خنده درمانی

مراحل استاندارد یوگای خنده

نویسنده، برگردان و گردآورنده: مجید پزشكی (كتاب قدرت خنده)

در هر یك از باشگاه‌های خنده، سبك و شیوه خاصی برای اجرای مراحل گوناگون یوگای خنده و خنده‌درمانی گروهی عرضه می‌گردد كه چگونگی آن به موقعیت منطقه‌ای كه باشگاه در آن واقع است، و نیز به سلیقه‌های گردانندگان باشگاه‌ها بستگی دارد. اما شكل استانداردی هم برای اجرای تمرینات یوگای خنده وجود دارد كه مراحل آن به ترتیب زیر است (حداكثر زمان لازم برای اجرای مراحل زیر بیست دقیقه است):
گام‌ اول – تمرین تنفس: اعضای باشگاه، صبح زود در محل از قبل تعیین شده گردهم می‌آیند و تحت فرمان‌های رهبر گروه، به تمرین می‌پردازند. جلسه با تمرین تنفس عمیق، شروع می‌شود‎؛ به این ترتیب كه افراد گروه در حالی‌كه دست‌های‌شان را به‌صورت كاملاً صاف و عمودی به آسمان بلند می‌كنند با فرمان رهبر گروه، پنج بار نفس عمیق می‌كشند. در هر تنفس، اعضای گروه پس از حبس نفس در سینه و منبسط كردن بدن‌شان به آرامی، نفس‌شان را از سینه خارج كرده، در همان حال كمی به سمت پایین خم می‌شوند. این تمرین، شبیه پرانایاما یا تالاسانا در یوگاست.گام دوم – تمرین هوهو هاها: همه اعضا، در حالی‌كه هم‌چنان دست‌های‌شان رو به بالاست كمی دست‌های‌شان را از آرنج خم كرده، هم‌زمان با كف زدن با ریتم ٣ و ٢ و ١... ٢ و ١ شروع به هو‌هو... هاها كردن می‌كنند. برای اجرای این گام، منشأ صداهای خنده باید از قسمت ناف، و دهان در حالت نیمه‌باز باشد و فرد حركت بالا و پایین رفتن شكم را احساس كند. این تمرین حداكثر ده تا پانزده مرتبه صورت می‌گیرد.
گام سوم – نرمش: در این مرحله با فرمان رهبر گروه، نرمش عضلات گردن و شانه‌ها همراه با برخی حركات كششی انجام می‌گیرد (هر نرمش حداكثر پنج بار).
گام چهارم – خنده بزرگ یا خنده از ته دل: با صدور فرمان یك، دو، سه از طرف رهبر گروه، اعضا با بلند كردن هر دو دست‌شان به آسمان و نگاه كردن به چهره دیگر اعضا، در طرف راست و سپس برگشتن و نگاه كردن به چهره افرادی كه در سمت چپ‌شان قرار دارند، با به كار بردن كمترین زور و بیشترین هیجان از ته دل، شروع به خنده می‌كنند. (از این مرحله به بعد، در پایان هر گام تمرینات با سه‌بار كف زدن و دوبار نفس عمیق كشیدن دنبال خواهد شد).
گام پنجم – خنده سلام هندی: اعضا كف دست‌های‌شان را در جلوی صورت‌شان روی هم قرار داده، حداقل به چهار نفر از هم گروه‌های خود با صدای متوسطی از خنده سلام می‌كنند.
گام ششم – خنده بی‌صدا: در این مرحله، اعضا تا آنجا كه ممكن است دهان خود را باز می‌كنند و با نگاه كردن به چهره همدیگر بدون ایجاد صدایی می‌خندند و از همدیگر می‌پرسند و جواب می‌دهند: چطوری؟... عالی‌ام... خیلی عالی.
توجه: به هنگام اجرای خنده بی‌صدا لازم است كه از فشار آوردن بیش از اندازه بر خود پرهیز كنید.
گام هفتم – خنده با دهان بسته: در این نوع خنده، اعضا در حالی‌كه دهان‌شان كاملاً بسته است، سعی می‌كنند، بخندند و در حین خندیدن، اداهای گوناگونی از خود درمی‌آورند. اجرای این تمرین برای ریه‌ها، عضلات شكم، و نیز برای اعضا و احشا داخلی بدن فوق‌‌العاده مفید و مؤثر است.
گام هشتم – خنده متوسط یا خنده نجیبانه: این نوع خنده، بسیار آرام‌بخش و تمدد كننده اعصاب است و صدای آن، نه خیلی بلند است و نه خیلی آهسته. برای اجرای این نوع خنده، اعضا در حالی‌كه دست‌های‌شان را در بالای سر و زیر سینه‌شان به هم می‌كوبند و صداهایی از این طریق تولید می‌كنند، با زل زدن به چشمان، چهار یا پنج عضو دیگر خنده‌های متوسطی سر می‌دهند.
گام نهم – خنده تاب: برای اجرای این مرحله، اعضا با خندیدن به شكل آ ای (AE)... اُ اُ (OO)... ای ای (EE)... اوه اوه (Ooh, Ooh) به آرامی به زمین خم شده و برمی‌خیزند – چنان‌كه گویی گل‌های خنده را از روی زمین برمی‌دارند، آن را به سوی آسمان پرتاب می‌كنند، و همراه با تكان دادن دست و گفتن بای‌بای آنها را بدرقه می‌نمایند.
گام دهم – خنده یك متری:در این مرحله اعضا، دست‌های خود را به طرفین خود باز كرده، با رعایت فاصله‌ای برابر با یك متر از هم، ضمن كش دادن دست‌های خود را به طرفین در سه كشش هه... هه... هه... هاهاها می‌كنند.
گام یازدهم – خنده شیر: اعضا، زبان‌شان را به صورت كامل از دهان‌شان بیرون می‌آورند، چشم‌های‌شان را تا آنجا كه ممكن است باز می‌كنند، دست‌های‌شان را مانند پنجه‌های شیر در جلوی‌شان امتداد می‌دهد، و با صدایی كه منشأ آن عضلات شكمی است، شروع به خنده می‌كنند (به دلیل اهمیت خنده شیر و تأثیرات فوق‌العاده آن، در سطور آینده این نوع خنده، بیشتر سخن خواهیم گفت).
گام دوازدهم – خنده اُشو یا ایسكون: در این مرحله كه، اجرای آن اختیاری است، اعضا دستان خود را رو به بالا می‌كنند و با پیچ و تاب دادن بدن‌شان می‌خندند و صداهایی شاد و بامزه از خود درمی‌آورند.
آخرین گام: در پایان مراحل، اجرای تمرین خنده اعضا هم‌صدا، با رهبر گروه فریاد برمی‌آورند:
من شادترین فرد روی زمین هستم ب... ع... ل... ه‍
من سالم‌ترین فرد روی زمین هستم ب... ع... ل... ه‍
من عضو باشگاه خنده هستم ب... ع... ل... ه‍
البته، در باشگاه‌های گوناگون انواع دیگری از خنده، نظیر خنده رقصان (خندیدن همراه با جست و خیز كردن و به هوا پریدن نظیر خنده‌هایی كه كودكان سر می‌دهند)، خنده كوكتل یا مركب (خنده‌ای كه در آن اعضای باشگاه‌های خنده، به پنج‌گونه متفاوت از هم‌، نظیر هو‌هو، هاها، هی‌هی، اوه‌ اوه، هه هه می‌خندند)، خنده گاربا، و چند نوع دیگر خنده را به عنوان یكی از مراحل یوگای خنده، تمرین می‌كنند.

خنده شیر
خنده شیر از آسانای سیمها مودرای یوگا (حركت شیر) برگرفته شده است و از نقاط مشترك عمده بین تمرین‌های خنده‌درمانی گروهی در باشگاه‌های خنده و تمرین یوگا به شمار می‌رود. برای اجرای خنده شیر، شركت‌كنندگان در جلسات خنده‌درمانی گروهی با بیرون آوردن كامل زبان‌شان و با باز كردن چشم‌های‌شان تا حد ممكن، دست‌های‌شان را همچون پنجه‌های شیر ژست می‌دهند و با حفظ این وضعیت، شروع به خنده می‌كنند. اما در آسنای سیمها مودرای، كه بیشتر در حالت نشسته انجام می‌گیرد، تمرین‌كنندگان پس از گرفتن وضعیت شیر صدایی همچون غرش شیر از گلوی‌شان خارج می‌سازند.
خنده شیر، همچون آسنای سیمها مودرای یوگا دارای منافع بی‌شماری است و برای پاك‌سازی و تجدید حیات اعضای موجود در سر و صورت همچون بینی و چشم و به‌خصوص برای ماساژ دادن و تحریك گلو و لوزه‌ها كاملاً مفید است.
همچنین از آنجا كه اجرای خنده شیر، باعث جریان یافتن بیشتر خون به لوزه‌ها و دفع مواد سمی از آنها می‌گردد، مناسب‌ترین شیوه، برای پیشگیری از ابتلا به بیماری تورم لوزه‌ها، گلودرد و سایر بیماری‌های گلو به شمار می‌رود و با تمرین منظم، آن دیگر احتیاجی به عمل جراحی و برداشتن لوزه‌ها وجود نخواهد داشت.