تعطیلات آخر هفته برای یک شمال سریع السیر رفتن بهترین گزینه است. اگر گیلان را به عنوان مقصد سفرتان انتخاب کرده اید، ما به شما گشت و گذار در ماسوله، فومن و قلعه رودخان را پیشنهاد می کنیم. سه منطقه ای که حتی توریست های خارجی هم برای دیدن آنها اشتیاق دارند.

ماسوله، یکی از 12 نقطه منتخب یونسکو برای توسعه گردشگری در مناطق کوهستانی آسیاست با اینحال تا کنون تلاشی جدی برای توسعه این شهرک تاریخی صورت نگرفته است. دیدن ماسوله، فومن و قلعه تاریخی رودخان را در فرصتی یکی دو روزه از دست ندهید. دیدنی های استان گیلان بی شمار و بی نظیر هستند. اما سه نقطه دیدنی فومن، ماسوله و قلعه رودخان برای آنکه برنامه ای یکی دو روزه را به آن اختصاص دهید مقاصدی ایده آل هستند.

شهر بام ها و پلکان ها

ماسوله شهرکی است در 63 کیلومتری رشت در منتهی الیه استان گیلان و در 35 کیلومتری جنوبغرب فومن قرار گرفته است. این روستا که از نظر تاریخی و معماری جزو چهار روستای بینظیر ایران بشمار می رود، دومین شهر تاریخی جهان پس از ونیز ایتالیاست که همچنان سکونت در آن وجود دارد.

ماسوله، مرتفع ترین و در عین حال کوچک ترین روستای استان گیلان بشمار می رود که از شمال و جنوب و غرب به کوه های البرز چسبیده و از شرق به دره ای زیبا مشرف است و در امتداد مسیر غربی به خلخال در استان اردبیل می رسد. قله شاه معلم، با ارتفاع 3050 متر بلندتری نقطه استان گیلان در این روستا واقع شده است.

راه اصلی ماسوله از طریق جاده ای است که از فومن به رشت می رود. خانه های زیبای ماسوله با معماری خاص شان شهرتی جهانی دارند و روستا در فهرست آثار میراث فرهنگی ثبت شده است. این شهرک که یکی از توریستی ترین مناطق استان گیلان است عمده محبوببیتش را مدیون هوای معتدل و بافت تاریخی و معماری منحصربفردش است.

محوطه جلوی خانه ها و پشت بام های ماسوله بعنوان پیاده رو و کوچه بکار می رود. خیابان های باریک و پلکان دار عبور وسایل نقلیه موتوری را در شهر غیر ممکن می کند.

معماری ماسوله پلکانی و از جنس خشت است. این خانه ها دو و حداکثر سه طبقه است و بام هر خانه حیاط خانه بالایی را تشکیل می دهد. قدمت خانه های فعلی ماسوله از دوران زندیه قاجار و پهلوی فراتر نمی رود اما به احتمال زیاد روستا شهرکی به جا مانده از دوران ساسانی است.

ماسوله یکی از روستاهی ایران است که بافت و معماری منحصر بفرد خود را حفظ کرده است. موزه حیات وحش ماسوله در انتها جره بازار و موزه مردم شناسی در ورودی شهرک را فراموش نکنید. رود ماسوله رودخان، از دره پایین ماسوله می گذرد.  آبشار خره بو یکی از جاذبه های طبیعی ماسوله است که بازدید از آن را به مسافر شهر توصیه می کنیم.

درباره تاریخ ماسوله گفته می شود که حدود سده هشتم هجری(قرن 14 میلادی) مردمانی از نقاط مختلف سرزمین گسترده ایران به همراه مردمان کهنه ماسوله که در 6 کیلومتری شمال غرب این شهر واقع است به نقطه ای که هم اکنون به عنوان شهر ماسوله شناخته شده است کوچ کردند. طی کاوش‌های انجام شده از محوطه باستانی کهنه ماسوله سفالینه هائی متعلق به قرون پنجم تا هشتم هجری قمری بدست آمده‌است که دقیق‌ترین مستندات قابل توجه تاریخی هستند.

شهر مجسمه ها

فومن از شمال به شهرستان صومعه سرا و از شمالغرب به ماسال و از شرق به رشت می رسد. در  در جنوب و جنوب غربی رشته کوه های البرز قرار دارد. از رشت به فومن جاده ای وجود دارد که در دو طرف با درختان تنومند قدیمی پوشیده شده است.

شهر در میان باغ ها و کشتزارهای خود محصور است بطوریکه مزارع چای و توتون، برنجکاری ها و مزارع پرورش کرم ابریشم در دل شهر واقع شده اند. فومن، تاریخی چندهزار ساله دارد و قدمت آن به دوران باستان می رسد.این شهر  محل زندگی اقوام کاسپی و کادوسی یعنی خزرنشینان باستان بوده است.

فومن شهر مجسمه ها است. در گوشه گوشه این شهر می توانید نمادهای خاص گیلان را ببینید. زنان سنتی پوش گیلک، قوری چای، سینی های پر از کلوچه فومن... این ها همه مجسمه هایی هستند که در گوشه و کنار خیابان و پارک های فومن به چشم می خورند.

پارک فومن عمده شهرتش را مدیون مجسمه های مختلف و تاریخی است که در پارک نصب شده و در محیطی زیبا و سرسبز قرار دارد.

یکی از دیدنی های شهر سه شنبه بازار سنتی فومن است که در آن می توانید سوغات و محصولات کشاورزی شهر را تهیه کنید . قطعا دیدن بازار و رفتار مردم و محصولات به تنهایی خالی از لطف نیست. موزه مردم شناسی فومن نیز از دیگر دیدنی های شهر است. از دیدنی های خارج از شهر فومن می توان به تالاب خطیب سرگوراب و کهنه گوراب اشاره کرد. اگر به گشت های طبیعی علاقمندید حتما در برنامه سفری که به فومن دارید، بازدید از غار فوشه را نیز بگنجانید.

غار فوشه که مردم محلی آن را غار خون نیز می نامند، در جنوبغربی فومن در روستایی بهمین نام واقع شده که از شمالغرب به قلعه رودخان می رسد. غار خون فوشه، در ارتفاع 900 متری از سطح دریا و دهلیزها و دالان های متعدد درون جنگل های سرسبز و انبوه فوشه واقع است. خون در زبان تالشی به معنی محل جاری شدن آب است. غار قدمتی چندهزار ساله دارد و بعنوان یکی از زیستگاه های اولیه بشر در استان شناخته می شود. رسیدن به این غار نیاز به یک کوهپیمایی 5 ساعته دارد.

اما اهمیت تاریخ معاصر فومن از آن روست که شهر بعنوان اصلی ترین پناهگاه های قیام جنگل شناخته می شود. قیامی که از تولم شروع شد و با کشته شدن میرزا کوچک خان در ماسال به پایان رسید. سطح شهر فومن پر از مجسمه های زیباست که معروفترین آنها مجسمه آناهیتا در میدان اصلی شهر است.

در شهر فومن تعدادی امامزاده و بقعه وجود دارد که سبز قبا معروفترین آنها و آرامگاه یکی از نوادگان امام موسی بن الجعفر است. از دیگر اماکن مذهبی شهر می توان به بقعه امامزاده میرزا، بقعه پیر جلودار، آقامیر سرا وهمچنین بقعه عون بن علی که فرزند محمد حنفیه و از نوادگان امام علی است اشاره کرد.

دیدار با قلعه حسامی

قلعه رودخان که به نام حسام قلعه نیز شناخته می شود، در 20 کیلومتری جنوبغربی فومن و 45 کیلومتری ماسوله قرار دارد. این قلعه که بنظر می آید روی یک قلعه ساسانی ساخته شده باشد،5/2 هکتار وسعت داشته و دیوارهایی به طول 1600 متر از آن محافظت می کنندو 65 برج و بارو دارد.

این برج از نظر استحکام و معماری در ایران و جهان بی نظیر است. قلعه در شکل فعلی اش در سال 918 قمری به دستور سلطان حسام الدین امیر دباج مصادف با سلسله سلجوقیه مرمت شده و یکی از پناهگاه های اصلی اسماعیلیان بوده.

در دورهء سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان بوده است. بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه که اکنون در موزه گنجینه رشت نگهداری می‌شود، درج شده که این قلعه در سال 918 تا 921 هجری قمری برای سلطان حسام‌الدین امیردباج بن امیر علاءالدین اسحق تجدید بنا شده است. امیره حسام الدین دباج فومنی (مظفرالسلطان)، فرمانروای بیه‌پس اولین قدرت منطقه‌ای بود که از اطاعت از صفویان سرپیچی کرد، و قلعه رود خان را بازسازی کرد تا از آنجا به مقاومت بپردازد ولی موفقیتی به دست نیاورد و به دربند گریخت و نهایتاً دستگیر و در تبریز اعدام شد.

قلعه دو بخش سکونتگاه حاکم و اندرونی را در غرب و قورخانه را در شرق خود جای داده است. در میان قلعه چشمه ای جاری است. نام قلعه  در ابتدا دژ رودگان بوده است.

نکته مهم در مورد قلعه این است که در طول تاریخ هرگز تسخیر و فتح نشده است. کتیبه ای بر سردرد قلعه وجود داشته که اکنون در موزه گنجینه رشت نگهداری می شود که سال تجدید بنای قلعه را شان می دهد.