مبحث هشتم :چگونه دوست انتخاب کنیم؟

شیوه انتخاب دوست در نگاه پیشواى ششم، این گونه است:

رفاقت، حدودى دارد، كسى كه تمام آن حدود را دارا نباشد، كامل‏نیست، و آن كس كه داراى هیچ یك از آن حدود نباشد، اساسا دوست ‏نیست:

1. ظاهر و باطن رفیق، نسبت ‏به تو یكسان باشد.

2. زیبایى و آبروى تو را جمال خود بیند و نازیبایى تو را نازیبایى خویش بداند.

3. دست‏یافتن به مال یا رسیدن به مقام، روش دوستانه او رانسبت‏به تو تغییر ندهد.

4. در زمینه رفاقت، از آن‌چه در اختیار دارد، نسبت ‏به تو مضایقه ننماید.

5. تو را در مواقع گرفتارى و مصیبت ترك نگوید.‌

‌دوست، آینه تمام نماى دوست‌ است. به فرموده امام صادق(ع)، «كسى كه‏ببیند دوستش روش ناپسندى دارد و او را بازنگرداند، با آن‌كه توان‏آن را دارد، به او خیانت كرده است.‌»

امام صادق(ع) ضمن تاكید فراوان بر ‏انتخاب دوست‏خوب و پایدارى‏در این دوستى، جوانان را از رفاقت‏با نادان و احمق برحذر می‌دارد:

‌كسى كه از رفاقت‏ با احمق پرهیز نكند، تحت تاثیر كارهاى‏ احمقانه وى قرار مى‏گیرد و اخلاقش همانند اخلاق ناپسند او مى‏شود.‌

پیشوایان معصوم(ع)، جوانان را از رفاقت‏با ‌بدنامان‏ و دوستان خائن وسخن چین بر حذر داشته‌اند. امام صادق(ع) مى‏فرماید:

‌از سه طائفه مردم كناره‏گیرى كن و هرگز طرح دوستى و رفاقت‏با آن مریز; خائن، ستمكار و سخن چین. زیرا كسى كه براى تو به‏دیگرى خیانت كند، روزى به تو نیز خیانت‏خواهد كرد و كسى كه ‏براى تو به دیگران ظلم و تجاوز كند، به تو هم ظلم خواهد كرد و كسى كه از دیگران نزد تو سخن چینى كند، علیه تو نیز نزد دیگران ‏نمامى خواهد نمود.‌

راه و رسم رفاقت در ثبات و پایدارى دوستى مؤثر است، گوشه‏اى ‏از شیوه آن را در كلام امام صادق(ع) مى‏نگریم:

كم‌ترین حق آن است كه: دوست‏بدارى براى او چیزى كه براى خود دوست مى‏دارى. كراهت داشته‏باشى در حق او، از آن‏چه براى خود كراهت دارى. از خشم اوبپرهیزى، به دنبال رضا وخشنودى او باشى. با جان و مال و زبان ودست و پایت او را كمك كنى. مراقب و راهنماى او و آیینه او باشى. سوگندش را قبول كنى، دعوتش را اجابت نمایى، هرگاه بیمارشد، به عیادتش بروى و هرگاه فهمیدى حاجتى دارد، قبل از این كه‏بگوید، آن را انجام دهى، و وى را ناگزیر نكنى كه انجام كار را از تو درخواست كند...