اهمیت سلامت روان در بارداری

اهمیت سلامت روان در بارداری

بارداری یک حادثه فیزیولوژیک و برای زن و خانواده اش دوره ای منحصر به فرد و استثنایی و به عنوان یک دوران مهیج و لذت بخش در زندگی زنان در نظر گرفته شده است. در این زمان تغییرات شگرفی در خلق و خو و جسم مادر رخ می دهد. این تغییرات استرس های روانی جدیدی را در زندگی فرد ایجاد می کند و چنانچه تحت کنترل قرار گیرند شاید همیشه مضر نبوده و می توانند مادر باردار را در راه پذیرش تغییرات آماده تر کنند. تغییراتی خلقی و رفتارهای مرضی مبین نگرانی در پذیرش حاملگی است. فرسودگی جسمی و تنش هایی که بر جسم مادر باردار وارد می شود مشخص بوده و به راحتی قابل تشخیص، درمان و پیشگیری است ولی تنشهایی که بر روح و روان جنین در رحم مادر وارد می شود به راحتی قابل تشخیص نیست.

عدم اطلاع یا اطلاعات ناقص و غلط در خصوص بارداری و تغییرات آن می تواند بهداشت روان زن باردار را به مخاطره اندازد. آشفتگی های روانی باعث عدم توجه کافی مادر به بهداشت دوران بارداری و مراقبت های اولیه، تغییر عادت های غذایی، افزایش خطر زایمان زودرس، تولد نوزاد کم وزن و حتی سقط جنین می گردد و می تواند علائمی از قبیل خستگی، خواب آلودگی یا بی خوابی، اضطراب، افزایش ضربان قلب ، فشار خون بالا، پرخوری یا بی اشتهایی، سردرد، سرگیجه، ، استفراغ های مکرروکاهش مقاومت در برابر بیماری های عفونی و ... ایجاد کند. استرس در بدن زن باردار سطح بعضی از هورمونها را در خون بالا می برد که این هورمونها، خون رسانی به جنین را از طریق جفت مختل می کند و به جنین اکسیژن و مواد غذایی کافی نمی رسد و همچنین می تواند اثرات مضرش را به صورت غیرمستقیم اعمال کند و گاهی خطر جدی برای مادر و جنین در دوران حاملگی ایجاد می کند. تغییر غلظت هورمونها مسئول ایجاد نوسانات خلقی و روحی است که در بارداری رخ می دهد.

بسیاری از مادران باردار نگران سلامت جنین هستند. بسیاری نگران این مسأله هستند که آیا از عهده زایمان بر می آیند یا خیر، جنسیت نوزاد، توانایی یا عدم توانایی در تربیت فرزند، مسائل مالی و نگرانیهای تأمین آن قبل و بعد از زایمان از نگرانیهای موجود است که چنانچه حاملگی از نوع حاملگی های پرخطر باشد (حاملگی زیر 18سال، حاملگی بالای 35 سال، حاملگی با داشتن کودک زیر 3 سال، بارداری با وجود داشتن تعداد بیش از 3فرزند، حاملگی ناخواسته، حاملگی با سابقه بیماری خاص زمینه ای، ژنتیکی یا ارثی و ...) اثرات این نگرانی ها بر روی بدن چندین برابر خواهد شد، لذا بهداشت روان دوران بارداری از مسائلی است که امروزه بسیار مورد توجه است و نیاز به کمک و حمایت اطرافیان دارد.

واکنش های مادرنسبت به بارداری و پس از زایمان

در سه ماهه اول: جنین هنوز به مفهومی جزئی از بدن خود مادر است تا یک شخصیت مستقل. احساسات متناقض مادر نسبت به بارداری ممکن است به از دست دادن تمایل نسبت به شوهر، خانواده وترس از سلامتی ،معلولیت وناهنجاری جنین منجر شود.

در سه ماهه دوم: حرکات جنینی، افزایش اندازه آن و سایر تغییراتی که رخ می دهد مادر را از اینکه کودکش یک مقوله جداگانه ای است، آگاه می سازد. او همچنین شروع به رویابافی در مورد کودک می کند. در این زمان زن ممکن است احساس وابستگی بیشتر به تنها بودن را عنوان کند.

در سه ماهه سوم: مادر یک تنش رو به فزونی و افزایش ناراحتی فیزیکی را احساس می کند. او معمولاً علاقمند است که زایمان شروع شود و در عین حال دچار ترس از مرگ در حین زایمان نیز می شود که این ترسها می تواند به بی خوابی و افسردگی زن بیانجامد.

در طی زایمان: مادر با واقعیت بچه دار شدن که با ترس از آسیب و مرگ همراه است مواجه می شود. ممکن است انقباضات رحمی مادر در زمان ورود به بیمارستان در اثر واکنش ترس متوقف شود. با پیشرفت زایمان مادر ممکن است نداند که چه زمانی کمک بخواهد و این مسئله نیز موجب استرس مادر شود. او همچنین ممکن است نگران کثیف کردن خود بوده و حس کند که شدیداً نگران ادامه زایمان است. مادر خود را به مدت متغیری نسبت به کودک غریبه احساس می کند. او مدت 9 ماه کودک خود را در ذهن خود پرورانده و ممکن است نتواند تصورات رویایی خود را با کودک واقعی انطباق دهد.

پس از زایمان: مادر ممکن است احساسات و ایده های از پیش تعیین شده متعددی درباره کودک خود داشته باشد. اگر روابط و مناسبات مادر با مادر خودش خوب بوده باشد در نقش جدید، با کشمکش های درونی کمی مواجه خواهد شد ولی اگر مادر احساس خشم یا نفرت نسبت به مادر خود داشته باشد فشارهای روانی زیادی را ممکن است تحمل کند .همچنین ممکن است دوره کوتاهی از افسردگی را تجربه کند که علت آن ممکن است کاهش استروژن سرم باشد و در اثر عدم انطباق انتظارات قبل از زایمان مادر با واقعیات پس از آن تشدید یابد.

راه کارهای ارتقاء سطح بهداشت روان در دوران بارداری :

1- پذیرفتن بارداری به عنوان یک مرحله حساس در زندگی مشترک و داشتن اطلاعات لازم در خصوص تغییرات بارداری توسط زن و همسرش

2- دریافت مراقبت قبل از باروری و مراقبت کامل در بارداری(به همراه تغذیه واستراحت کافی وترک عادات غلط نظیر استعمال دخانیات وغیره )

3- ایجاد محیطی امن و توأم با آرامش و آسایش روانی و جسمانی

4- همدلی و هم دردی همسر با ناراحتی های بارداری و در صورت لزوم تماس با پزشک

5- همکاری و مشارکت همسر در انجام کارهایی که به عهده زن بوده

6- شناسایی علائم استرس و خطرات همراه با آن که مادر و کودک در معرض آن هستند.

7-شرکت در کلاسهای آمادگی برای زایمان یا تمرینات قبل از تولد

8-استفاده از تمرین های رها سازی ،یوگا ،قدم زدن ،آرام سازی عضلات

منبع:‌نی نی سایت