دانستنی‌های شیری

شیر پاستوریزه اولویت دارد

برخی افراد برای مصرف روزانه خانواده به‌ویژه کودکان شیرهای استریلیزه (با ماندگاری بیشتر) را به انواع پاستوریزه ترجیح می‌دهند؛ اما در مقابل عده‌ای هم با این تصور که برای افزایش ماندگاری این محصول از مواد نگهدارنده استفاده می‌شود از مصرف آن خودداری می‌کنند، اما باید بدانید شیرهای استریلیزه حاوی مواد افزودنی نبوده و تنها فرآیند حرارت‌دهی بالا باعث افزایش ماندگاری آنها می‌شود. البته این شیرها در مقایسه با انواع پاستوریزه در حین حرارت به میزان زیادتری پروتئین‌های محلول و ویتامین‌های حساس به حرارت همچون ویتامین‌های B و Cخود را از دست داده و گرم کردن و جوشانیدن مجدد آن در زمان مصرف می‌تواند از قدرت جذب کلسیم بکاهد. نکته مهم‌تر آن‌که به محض باز کردن بسته‌بندی این شیرها و تبادل هوایی در آن، همچون سایر شیرهای پاستوریزه شده و تنها به مدت دو تا سه روز آن هم در داخل یخچال قابل نگهداری هستند. پس بهتر است برای مصرف روزانه از شیرهای پاستوریزه استفاده کنید.

مغذی‌ترین نوشیدنی

به طور طبیعی چربی شیر 5/3 درصد است. شیرهایی با چربی بالاتر از 5/2 درصد پرچرب و پایین‌تر از آن کم‌چرب محسوب شده و آن دسته از شیرهایی که بین 5/0 ـ 1/0 درصد چربی دارد را در اصطلاح شیر خامه گرفته گویند. شیرهای با 5/1درصد چربی برای افرادی که تحرک کافی دارند و چربی خون بالا و بیماری زمینه‌ای ندارند، مناسب است. شیرهای 5/2درصد برای کودکان، ورزشکاران و افرادی که پرتحرکند و شغل‌های سنگین دارند توصیه می‌شود و شیر خامه گرفته به‌دلیل چربی اشباع صفر، نداشتن کلسترول و دارا بودن کلسیم و فسفر بالا مغذی‌ترین شیر به شمار می‌رود و میزان انرژی آن 10 تا 30 کالری از سایر شیرهای کم‌چرب پایین‌تر است و مصرف روزانه آن پیشنهاد می‌شود.

شیر غنی‌شده بخورید

در فصول سرد سال اغلب هوا ابری و هنگام وارونگی هوا، عبور نور از ذرات ریزآلاینده‌ها کم و گاهی ناممکن و امکان ایجاد ویتامین D3 برای جذب کلسیم در بدن دشوار می‌شود. از سوی دیگر برودت هوا از تحرک افراد می‌کاهد و قدرت جذب کلسیم از طریق استخوان‌ها کاهش می‌یابد بنابراین استفاده از شیرهای غنی‌شده با آهن، کلسیم، ویتامین‌های B،A و به‌ویژه ویتامین D تأثیر مطلوبی بر پروسه هورمونی گذاشته و به تقویت بدن و استخوان‌سازی کمک می‌کند.

شیر ساده طعم‌دار

طبق استاندارد، رنگ و مزه شیرهای طعم‌دار باید طبیعی باشد، اما اگر ترکیبات طبیعی یافت نشود تولیدکنندگان می‌توانند در حد مجاز از افزودنی‌های سنتزی استفاده کنند. این افزودنی‌ها گرچه به اندازه ترکیبات فنولی موجود در قهوه و کاکائو روی قدرت جذب کلسیم و پروتئین شیر تأثیر سوء نمی‌گذارند، اما مصرف روزانه و مستمر آنها به‌ویژه در کودکان می‌تواند عوارضی ایجاد کند. از سوی دیگر بنا به گفته متخصصان علوم غذایی، برخی شیرهای طعم‌دار در مقایسه با شیرهای ساده در درجه دوم کیفیت قرار دارند. اغلب برای کاهش بار میکروبی، شیر دو تا سه بار پاستوریزه می‌شود و این خود از ارزش تغذیه‌ای محصول می‌کاهد.

شیر کم‌لاکتوز بنوشید

برخی افراد با مصرف شیر دچار نفخ و دردهای شکمی و اسهال می‌شوند. این نشانه‌ها 30 دقیقه تا دو ساعت پس از نوشیدن ظاهر می‌شود و به‌قدری آزاردهنده است که افراد را تا آخر عمر از مصرف این نوشیدنی پرخاصیت منصرف می‌کند اما باید بدانید چند سالی است که شیرهای کم‌لاکتوز یا بدون لاکتوز راهی بازار شده است. این شیر گرچه قدری گران است، اما به دلیل میزان بسیار کم‌ لاکتوز (قند اصلی شیر) نیاز به هضم نداشته و به میزان زیادی از علائم فوق می‌کاهد.

شیرهای تهیه‌شده با شیر خشک

برخی کارخانه‌ها برای دردسر کمتر و به‌صرفه قیمت نهایی محصول، شیرخشک را با آب مخلوط و به جای شیر تازه عرضه می‌کنند. این شیرها گرچه طعم خوبی دارند، اما در مقایسه با شیرهای تازه ارزش تغذیه‌ای کمتری داشته و این موضوع در مورد محصولاتی که با شیرخشک‌های خارجی غیربهداشتی و نامعتبر تهیه می‌شود بیشتر صدق می‌کند، بنابراین در زمان خرید به مندرجات روی بسته‌بندی شیرها توجه کنید.

مصرف شیر ممنوع!

برخی خانواده‌ها به دلیل آن‌که هیچ فرایندی روی شیر خام محلی انجام نشده و یک محصول کاملا طبیعی است و از سوی دیگر به دلیل پرچرب بودن آن را بر شیرهای صنعتی ترجیح می‌دهند و همیشه شیر مصرفی خود را از مغازه‌های عرضه‌کننده فرآورده‌های لبنی فله‌ای یا اهالی روستا تهیه می‌کنند، اما باید بدانید عمده‌ترین بیماری‌هایی که از طریق این شیرها منتقل می‌شود تب مالت، سل و تب کیو است. این شیرها در صورت جوشیده شدن خانگی به‌دلیل فرایند حرارتی ناقص نه‌تنها ارزش تغذیه‌ای خود را از دست می‌دهند، بلکه یک‌سری از میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در آنها باقی می‌ماند که برای سلامت مصرف‌کننده مخاطره‌آمیز است. نکته مهم‌تر آن‌که بیشتر این شیرها با دست‌هایی آلوده درون ظروفی غیربهداشتی دوشیده می‌شوند و مو، خون یا فضولات دام حداقل چیزهایی است که وارد آن می‌شود. از سوی دیگر در صورت فساد محصول، افراد غیرمتعهد با افزودن جوش‌شیرین یا آب‌ژاول، مزه تند و طعم نامطلوب شیر را مخفی می‌کنند.

بـهترین وقـت بـرای شیر نـوشیدن

مدت زمان جذب و هضم شیر حدود 3 تا 4 ساعت است به همین دلیل گفته می‌شود بهترین زمان مصرف شیر قبل از خواب است تا در طول خواب، بدن با جذب آن نیاز پروتئینی خود را تامین کند. شیر تأمین‌کننده تریپتوفان نیز هست که در داشتن خواب خوب و آرام تاثیر دارد. شیری که در طول روز از طریق غذاها مصرف می‌کنیم، جزء واحد شیر مصرفی محسوب می‌شود. البته به شرطی که در اواخر طبخ به غذا اضافه شود و همراه با غذا نجوشد. شیر معمولاً در غذا برای طعم دادن استفاده می‌شود و توجه داشته باشید شاید مقداری از آن مثلاً در سوپ ریخته شود اما این مقدار سر سفره بین چند نفر تقسیم می‌شود درحالی‌که توصیه ما مصرف 2 لیوان شیر خالص در روز است. به علاوه، اگر فردی تمایلی به مصرف شیر ندارد، بهترین جایگزین آن ماست کم‌چرب است. برخلاف تصور، پنیر جایگزین شیر نیست و در گروه پروتئین‌ها دسته‌بندی می‌شود. برخی مادرها به فرزندی که شیر پاستوریزه نمی‌خورد مکمل کلسیم می‌دهند، در صورتی که این مکمل نمی‌تواند جایگزین مناسبی باشد و بهترین راه‌حل استفاده از شیرخشک فرموله است.