نقش مشارکت مردمی در توسعه فضای سبز شهری

امروزه مفهوم شهرها بدون فضای سبز دیگر قابل تصور نیست. پیامدهای توسعه شهری و پیچیدگی‌های معضلات زیست محیطی آنها، موجودیت فضای سبز و گسترش آنها را برای همیشه اجتناب ناپذیر کرده است.

هر چند افزایش آگاهی‌های عمومی در خصوص مسایل و بحران‌های زیست محیطی در دهه‌های اخیر موجب حساس شدن مردم و دولت‌ها شده است ولی توفیق در جهت کنترل بحران‌ها به چشم نمی‌خورد. یکی از علل این ناکامی‌ها عدم مشارکت فعال مردم در فرایند تصمیم‌گیری و نظارت بر برنامه‌های زیست محیطی و فضای سبز می‌باشد. مشارکت مردم و تغییر تدریجی فرهنگ آنها، یکی از بهترین روش‌های توسعه فضای سبز شهری است. کارشناسان منابع توسعه معتقدند علاوه بر منابع متداول از قبیل سرمایه، امکانات و نهاده‌های فیزیکی، نهاده‌ی جدیدی تحت عنوان انسان در فرایند توسعه نقشی بسیار موثر ایفا می‌نماید. از جمله راهکارهایی علمی افزایش مشارکت مردم در حفظ و توسعه فضای سبز شهری می‌توان به رفع نارسایی‌های موجود در قوانین فضای سبز کشور اشاره کرد که مستلزم بازنگری اساسی در زمینه اصلاح قوانین موجود و وضع قوانین که به نوعی در حفاظت از فضای سبز کشور موثر می‌باشند، است. به‌عنوان مثال در قوانین و مقررات موجود، اشاره صریح و قاطعی به تخریب گیاهانی که در محیط شهری، بخشی مهمی از فضای عمومی شهرها را به خود اختصاص داده اند نشده است. اختصاص بخشی از زمان آموزش در مقاطع تحصیلی مختلف به مباحث فضای سبز شهری نیز می تواند در نحوه و میزان مشارکت مردمی در عرصه ی فضای سبز موثر باشد و اصولا آموزش و پرورش به ویژه در سطوح پایین تاثیر فراوانی بر تشکیل قالب فکری نوجوانان، در زمینه حفظ محیط زیست شهری دارد. با توجه به وضعیت نابسامان محیط زیست وارد کردن نیروهای انتظامی و بسیج در حفاظت از عرصه های طبیعی و فضای سبز می تواند بسیار کارامد باشد. از سربازان وظیفه‌ای که تا حدی به مسایل زیست محیطی آشنا هستند می توان در زمینه حفاظت محیط زیست استفاده نمود. همچنین با ایجاد تشکل‌های محلی و منطقه‌ای حافظین فضای سبز و استفاده از ظرفیت‌های فیزیکی و مادی موجود می‌توان در فرایند حفظ و توسعه فضای سبز، وظایفی را از طریق قانون به آنها واگذار کرد. استفاده از وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌های گروهی و پرداختن به برنامه‌های محیط زیست،فضای سبز، منابع طبیعی و کشاورزی نیز می‌تواند در آگاه‌سازی، مشارکت و فعال‌سازی مردم نقش مهمی ایفا کند. تهیه و تنظیم نشریات ترویجی در زمینه حفظ و توسعه فضای سبز شهری جهت آموزش و افزایش سطح آگاهی‌های عمومی نیز یکی از راهکارهای بالابردن مشارکت مردمی در این زمینه می‌باشد.

حضور مردم در مدیریت فضای سبز در سراسر جهان به توسعه پایدار آن انجامیده است. به‌عنوان مثال کشور چین به دلیل جلب مشارکت‌های مردمی در عرصه فضای سبز موفقیت‌های چشم گیری را کسب کرده است. با بهره‌گیری از این تجربیات و با توجه به وضعیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه راهکارهایی عملی برای بهبود، حفظ و توسعه فضای سبز کشور ارائه گردیده است که استفاده از آنها می‌تواند زمینه حضور مردم را در جهت مشارکت به منظور حفظ و توسعه فضای سبز کشور بیش از پیش فراهم سازد.