شبهه : مشارق و مغارب

 مشارق و مغارب:                                                                                                               

شبهه :  در آیه ۱۱۵ سوره بقره گفته شده : ( یک مشرق و یک مغرب وجود دارد )  و در آیه ۱۷ سوره الرحمن گفته شده : ( دو مشرق و دو مغرب وجود دارد ) و در آیه ۴۰ سوره معارج گفته شده : ( چند مشرق و چند مغرب وجود دارد )
بنظر شما ، این نوع بیان که تناقضش آشکار است ، سر کار گذاشتن مخاطب نیست ؟

جواب :

برای رسیدن به جواب ، باید هر یک از آیات را به تفصیل بررسی کنیم.

آیه اول : آیه ۱۱۵ سوره بقره : ( لِلهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ ) برای خداست مشرق و مغرب عالم .

توضیح : این آیه در مورد تغییر قبله است . چون قبله از طرف مسجد الاقصی به طرف مسجدالحرام تغییر کرده بود . یهودیان ، مسلمانان را مسخره کرده و میگفتند : چرا شما قبله خودرا تغییر دادید ؟ مگر میشود قبله را تغییر داد ؟؟ خداوند در این آیه می  فرماید : (لِلهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ)  مشرق و مغرب برای خداست و  به هر طرف که رو کنید ، همانجا رو به خدا دارید .

در این آیه خداوند به یهودیان در مورد تمسخرشان تذکری داده و می فرماید ، فکر نکنید که رو کردن به طرف خدا فقط در مسجدالاقصی امکان پذیر است بلکه مشرق و مغرب عالم از آن اوست .

بنابراین مراد از مشرف و مغرب در این آیه ، همان اصل شرق و غرب عالم است .

آیه دوم : آیه ۱۷ سوره الرحمن ( رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ )  او خدایی است که پروردگار دو مشرق و پروردگار دو مغرب است .

توضیح : خورشید در هرروز از نقطه ای طلوع و در نقطه ای غروب میکند اما با توجه به حداکثر میل شمالی خورشید در تابستان و حداکثر میل جنوبی خورشید در زمستان ، در حقیقت دو مشرق و دو مغرب مختلف بوجود می آید که بقیه روزهای سال در میان آن دو می باشد که همین امر باعث پیدایش فصول چهارگانه و پیرو آن باعث پیدایش بسیاری از نعمات الهی می شود. لازم به ذکر است که از یکی از این دو میل ، تعبیر به مدار راس السرطان و از دیگری تعبیر به مدار راس الجدی می کنند.

طبیعی است که بین این دو مشرق و دو مغرب ، دو مشرق و دو مغرب اعتدالی در اول بهار و اول پاییز واقع می شود که تعداد ساعات شب و روز با هم مساوی است . به همین خاطر امیر المومنین (ع) در روایتی از مشرقین و مغربین به مشرق و مغرب اعتدالی تفسیر کردند .

آیه سوم : آیه ۴۰ سوره معارج :  (فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ  ) یعنی قسم به پروردگار مشارق و مغارب .

توضیح : مراد از مشارق ، طلوع متعدد خورشید از ناحیه شرق عالم در تمام روزهای سال است و مراد از مغارب ، غروب متعدد خورشید در ناحیه غرب عالم در تمام روزهای سال است.

خلاصه جواب :   مراد از یک مشرق و یک مغرب ، اصل وجود شرق و غرب عالم است و مراد از دو مشرق و دو مغرب ، حداکثر میل شمالی و جنوبی خورشید و همچنین دو مشرق و دو مغرب اعتدالی در طول سال است و مراد از چند مشرق و چند مغرب ، طلوع و غروب متعدد خورشید در تمام روزهای سال است . با این بیان ، تناقضی بین آیات ذکر شده نیست.