استان لرستان

استان لرستان:

لرستان، استانی است در غرب ایران. این استان ۱۷۵۸۶۲۸ کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن در سال ۱۳۸۶ بالغ بر ۱۸۲۸۳۳۴ نفر گزارش شده است. لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سر تا سر آن را کوههای زاگرس پوشانده است. این منطقه، یکی از سکونتگاههای قدیمی بشر است و مفرغ لرستان از شهرت باستان شناسی زیادی برخوردار است. آثار به جای مانده در غارها و دره های لرستان، سکونت بشر را از دست کم از هزاره چهارم قبل از میلاد در این ناحیه نشان می دهد. کاسی‌ها ساکنان بومی لرستان پیش از رسیدن مادها و آمیختن با آنها بودند. آثار باستانی و پیش از تاریخ، سابقه زندگی قبایل را در بخش غربی استان، بیش از شرق آن نشان می دهد. اما سابقه شهرنشینی در شرق استان بیش از ناحیه غربی آن است. در دوره های هخامنشی تا ساسانیان، لرستان بخشی از سرزمین بزرگ پارس بود. پس از اسلام و از زمان خلفای عباسی، بخش های مرکزی و غربی لرستان بصورت حکومتی خود مختار تا چندین قرن اداره می شد که حاکمان این دوره با نام اتابکان لرستان شناخته می شدند. امویان بروجرد را مورد توجه قرار دادند و در زمان حاکمیت ابی دلف بر غرب ایران (۱۵۰-۲۲۶)، مسجد جامع این شهر را بنا نهادند. در دوره سلجوقیان نیز بیشتر شرق لرستان مشتمل بر بروجرد و جاپلق مورد توجه بود و سایر نواحی لرستان بصورت خود مختار باقی ماند. در قرن پنجم قمری نبردهایی بین دیلمیان و سلجوقیان در منطقه بروجرد به وقوع پیوسته و علا الدوله دیلمی سپاهیان خود را در این ناحیه سازماندهی کرده است. سپاهیان مغول و نیز تیمور بارها لرستان را مورد تاخت و تاز قرار دادند و شهرهای آن را غارت و ویران نمودند. بنا بر آنچه در که در وبگاه "فرهنگ نیاکان ما" آمده، کتاب "حبيب‌السير" در شرح اقدامات تیمور در ۷۸۸ قمری می نویسد: «با لشکر به جانب لر کوچک در حرکت آمد، وروجرد را از جهات و اموال مجرد کردند و خرم‌آباد را غمکده گردانيدند». از دوره صفویان، بروجرد، لرستان و جاپلق، عمدتا بصورت ایالت های مستقل در نظر گرفته می شدند. زندیان از طوایف لر بودند که نبردهایی در منطقه از آنان به ثبت رسیده است. در دوره قاجار، ولایت لرستان و ولایت بروجرد، گاه بصورت مستقل و گاه یکسان در نظر گرفته می شدند و در اواخر قاجار، لرستان و خوزستان یک ایالت محسوب می شدند. از این دوره برخی ایلات لرستان از تابعیت حکومت مرکزی سر باز زدند و حکومتهای خودمختار پراکنده ای را بنا نهادند.این حکومت ها توسط سران خوانین لرستان از جمله غلامعلی خان سردار اشرف (امیر همایون) اداره میشد. سرانجام، رضاخان با گسیل نیرو و کشتار فراوان به ناامنی های لرستان خاتمه داد. در دوره پهلوی، ابتدا لرستان به فرمانداری کل (با دو شهرستان خرم آباد و بروجرد) تبدیل شد و اندکی بعد الیگودرز نیز به شهرستانی مستقل تبدیل شد. آیت الله بروجردی پس از بازگشت از نجف، در زادگاهش بروجرد مستقر شد و طرفداران زیادی در بین اهالی لرستان پیدا کرد. در زمان انقلاب اسلامی، تظاهرات مختلفی در شهرهای استان بویژه خرم آباد برگزار شد. در جنگ ایران و عراق، لرستان به علت نزدیکی به مرزهای غربی و جنوبی، اهمیت استراتژیک پیدا کرد و بارها مورد بمباران قرار گرفت.

از مشاهیر این استان می توان از:

    *  آیت الله حسین بروجردی
    * آیت الله روح الله کمالوند
    * سید جعفر شهیدی
    * عبدالحسین زرین کوب
    * غلامعلی خان بیرانوند (ملقب به امیر همایون) خان الخوانین ایل بیرانوند و حاکم لرستان تا سال ۱۳۰۴
    * مهرداد اوستا
    * اسفندیار غضنفری تذکره گلزار ادب لرستان
    * علی اکبر شکارچی
    * ناصر غلامرضایی کارگردان خون بس، نامزدی و رومشکان
    * میرنوروز لرستانی شاعر عصر صفوی
    * سکندر امان الهی بهاروند، نویسنده و پژوهشگر
    * شهیدان سیدنورالدین رحیمی و سیدفخرالدین رحیمی
    * لوریس چکنواریان
و ... نام برد.