آیه نورانی شب شانزدهم ماه مبارک رمضان

تاریخ نشان می‌دهد كه در برابر توحیدی كه پیامبران الهی از فجر تاریخ به آن دعوت می‌كرده‌اند، انواع شرك‌ها نیز و جود داشته است.

الف) شرك ذاتی

ب) شرك در خالقیت

برخی از ملل، خدا را ذات بی‌مثل و مانند می‌دانستند و او را به عنوان یگانه اصل جهان می‌شناختند اما برخی مخلوقاتِ او را با او در خالقیت شریك می‌شمردند. مثلاً می‌گفتند خداوند مسئول خلقت «شُرور» نیست؛ شرور آفریده‌ی بعضی از مخلوقات است. این گونه شرك كه شرك در خالقیت و فاعلیت است، نقطه‌ی مقابل توحید افعالی است. اسلام این گونه شرك را نیز غیر قابل گذشت می‌داند. البته شرك در خالقیت به نوبه‌ی خود مراتب دارد كه بعضی از آن مراتب، شرك خفی است نه شرك جلی؛ بنابراین موجب خروج كلی از جرگه‌ی اهل توحید و حوزه‌ی اسلام نیست.

ج) شرك صفاتی
شرك در صفات، به علت دقیق بودن مسأله، در میان عامه‌ی مردم هرگز مطرح نمی‌شود. شرك در صفات مخصوص برخی اندیشمندان است كه در این گونه مسائل می‌اندیشند، اما صلاحیت و تعمّق كافی ندارند. اشاعره از متكلمین اسلامی دچار این نوع شرك شده‌اند. این نوع شرك نیز شرك خفی است و موجب خروج از حوزه‌ی اسلام نیست.

د) شرك در پرستش