برج شيشه و عمارت ارگ قديم اراك

بناي برج شيشه و عمارت ارگ قديم كه امروزه اثر ناچيزي از آن بجامانده در خيابان ادبجو، روبروي خيابان شهيد كلاهدوز و در كوچه شهيد رنجبر واقع شده است
. برج شيشه و عمارت ارگ قديم كه متصل به آن مي باشد از بناهاي عصر قاجاريه زمان حكومت فتحعليشاه قاجار مي باشد. زمان ساخت بناي فوق همزمان است با نخستين پايه ها ونشانه هاي احداث شهر اراك كه در زمان فتحعليشاه قاجار و به مباشرت يوسف خان گرجي ( سپهدار اعظم) بنا شده است
هسته و چار چوب ساختاري اوليه شهر قديم اراك سلطان آباد از چهار بخش تشكيل مي شده است
: عمارتهاي ديواني شامل: برج شيشه، منزل سپهدار و عمارت نظميه و
... بازار در مركز شهر
محله مسكوني حصار واقع در غرب بازار
محله مسكوني قلعه واقع در شرق بازار
نقشه سلطان آباد به صورت چهار گوش شكل گرفته و در ناحيه شمال غربي آن مقر حكومتي برج شيشه وارگ حكومتي قرار داشته است. مقر حكومتي توسط ديواري از بدنه شهر جدا مي شده و شامل/ برج شيشه ، منزل سپهدار، عمارت نظميه و .. مي بوده كه در اصل خارج از متن اصلي شهر سلطان آباد بوده است. مقر حكومتي يا ارگ دولتي به عنوان مركز حكومتي و محل سكونت حاكم و ديوانيان وبرخي نهادهاي حكومتي بوده است.
از مجموعه عظيم ارگ حكومتي اراك تاسال 1340 تنها عمارت نظميه خانه سپهدار و برج شيشه باقي بوده است. برج شيشه و خانه سپهدار نيز در تاريخ 3/3/1354 به شماره 1076 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده درمطبوعات سال 1356 نويد داده شد كه مجموعه برج و خانه سپهدار به موزه تبديل خواهد شد اما متاسفانه بر خلاف قانون توسط افراد با آگاه اين آثار ارزشمند از صفحه روزگار محو گرديد.
بناي برج شيشه بنايي دوازده تركي بوده كه از سه طبقه مجزا تشكيل مي شده است. دو طبقه بالا داراي تزئينات آجري و كاربنديهاي كاشي بوده است. قطر بزرگ اين برج كه دركف بيضي شكل بوده 12 متر و قطر كوچك آن نزديك به 8 متر مي رسيده است بواسطه تزئينات كاشيكاري معلقي با طرحهاي زيباي لوز شكل كه در طوق برج به كار رفته بوده از فاصله دور بر اثر تابش نور آفتاب درخشندگي و تطالو خاصي در نظرها پديدار مي شد كه به همين لحاظ از طرف مردم به برج شيشه معروف مي گردد.

در جوار اين برج يك ساختمان دو اشكوبه به بازير زمين قرار داشت كه موسوم به منزل سپهدار باني و حاكم و اوليه اراك بود عمده تزئينات به كار رفته در اين كاشيكاري معلقي در نماي شرقي و جنوبي بوده است . ليكن زير زمين اين بنا كه در حقيقت حوضخانه نيز محسوب مي شده داراي تزئينات بسيار زيبايي از جمله رسم بندي بوده كه از چهار ستون شروع مي شده و ادامه آن در وسط شمسه بزرگي را شكل مي داده است. اين شمسه با طرحهاي گل و بوته و با كاشي تزئين يافته كه شايد بتوان گفت در نوع خود كم نظير است. در ضمن لازم به ياد آوري است كه باغي مشجر و بسيار زيبا اين مجموعه بنا را در بر گرفته كه اگر به همان صورت حفظ مي شده يكي از نمونه هاي زيباي باغ سازي عهد قاجاريه را مي توانستيم در اين شهر شاهد باشيم.