شپش های بچه مدرسه ای ها

این روزها فقط بچه مدرسه ای ها برای شروع مهر ذوق ندارند، شپش ها هم ذوق دارند چون نقشه یک شکم چرانی مفصل را در طول سال تحصیلی کشیده اند! اگر بگوییم شپش در مدارس کشورمان، آلودگی انگلی شایع شده است، باور می کنید یا به خیال تان می رسد می خواهیم بترسانیم تان؟ حالا قصد دارید این گزارش را پیش از فرستادن فرزندتان به مدرسه بخوانید یا می خواهید صبر کنید تا یکی از روزها که از مدرسه به خانه بر می گردد، لای موهایش آن حشرات سیاه و سرگردان را ببینید که مشغول تخم گذاشتن هستند و آنوقت پی چاره بگردید؟

شپش ها، بین میزبان های شان فرق نمی گذارند، آنها هم در مدارس اعیانی و هم در مدارس عادی یا فقیر پیدا می شوند چون جمعیت مدارس زیاد است و این انگل ها آسان تر از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند. 

خونخوار مدرسه رو
شپش، انگلی خارجی و اجباری است، خارجی یعنی به بخش های بیرونی بدن میزبان مانند پوست یا مو می چسبد و اجباری یعنی بدون میزبانش که احتمال دارد پرنده یا پستاندار باشد نمی تواند زندگی کند چون باید از خون او تغذیه کند. این انگل، خونخوار است و وقتی بالغ شود در طول 2 ماه زندگی اش، روزی 4 تا 6 تخم می گذارد.
شایع ترین نوع شپش در مدارس « شپش سر » است که صرفاً از انسان به انسان منتقل می شود. تخم های شپش را از نظر علمی «نیت» و در عرف عمومی «رشک» می نامند. این تخم ها از نظر رنگ و اندازه تا حدی شبیه شوره سر است. تخم های شپش را با چشم غیرمسلح هم می توانید ببینید و برای تمیز دادن شان از شوره سر کافیست دقت کنید که آیا از سر می ریزند یا نه؛ چراکه شوره، پوست مرده سر است که در طول زمان از آن جدا می شود اما تخم شپش به ساقه مو می چسبد و نمی ریزد.

یکی از علائم شایع ابتلا به شپش، خارش شدید سر و ورم کردن غدد لنفاوی پس سر و پشت گوش است که همزمان با تولد شپش های بالغ رخ می دهد و بعد از آن، شپش ها آنقدر زیاد می شوند که دیگر تشخیص شان روی سر دشوار نیست. با این حال در برخی مواقع هم آلوده شدن به شپش سر، تا مدت ها علائمی همچون خارش ندارد.

سم پاشی مدارس بی فایده است
دکتر حسین معصومی اصل، رئیس اداره بیماری های منتقله از آب و غذا و عفونت های بیمارستانی، شیوع  شپش در مدارس کشور را تأیید می کند اما توضیح می دهد که  این نوع شپش، حتی در مدارس کشورهای پیشرفته هم بویژه در مقطع دبستان دیده می شود. بر اساس آمارهایی که این مسئول ارائه می دهد در کشور ما هم این آلودگی در میان دانش آموزان دبستانی و راهنمایی شایع تر است و دختران بیشتر از پسران به آن مبتلا می شوند به طوری که از هر 10 نفر دانش آموز مبتلا به شپش سر در ایران ، 9 نفر دختر و 1 نفر پسر است. او به مردم اطمینان می دهد که شپش سر، گرچه عوارضی دارد، اما جزو انگل های ناقل بیماری نیست اما « شپش تن» که بیشتر در درز لباس ها زندگی می کند، در مناطق با وضعیت بهداشتی بسیار بد دیده می شود و ناقل بیماری هایی مانند تیفوس است.

مسئول کشوری مبارزه با شپش شرح می دهد که  شپش سر از انسان به انسان منتقل می شود و به همین علت سم پاشی مدارس هنگام شیوع آن فایده ای ندارد و مهارش نمی کند و علاوه بر این شایعه ها درباره این که علت شیوعش در مدارس، نگهداری حیوانات اهلی در خانه است هم صحیح نیست چرا که شپش سر، فقط انسان را به عنوان میزبان می پسندد.
به گفته او، در صورت مشاهده شپش روی سر، به جای استفاده از روش های سنتی بهتر است بلافاصله فرد را به پزشک معالج ارجاع دهیم و دانش آموزان آلوده، 24 ساعت پس از درمان، می توانند به مدرسه برگردند اما به هر حال مسئولان مدارس باید بدانند که حتی مشاهده یک مورد آلودگی به شپش سر در یک کلاس، زنگ خطری است که به آنها می فهماند باید همه دانش آموزان کلاس معاینه شوند.

ناقل بیماری نیست اما خطر دارد
« شپش؟! در زمستان پارسال که در مدارس اپیدمی شد، گاهی تعداد بیمارانم با این آلودگی در روز به 5-6  نفر هم می رسید.» این را دکتر مهدی ایزدی متخصص پوست، مو و زیبایی می گوید. او حالا هم در مطبش - که در منطقه ای اعیان نشین از پایتخت است- بیمارانی با همین مشکل دارد و احتمال می دهد با شروع سال تحصیلی جدید شمارشان بیشتر شود.
ایزدی درباره علت 9 برابر بودن جمعیت دختران دانش آموز آلوده به شپش سر، نسبت به پسران  می گوید: علتش بلندی موی دختران و استفاده شان از وسایل شخصی یکدیگر مثل گلسر، شانه و مقنعه است.

ایزدی با تایید این نکته که شپش ناقل بیماری نیست، هشدار می دهد که به هر حال این انگل، مشکل ساز است چون برای تغذیه از خون پوست سر، بزاقش را روی آن می ریزد که باعث بروز آلرژی و خارش پوست فرد می شود و بچه ها آنقدر پوست را می خارانند که زخم هایی روی سر باز می کند و همین زخم ها، منشا عفونت و بیماری های پوستی دیگر می شود.

شپش سس مایونز دوست ندارد اما شما شامپو بزنید!
روش درمانی که ایزدی برای مبارزه با شپش پیشنهاد می کند استفاده از شامپوهای «پرمترین» و «لیندان» است که 10 دقیقه پس از شستشو، سر را از آلودگی پاک می کند اما همه مردم برای مبارزه با این انگل به راه های علمی متوسل نمی شوند مثلا این متخصص پوست دیده است که برخی والدین روی سر بچه های شان، سس مایونز یا وازلین مالیده اند تا انگل را بکشند !
برخی دیگر هم از روش هایی مثل تراشیدن سر دانش آموزان یا رنگ کردن موهای آنها استفاده کرده اند. ایزدی می گوید: هر ماده ای که روی سر مالیده شود و مانع تنفس شپش شود حشره را وادار به ترک کردن بدن می کند اما استفاده از شامپو، بهداشتی ترین راه است. او به والدین دانش آموزان هشدار می دهد که اگر فرزندشان به شپش سر آلوده شد حتما باید بقیه اعضای خانواده هم برای معاینه به پزشک متخصص پوست مراجعه کنند چرا که احتمال آلوده شدن آنها هم به این انگل بالاست.

سکوت آموزش و پرورش
گرچه معصومی اصل، مسئول کشوری مبارزه با شپش، اصرار دارد آلودگی به این نوع انگل مشکلی شایع در همه مدارس دنیاست اما نمی شود از این حقیقت هم چشم پوشید که در کشور ما، درباره راه های جلوگیری از انتقال شپش، اطلاع رسانی قوی از سوی مسئولان به مدیران مدارس، دانش آموزان و والدین شان نشده است.