تعریف دعوت/فقــــــه الدعــــوة

مشروعیت دعوت اسلامی

دعوت یکی از وجیبه های اساسی مسلمانان بوده که هر کس به اندازه طاقت وتوانای خود به ادای آن مبادرت می ورزد ولهذا مشروعیت این وجیبۀ بزرگ اسلامی را توسط دلیل های ذیل ثابت می نماییم:

1 – دلیل از قرآن کریم:

در قرآن کریم آیت های متعدد وجود دارد که بر مشروعیت دعوت اسلامی تاکید می نماید از جمله:

أ)  قوله تعالی:" ادع الى سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة و جادلهم بالتی هی احسن ان ربک هو اعلم بمن ضل عن سبیله و هو اعلم بالمهتدین" سوره النحل: آیت (125) یعنی با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آنها به روشى که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن! پروردگارت، از هر کسى بهتر مى‏داند چه کسى از راه او گمراه شده است; و او به هدایت‏یافتگان داناتر است.

ب) وقوله تعالی: "و لتکن منکم امة یدعون الى الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون" سوره آل عمران: آیت (104) یعنی باید از میان شما، جمعى دعوت به نیکى، و امر به معروف و نهى از منکر کنند! و آنها همان رستگارانند.

2 – دلیل از سنت مطهر پیغمبر خدا (ص):

در باره مشروعیت دعوت اسلامی از رسول خدا احادیث واثر گوناگون به دسترس ما قرار دارد که مشروعیت دعوت اسلامی را ثابت می سازد از جمله قوله صلی الله علیه وسلم: "من رای منکم منکرا فلیغیر بیده فإن لم یستطع فبلسانه فإن لم یستطع فبقلبه وذلک اضعف الایمان. یعنی اگر کسی منکری را دید پس آنرا توسط دست خود تغییر بدهد پس اگر به این قادر نشد پس توسط زبان خود واگر به این کار هم قادر نگردید پس توسط قلب خود البته این ضعیف ترین ایمان است.

از حدیث فوق چنین استنباط میگردد که دعوت بالای تمام افراد جامعه واجب است به این معنی که هر طبقه جامعه به اندازه قدرت خود در قبال نشر دعوت اسلامی مسئوولیت دارند مثلا:

1 - حکومت که دارای قدرت مادی ومعنوی که مشتمل بر قوای مقننه، مجریه ،قضائی، پولیس، اردو وامنیت است می باشد بالایش واجب است که منکر را توسط دست خود یعنی قوی مادی تغییر بدهد.

2 - علما که از این قدرت برخوردار نیستند مکلفیت دارند که منکر را توسط زبان خود تغییر دهند وافراد جامعه را از خطرات آن آگاه سازند ومعروف را در جای آن برای ایشان توضیح وتشریح نموده به تغییر منکر به هر وسیله ای که ممکن باشد تشویق وترغیب نمایند ومعروف واعمال خیر را برای شان محبوب جلو دهند.

3 – افراد جامعه که فاقد دو نوع قدرت فوق هستند مکلفیت دارند که منکر را به قلب خود بد دانسته به این فکر باشند که هر گاه قادر به تغییر آن شدند اقدام نمایند ویا اینکه در صورت دیدن منکر علما را در جریان قرار بدهند تا شود به کمک وهمکاری همدیگر آنرا تغییر بدهند.

ثالثاٌ: دلیل از اجماع امت:

تمام علمای امت اسلامی از نخستین روز دعوت تا عصر ما به این نظر هستند که دعوت بالای تمام افراد جامعه هر کس به اندازه قدرت وتوانائی شان فرض است وهیچ عالم ومجتهد در هیچ عصری درین راستا اختلاف نظر نشان ندادند بلکه همه اجماع نمودند که دعوت در هر عصر زمان ومکان بالای امت اسلام واجب می باشد.

رابعاٌ: دلیل عقلی:

عقلاٌ هم ثابت گردیده است که دعوت بالای افراد جامعه فرض می باشد به این دلیل که دین اسلام یک نعمت بزرگ است که خداوند (ج) برای مسلمانان ارزانی نموده است، وادای شکر نعمت واجب است وادای شکر نعمت دین زمانی تحقق پیدا می کند که دعوت غرض نشر دین به راه انداخته شود تا اینکه دین برای کافه انسان ها رسانده شود.