جلوه های ریحانگی زن

جایگاه زن در زندگی از نگاه اسلام

زیباترین و رساترین واژه برای بیان خصلت ویژه زن، «ریحانگی» است. ریحانه یعنی گل لطیف، زیبا، خوشبو و شاداب. امیرمومنان(ع)زن را با این صفت وصف فرموده است: «المَرأَةُ رَیحانَةٌ: زن ریحانه است.» ...

زن و ریحانگی او، جلوه های گوناگونی دارد که در آستانه روز زن به طور گذرا به آن می پردازیم.

محوریت در زندگی

وجود زن چنان پُرجاذبه است که شوهر و فرزندان را به سوی خود جذب می کند و آنها را گرد وجود خود می گرداند. هسته مرکزی خانواده، زن است و اجزا و اعضای خانواده، پیرامون او می گردند. زنانی که ظرفیتشان اندک باشد یا تربیت نشده باشند یا ارزش خود را نشناسند، درصدد برمی آیند که از این «محور بودن» سوء استفاده کنند. در این صورت، محور متزلزل و گردش آن ناموزون و کارخراب می شود. زن که محور خانواده است، باید در ایفای درست این نقش مهم، کوشا باشد و شایستگی خود را به ظهور رساند و شوهر و فرزندانش را به گونه ای موزون، پیرامون خود بگرداند.

مایه آرامش خانواده

هر قدر مرد مقتدر باشد، زن باعث آرامش او است. همان طور که مرد نیز پناهگاه زن است و زن هر اندازه که توانمند باشد، به این پناهگاه نیاز دارد. آفریدگار حکیم چنین تقدیر کرده و چنین آفریده است که زن، مایه آرامش مرد باشد و مرد، پناهگاه  زن. فرزندان نیز از آغاز خلقتشان تا هرچه که برومند شوند، به این مایه آرامش نیاز دارند. جانمایه این خصلت به دست آفریدگار حکیم در سرشت زن نهاده شده و زن باید آن را شکوفا کند و آدابش را نیکو فراگیرد و در عرصه خانواده عرضه کند.

حرمت نهادن به غیرت شوهر

غیرت، گوهری است ارجمند که خداوند حکیم در وجود مرد نهاده است. مردان با تکیه بر این جانمایه گرانمایه است که از عفت زن پاسداری می کنند و حتی در این راه جان می بازند. فایده غیرت فقط برای مرد نیست، همه اعضای خانواده و جامعه از آن بهره می برند و بیشترین سهم آن را زن می برد، حتی بیش از مرد.

درست است که حیا و عفت زن گوهری است مانند غیرت مرد که آفریدگار حکیم آن را در وجود او نهاده است اما غیرت مرد در حفاظت از حیا و عفت زن، نقش مهمی دارد. اگر مرد کم غیرت یا بی غیرت شد، زن به تدریج کم عفت یا بی عفت خواهد شد و آنگاه است که خانواده و جامعه پلید می شوند. از این روست که ریحانه فرزانه بر حریم غیرت مردش حرمت می نهد و این نعمت   ارجمند را برای خود و شوهر و جامعه اش محفوظ می دارد و آن را از آسیب مصون می دارد.

چون وجود زن و عفت او برای مرد بسیار ارزشمند است، در نگهداری از آن سخت می کوشد و نه تنها ربودن این در گرانسنگ را برنمی تابد، بلکه نگاه های بد را هم به او تاب نمی آورد. از سخت ترین و بدترین حالت ها برای مرد غیرتمند آن است که به ناموسش بی حرمتی شود. ریحانگان، با درک صحیح این صفت و حالت مرد، نباید کاری کنند که غیرت مرد تحریک شود. اگر فطرت مرد سالم بماند، درباره همسرش انحصارطلب است و حس انحصارطلبی اش چنان نیرومند است که حتی نگاه دیگران به همسرش را برنمی تابد.

قهرمان سازی در ذهن فرزندان

جایگاه ویژه پدر و مادر در ذهن و دل فرزند، بر همگان آشکار است و جایز نیست هیچ کس به این جایگاه صدمه ای بزند یا آن را ویران کند. بر همسران واجب است که هر کدام حرمت دیگری را نزد فرزندان عظیم شمارند و آن «جایگاه ویژه» را بالا و بالاتر ببرند تا فرزندان حرمت هر دوی آنها را بزرگ شمارند و به پدر و مادر احترام بگذارند. اکنون سخن با ریحانگان است؛ فرزندان، نیازمند قهرمانی آرمانی اند که او را الگوی خود قرار دهند و در زندگی به وی اقتدا کنند و به او ببالند.

بهترین کس برای ایفای نقش این قهرمان آرمانی، پدر است. نقش پدر در این عرصه، بی بدیل است همان گونه که نقش مادر نیز در جایگاه خود، بی بدیل است. ریحانه عارفه آن است که همواره این نقش را برجسته تر و پررنگ تر و از کمرنگ یا بی رنگ یا خراب شدن آن پیشگیری کند. رنجش یا دلخوری احتمالی زن از شوهر، هرگز او را از ایفای این وظیفه باز نمی دارد و تخریب شخصیت پدر در ذهن و دل فرزند اصلا در شأن زن نیست.

صفابخش بوستان خانواده

مدیریت زندگی خانوادگی، به دو عنصر اصلی نیاز دارد؛ عقلانیت و لطافت. هر کدام از این دو عنصر از زندگی حذف شود، چرخ زندگی می لنگد. اگر زن و مرد که مدیران اصلی خانواده اند، در کنار هم که قرار گیرند، این دو را تامین می کنند. زن با وجود سرشار از عاطفه خود، سهم بیشتری در لطافت بخشی عاطفی خانواده دارد. این از هنرهای زن است زیرا وجود زن، لطیف است. او با حضور خود و با عاطفه اش، خشکی و خشونت را از زندگی می زداید.

بوستان زندگی، شادابی خود را از وجود زن می گیرد. از جاهایی که ریحانگی زن به وضوح نمایان می شود، همین جاست. اگرچه زن و مرد هر دو باغبان بوستان زندگی خانوادگی اند اما سهم زن در طراوت بخشی به این بوستان بسیار بیشتر است. مگر گلستان بدون جلوه گری گل و ریحان وجود می یابد؟

گلستان بدون گل و ریحان، گلستان است. زن زیرک، آن است که ریحانگی خود را نیکو دریابد و گلستان خانواده را با گلبرگ های لطیف وجود خود، خرمی بخشد و با عاطفه و ریحانگی که جانمایه آن را خداوند در سرشت او نهاده است، زندگی خانوادگی را همواره لطیف و شاداب نگه دارد.

کدبانو بودن

زن اگر هزار هنر داشته باشد، اما «کدبانو» نباشد و کدبانویی را نداند، هزار هنرش کمرنگ می شوند. کدبانو یعنی بزرگْ بانو و این خصلتی است که جزو ذات زن است و زیبنده وجود او است. از نمادهای پُرجلوه ریحانگی، کدبانو بودن است. زنی که کدبانو نباشد، یکی از خصایص اصلی و دانه درشت ریحانگی را ندارد یعنی نقص بزرگی دارد.

مدیریت داخلی منزل، هنر شوهرداری، مهارت فرزندداری، هنر آشپزی، توانایی رسیدگی به نظافت خانه و تمیز و شاداب نگه داشتن محیط منزل، از نشانه های فرزانگی ریحانگان است. هنرها و توانمندی ها و دانش های زن، هرکدام به جای خود اما هنر کدبانویی جایگاهی ویژه دارد. اگر زن، دانشجو یا دانشمند، هنرجو یا هنرمند، کارآموز یا کارمند، نویسنده و حتی ثروتمند باشد و برای کارهای خانه، خدمتکار داشته باشد، باز هم باید کدبانو باشد.

کدبانو بودن فقط به معنای انجام دادن کارهای خانه نیست، این کار را خدمتکار نیز می تواند انجام دهد، کدبانوبودن، هنری و حالتی و لطافتی و ظرافتی روانی و اخلاقی است. اینکه می گویند: «فلانی از هر انگشتش هنری می بارد»، بیشتر منظور هنر کدبانو بودن است. زنان هر اندازه که از جایگاه، ثروت و موقعیت اجتماعی برخوردار باشند، نباید از کدبانویی استعفا دهند و این بخش ارزشمند روانی خود را تعطیل کنند.

احترام به خویشاوندان همسر

خویشاوندان مرد و زن، از موضوع های مهم زندگی زوج هاست و تاثیر آن، چه مثبت و چه منفی، در روند زندگی خانوادگی برجسته. ریحانگان عارفه، اقوام همسر را، به خصوص والدین او را محترم می شمارند و ایشان را عزیز می دارند. تکریم آنها، تکریم همسر است. عزیزداشتن گوشواره، عزیزداشتن گوش است. خویشاوندان همسر را حرمت نهادن، عزیزکردن خود است.

کسانی را می شناسیم که عروسشان را بیش از پسرشان دوست دارند پس چرا ریحانه فهیمه، با زیرکی و فرزانگی، خود را در چشم و دل بستگان شوهرش عزیز نکند و نیز از این طریق، بر محبوبیت خود در دل همسرش نیفزاید؟ شرط خردمندی و هوشمندی است که با خوبان خویشاوندان همسرمان به نیکی رفتار کنیم و با بدانشان مدارا. نیکی و مدارا، دو ستون استوار برای ساختار کانون حیات خجسته است.

حفاظت از شوکت شوهر

اقتدار شوهر و عزت و شوکت او، از جانمایه های گرانسنگ زندگی خانوادگی است. این صفت و حالت، از پایه های زندگی زن و شوهر است. از این رو ریحانگان باید مردانگی مردشان را پاس بدارند. حرمت او را نگه دارند و آن را پرورش و افزایش دهند که خودشان بیش از همگان به آن نیاز دارند.

زن از مرد حقیر خوشش نمی آید. مرد مطلوب زن، مردی است که مقتدر و عزتمند و توانمند باشد بنابراین ریحانگان برای دل خود، برای مصلحت زندگی، برای سرافرازی فرزندان و برای خشنودی همسرشان و رضایت خدا، باید از عزت و شوکت همسرشان محافظت کنند هم در کردار، هم در گفتار، هم نزد او، هم در غیاب او، هم نزد فرزندان. چوب حراج زدن به این سرمایه گرانقدر، زیانی است بی جبران که در شأن هیچ ریحانه فرزانه ای نیست و پاسداشت این گوهر ارزشمند، سودی است سرشار که شایسته ریحانگان فرزانه است.

امیدبخشی و دلبری

امیددادن به شوهر و دلگرم کردن او از هنرهای ریحانه است. مرد در کشاکش دهر، دستخوش تلاطم می شود. امواج پرخروش دریای جامعه، بر گُرده جان او تازیانه می زنند و گهگاه وی را سخت به صخره ها می کوبند، چنانکه گاه نزدیک است استخوان هایش خُرد شوند. گرداب های مهیب مسوولیت های اجتماعی، او را به فراز می برند و فرود می آورند، چندان که گاهی سرگیجه می گیرد و از مدار تعادل خارج می شود.

آنگاه با تنی خسته و دلی شکسته، کوفته و مجروح، ناامید و حیران، به خانه می آید و خود را با همه وجود در آغوش ریحانه می افکند و به او پناه می برد. خود را به او می سپارد و از وی یاری می طلبد. در چنین حالتی، ریحانگی زن مرهمی است شفابخش بر زخم های مرد و پناهگاهی است آرامش بخش برای روح خسته و مجروح او و دلداری و همدمی و امیدبخشی، معجزه ای است که مرد را حیاتی نو می بخشد. یکی دیگر از جلوه های هنری ریحانه آن است که چشم و دل همسرش را چنان پر کند که جای خالی برای نفوذ دیگران نماند. ریحانه باید چنان ریحانگی کند که مشام جان همسرش نیازمند بوییدن گل های دیگر نباشد.

رازداری

اینکه نزد مردمان معروف شده زن رازدار نیست و نمی تواند اسرار خود، همسر و خانواده اش را محفوظ بدارد، عمومیت ندارد. یعنی آفرینش زن این گونه نیست که توان رازداری نداشته باشد. زنان بافضیلت، مانند مردان بافضیلت، «اسرار مگو» را نمی گویند و رازهای محرمانه را محترم می شمارند و زنان بی فضیلت، مانند مردان بی فضیلت، رازهای پنهان را آشکار می کنند و اسرار محرمانه را حرمت نمی نهند. خداوند که آفریننده زن و مرد است،

فرموده است: «زنان لباس شما مردان اند و شما مردان، لباس زنان اید.» یکی از معناهای «لباس»، در این آیه، رازپوشی و حفظ اسرار است. طبیعت زنان چنین است که از مردان، پرسخن ترند و طاقت رازنگهداری شان کمتر اما فطرتشان چنین نیست که افشاگر اسرار باشند. بر طبیعت نیز با مراقبت و تمرین می توان غلبه کرد.

بر ریحانگان لازم است رازهای زندگی شان را فاش نکنند و به خصوص، اسرار همسرشان را نزد هیچ کس برملا نکنند حتی نزد نزدیک ترین کسان. اسراری که باید محفوظ بمانند، بسیارند؛ اما دو دانه درشت آنها یکی عیب های پنهان همسر است و دیگری رازهای درون خانواده.

افشای عیب های پنهان همسر، باعث کسر شأن، شکستن اقتدار و ریختن آبروی او می شود و افشای اسرار درونی خانواده، باعث دخالت های دیگران و از دست رفتن اختیار زندگی از دست همسران و هر دو زیانبار است. نگاهبانی از حرمت و حریم زندگی و همسر، از وظایف حتمی زن است. البته مرد نیز در این باره وظایفی دارد.

حجت‌الاسلام علی‌اکبر مظاهری

منبع:سلامت