخوان را بشناسیم
پوکی استخوان یک بیماری شایع استخوانی است که به علت کاهش تراکم استخوان و از دست رفتن توده استخوانی ایجاد می‌شود. این بیماری بدون علامت خاصی بوده و معمولاً با ایجاد یک شکستگی در یکی از استخوان‌های بدن به خصوص استخوان‌های مهره، لگن و مچ خود را نشان دهد این شکستگی‌ها ممکن است به دنبال سقوط یا حتی یک ضربه خفیف مثل نشستن ناگهانی، لغزیدن و پیچ خوردن، زمین خوردن، برخورد با اشیاء و حتی ممکن است بدون هیچ ضربه ای خودبه‌خود بشکنند.
علل پوکی استخوان
مهم‌ترین عوامل بروز پوکی استخوان عبارتند از:
- کمبود طولانی مدت کلسیم و پروتئین در رژیم غذایی
ماده اصلی که سختی و شکل استخوان را به وجود می‌آورد، کلسیم است ذخیره شدن کلسیم در استخوان قبل از تولد آغاز می‌شود و تا سن ۳۰ سالگی ادامه می‌یابد. در ۳۰ سالگی استخوان‌های یک فرد سالم به بیشترین سختی خود می‌رسد. اگر فعالیت بدنی وجود نداشته باشد یا غذای حاوی کلسیم کم مصرف شود، به تدریج کلسیم استخوان‌ها کم شده و استخوان‌ها شکننده می‌شوند و بیماری پوکی استخوان ایجاد می‌شود.
- سطح پایین استروژن پس از یائسگی
- کاهش فعالیت با افزایش سن
- استعمال دخانیات و اعتیاد به الکل
- کمبود مصرف کلسیم و ویتامین‌ها به ویژه ویتامین ث و دی
- پرکاری تیروئید و سرطان
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
نشانه های پوکی استخوان
پوکی استخوان در مراحل اولیه علامت بارزی ندارد به همین دلیل بیماری خاموش نامیده شده است اما به مرور و با پیشرفت بیماری دردهای ناگهانی پشت همراه به یک صدای خردشدگی که نشانه بروز شکستگی مهره‌هاست، تغییر شکل ستون فقرات به صورت قوز کردن، کاهش قد، بروز شکستگی با ضربه خفیف، به ویژه در ناحیه استخوان ران و بازو می‌تواند نشانه این بیماری باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری پوکی استخوان هستند:
- افراد مسن : هر چه سن فرد بیشتر باشد، احتمال ابتلا بیشتر است.
- نژاد : در برخی نژادها از جمله نژاد آسیایی استعداد ابتلا بیشتر است.
- میزان تحرک : اگر شیوه زندگی کم تحرک باشد، احتمال ابتلا بیشتر است
- جنس : زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند مخصوصاً زنانی که زایمان زیاد و با فاصله کمتر از ۳ سال داشته‌اند.
پزشکان معتقدند با رشد میانگین سنی افراد در کشورهای مختلف جهان، تعداد زنان مبتلا به بیماری پوکی استخوان نیز افزایش می‌یابد. در سراسر جهان از هر سه زن بالای ۵۰ سال یک زن به دلیل ابتلا به پوکی استخوان دچار شکستگی‌های استخوانی خواهد شد. رسیدن به سن یائسگی نیز از دیگر عوامل افزایش ابتلا به پوکی استخوان است زیرا در پی تغییرات هورمونی چشمگیر، تراکم استخوان‌ها به شدت کاهش می‌یابد و ضعیف می‌شود. متأسفانه بسیاری از زنان در مورد خطرات فزاینده دوران یائسگی ناآگاه هستند و اقدامات پیشگیرانه مناسبی را در این مرحله از زندگی خود انجام نمی‌دهند.
این در حالی است که زنان بالای ۴۵ سال بیش از هر بیماری مزمن دیگری مانند دیابت، سکته قلبی یا سرطان سینه به دلیل مشکلات ناشی از پوکی استخوان در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بستری می‌شوند.
معرفی راهکارهایی برای درمان پوکی استخوان
برای پیشگیری و به تعویق انداختن ابتلا به این بیماری پیشنهاد می‌کنیم:
- به طور منظم ورزش کنید
ورزش یکی از عوامل مهم برای قرار گرفتن کلسیم در داخل استخوان و محکم شدن استخوان‌ها است. پیاده روی ورزش مناسبی است اما اگر به پوکی استخوان مبتلا هستید قبل از آغاز هر گونه تمرین ورزشی با پزشک خود مشورت کنید. البته به خانم‌ها توصیه می‌شود در طول هفته سه تا چهار بار و به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه ورزش کنند.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید
- از یک رژیم عادی متعادل حاوی مقادیر بالای پروتئین، کلسیم و ویتامین D استفاده کنید. هر روز مواد غذایی حاوی کلسیم، به خصوص شیر و لبنیات ماست، کشک و پنیر، انواع کلم، برگ‌های تربچه، جعفری، بادام، فندق، کنجد، پرتقال استفاده نمایید. میزان کلسیم روزانه برای بزرگ‌سالان بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی گرم است. هر لیوان شیر بزرگ دارای ۳۰۰ میلی گرم کلسیم است.
به خصوص به خانم‌ها توصیه می‌شود با مصرف غذاهای حاوی کلسیم و پروتئین به همراه میوه‌ها و سبزیجات این بیماری را تا حد امکان از خود دور کرده و یا زمان بروز آن را به تعویق بیندازند.
- شیر منبع خوبی برای کلسیم است اما از اضافه کردن چای، پودر نسکافه، پودر کاکائو و قهوه به شیر اجتناب کنید چون جذب کلسیم را کم می‌کند.
- سنجد نیز مناسب‌ترین میان وعده برای افرادی است که دچار پوکی استخوان شده‌اند، چرا که استخوان‌ها را محکم و قوی می‌سازد.
- شربت‌های کاهش دهنده اسید معده را فقط با تجویز پزشک مصرف نمایید زیرا مانع جذب کلسیم موجود در مواد غذایی می‌شود.
- تا حد امکان نوشابه های گازدار کمتر مصرف کنید.
- عادات غلط را ترک کنید
- از جمله عوارض استفاده از دخانیات و مصرف الکل، تشدید پوکی استخوان است؛ پس از استعمال آن در هر سنی اجتناب کنید.
- از مصرف خودسرانه داروهای مؤثر بر هوشیاری نظیر داروهای خواب آور و آرام بخش هاخود داری کنید چون ممکن است باعث افتادن و بروز شکستگی گردند
کنترل سلامت استخوان‌ها
کنترل سلامت استخوان‌ها مورد تاکید متخصصان است. به خصوص زنان به هنگام شروع دوران یائسگی باید با مراجعه دوره‌ای به پزشک تحت آزمایش تراکم استخوان قرار بگیرند تا در صورت کاهش تراکم استخوانی درمان‌های مناسب برای آن‌ها آغاز شود.
- ویتامین د با افزایش جذب کلسیم از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند برای تأمین آن هر روز ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرید توجه داشته باشید تابش نور خورشید از پشت شیشه تأثیری ندارد.
- از هر موقعیتی که ممکن است منجر به آسیب‌دیدگی گردد دوری کنید. از راه رفتن در خیابان‌های یخ زده یا بر روی سطوح خیس یا لغزنده خودداری کنید. هنگام بالا یا پایین رفتن از پلکان، نرده های پلکان را بگیرید.
و توصیه آخر اینکه با تغییر سبک زندگی، از کم تحرکی و بی تحرکی دوری و از بسیاری بیماری‌ها به خصوص پوکی استخوان در امان بمانیم.
یا علی
