آیه نورانی شب هشتم ماه مبارک رمضان

در تفسیر المیزان استاد علامه طباطبایی در تعریف توکل آورده است:

نفوذ اراده و رسیدن به مقصود در عالم ماده نیازمند یک سلسله اسباب و عوامل طبیعی و یک سلسله عوامل روحی و نفسانی است. هنگامی که انسان وارد میدان عمل می شود و کلیه عوامل طبیعی مورد نیاز را آماده می کند تنها چیزی که میان او و هدفش فاصله می اندازد همانا تعدادی از عوامل روحی از قبیل سستی اراده وتصمیم و ترس و … است.

در چنین وضعی اگر انسان بر خداوند سبحان توکل داشته باشد اراده اش قوی و عزمش ثابت می گردد و موانع و مزاحمات روحی در برابر آن خنثی خواهد شد زیرا انسان در مقام توکل با مسبب اسباب پیوند می خورد و با چنین پیوندی دیگر جایی برای نگرانی و تشویش خاطر باقی نمی ماند.

علاوه بر این، نکته دیگری که در مورد توکل موجود است بعد غیبی و ماورایی آن است. یعنی خداوند متعال شخص متوکل را با امدادهای غیبی مدد می رساند که این امدادها از حوصله اسباب عادی و طبیعی فراتر و در ردیف مافوق علل مادی قرار دارد و ظاهر آیه شریفه: “و من یتوکل علی الله فهو حسبه” (هر کس بر خداتوکل کند خدا او را کفایت کند) چنین امدادی را نوید می دهد.

امیرالمومنین(ع) درباره توکل می فرماید: “من توکل علی الله ذلت له الصحاب و تسهلت علیه الاسباب و تبوء الخفض و الکرامه” هر کس بر خدا توکل کند سختی ها برای او نرم و آسان و اسباب و وسیله ها برایش فراهم شود و در راحت و وسعت و کرامت جای گیرد.