معرفی رشته مهندسی منابع طبیعی – محیط زیست

مقدمه :

زمین سبز بود؛ به سبزی بهشت و رودخانه تمیز و شفاف و زلال، و طبیعت با بارش هر باران از شادابی و طراوات لبریز می‌شد. سال‌ها گذشت. جمعیت شهر رو به فزونی گذاشت. خانه‌های تازه ساخته شد و به جای درختان سرسبز، كارخانه‌ها جان گرفتند. چرخ‌های تولید كارخانه كه به كار افتاد، فاضلاب صنعتی را به میان آب رودخانه جاری ساخت. آن وقت ماهی‌های كوچك و بزرگ، ذرات آلوده كننده آب را با آب شش‌هایشان تنفس كردند و گروه گروه جان باختند. آب، خاك و هوای آلوده، نفس درختان را نیز قطع كرد و اكنون ما در این زمین كه با دست‌های خودمان، خاكستری‌اش كرده‌ایم، هر لحظه شاهد مرگ سبزی و سبزینگی،‌پاكی و شادابی و در نهایت هستی و زندگی هستیم. این بحران در كشور ما بسیار جدی و فراگیر به چشم می‌خورد. برای مثال در مناطق كلیدی و شاخصی همچون پارك ملی گلستان و منطقه حفاظت شده جهان‌نما، ذخایر حیات‌ وحش ما نسبت به دهه 50 به یك چهارم و در مقایسه با دهه 60 به نصف تقلیل یافته است. به عبارت دیگر، ذخیره كنونی جمعیت حیات وحش كشور ما 25% دهه 50 و 50% دهه 60 است !حال چه باید كرد؟ و چگونه می‌توان بار دیگر آسمان را آبی و زمین را با رنگ‌هایی زنده و شاداب رنگ‌آمیزی نمود و حیات و زندگی را به طبیعت ایران بازگرداند؟كارشناسان منابع طبیعی با بررسی علم اكولوژی، حل مسائل زیست‌محیطی،‌ ارائه طرح‌های عملی برای حفظ و توسعه پوشش گیاهی، بهره‌برداری صحیح از اراضی مطابق با قابلیت‌ آنها، توسعه فعالیت آبخیزداری و مدیریت آب و خاك، تلاش می‌كنند تا این آرزو را محقق سازند.این رشته در مقطع كارشناسی دارای 5 گرایش محیط‌زیست، مرتع و آبخیزداری، جنگلداری، شیلات و علوم و صنایع چوب و كاغذ است. گرایش محیط‌زیستمحیط‌زیست یك رشته چند بخشی یا بین رشته‌ای است و آمیخته‌ای از علوم بیولوژی، اكولوژی، فیزیك، شیمی، ریاضی، آمار،‌ اكولوژی كاربردی و جغرافیا می‌باشد. این گرایش تلاش می‌كند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع، جنگل و ... پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی عمل كند كه با نیازها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری رابرای خود و آیندگان فراهم سازد.همچنین تلاش می‌كند تا با ارائه دانش و آگاهی‌های لازم درباره اكولوژی حیات وحش، اكولوژی دریاها، نحوه آلودگی محیط‌زیست، نحوه طراحی پارك‌های ملی و جنگلی و ... به حمایت و حفاظت از محیط‌زیست و حل مشكلات زیست‌ محیطی بپردازد.در كشور ما محیط زیست در مقطع كارشناسی یكی از گرایش‌های مهندسی منابع طبیعی است و در آن بیشتر به اكوسیستم‌های طبیعی پرداخته می‌شود، اما استادان محیط‌زیست معتقدند كه باید مثل سایر كشورهای دنیا، محیط‌زیست را به عنوان یك رشته مجزا ارائه دهیم و در آن علاوه بر اكوسیستم‌های طبیعی به اكوسیستم‌های شهری نیز پرداخته شود. چون در حقیقت محیط‌زیست به تعامل و ارتباط بین محیط‌های انسانی و طبیعی می‌پردازد و صحیح نیست كه این دو را مجزا از یكدیگر بررسی كنیم.(در سال 83 مهندسی محیط زیست به عنوان یك رشته مجزا در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، وابسته به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است

.)

موقعیت شغلی در ایران

:

در سال 1382 ارزش اقتصادی هر هكتار دریا از نظر تعدیل و تنظیم گازها، كنترل آشفتگی، تنظیم آب، تهیه‌ آب، تصفیه آب، تولید مواد غذایی، تامین مواد خام،‌ ارزش فرهنگی، توریسم و ... 71609310 ریال، هر هكتار ساحل 50244800 ریال، هر هكتار جنگل 12015600 ریال، هر هكتار مرتع 2876800 ریال و هر هكتار تالاب 183334000 ریال محاسبه شده‌ است.متأسفانه بسیاری از این منابع ارزشمند كه تجدیدناپذیر یا به سختی قابل تجدید هستند، در كشور ما به دلیل بی‌مبالاتی و بی‌توجهی در معرض نابودی قرار گرفته‌اند. چرا كه ما توجه به قوانین و معیارهای محیط‌زیست را یك امر ضروری و اجتناب‌ناپذیر نمی‌دانیم و حتی در نظر برخی از شركت‌ها و سازمان‌ها،‌ سازمان حفاظت محیط‌زیست، یك سازمان دردسرآفرین است و باید به نحوی از زیر اصول و قوانین آن شانه خالی كرد!و باز به همین دلیل در طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ما، محیط زیست‌ نه تنها حرف اول را نمی‌زند بلكه در انتها نیز جایگاه مشخصی ندارد! با این همه، چون امروزه مسائل و مشكلات زیست‌محیطی صرفاً به یك كشور، یك منطقه یا یك قاره محدود نمی‌شود و هیچ كشوری نمی‌تواند ادعا كند كه انتشار آلودگی و مشكلات ناشی از آن، مختص به كشور متبوعش می‌باشد، حفظ محیط‌زیست به یك ائتلاف جهانی تبدیل شده است و تمام كشورها و جوامع بشری پذیرفته‌اند كه باید در توسعه صنعتی با توجه به ارزیابی دقیق زیست‌محیطی، تجدید نظر كرد

.

این امر باعث شده است كه در كشور ما نیز متخصصان محیط‌زیست در تمام مقاطع تحصیلی بویژه كارشناسی‌ارشد و دكترا در سازمان‌های متعددی از جمله

:

سازمان حفاظت محیط‌زیست، شهرداری‌ها، مهندسین مشاور، وزارت كشور،‌ وزارت نیرو، سازمان توسعه و برنامه‌ریزی‌، وزارت صنایع،‌ وزارت نفت حضور داشته باشند. تا جایی كه به گفته دكتر مخدوم استاد محیط زیست دانشگاه تهران، هیچ یك از فارغ‌التحصیلان كارشناسی‌ارشد و دكترای محیط‌زیست بی‌كار نیستند

.