آموزش ارزش هاى اسلامى در دنیاى چندفرهنگى

چکیده

در حالى که جهان حاضر، روزبه روز درهم تنیده تر مى گردد و فرهنگ هاى چندگانه شکل مى گیرد، سیاست هاى چندفرهنگ گرایى به عنوان راه حلى براى مسائل تنوع فرهنگى، قومى و مذهبى مورد توجه جدى تر قرار گرفته است و تغییراتى را در سیاست هاى تعلیم و تربیت ایجاد نموده است. به عبارت دیگر، وضعیت چندفرهنگ گرایى حاضر، سیاست هاى تعلیم و تربیتى خاص خود را مى طلبد. این مقاله با روش توصیفى ـ تحلیلى بر این است که از یک سو، وضعیت چندفرهنگ گرایى زمینه را براى رونق تعلیم و تربیت ارزش هاى اسلامى فراهم آورده است و از سوى دیگر، ارزش هاى اسلامى قابلیت سازگارى با چنین وضعیتى را دارا هستند. این مقاله پس از توصیف وضعیت چندفرهنگى، رابطه آن را با تعلیم و تربیت ارزش هاى اسلامى بررسى و در نهایت ظرفیت هاى سنت اسلامى براى مواجهه با چنین وضعیتى و عرضه ارزش هاى اسلامى، به ویژه تعلیم و تربیت ارزش ها را آشکار مى نماید.

کلیدواژه ها: چندفرهنگ گرایى، ارزش هاى اسلامى، تعلیم و تربیت، نسبت سنجى، آینده شناسى.

مقدّمه

عصرى که ما امروزه در آن به سر مى بریم، عصر «جهانى شدن و ارتباطات» نامیده شده است. در این عصر، نه تنها فرهنگ هاى غالب ـ با تسلط بر رسانه ها ـ بر دیگر نقاط دنیا هجوم مى برند، بلکه با بهره گیرى از فرصت در دسترس بودن فناورى ارتباط همگانى، فرهنگ هاى کوچک تر بومى نیز مجالى براى خودنمایى و هویت دهى به جامعه خود به دست آورده اند. امروزه با شکسته شدن استیلاى غرب در سطح جهان و گسترش اندیشه هاى غیرغربى، دیگر افسانه برترى تنها یک فرهنگ واحد از میان رفته و فرصت ابراز هویت هاى فرهنگى کوچک تر فراهم گشته است.

بر همین اساس، تعلیم و تربیت اسلامى در مواجهه با وضعیت چندفرهنگى جهان، هم با چالش هایى روبه رو گشته و هم فرصت هایى به دست آورده است. مقاله حاضر قصد دارد تا وضعیت چندفرهنگى معاصر را با توجه به تعلیم و تربیت ارزش هاى اسلامى بسنجد. بر همین اساس، به طرح یک پرسش اصلى پرداخته است مبنى بر اینکه چه رابطه اى میان وضعیت چندفرهنگ گرایى معاصر و تعلیم و تربیت ارزش هاى اسلامى وجود دارد.

در این زمینه، سعى دارد به دو سؤال فرعى پاسخ دهد: اول اینکه آیا وضعیت چندفرهنگ گرایى زمینه را براى تعلیم و تربیت ارزش هاى اسلامى فراهم مى کند یا مانعى جدى در راه آن محسوب مى شود؟ و دوم اینکه آیا وضعیت چندفرهنگ گرایى با محتواى ارزش هاى اسلامى سازگار است؟ به نظر مى رسد پرسش هاى مزبور از جمله پیش شرط هاى یافتن راه حلى مناسب براى تعلیم و تربیت ارزش هاى اسلامى در جهان چندفرهنگى کنونى است.