پاسخ به:نجوم و اختر شناسی
سه شنبه 17 بهمن 1391 5:30 PM
|
|
|
توجه به جهان بیرون از زمین و شناسایی سیارات و ستارگان و حركات آنها و اثری كه تصور می شد بر امور روزانه مردم دارند در فرهنگ و تمدن های پیش از اسلام مقام ویژه ای داشت. در قرن دوم هجری كه مسلمانان از نظر سیاسی و نظامی بر سرزمین های تحت تسلط خویش حاكمیت یافتند دوره سازندگی جای پیشروی نظامی را گرفت. از این زمان بود كه مسلمانان با بهره گیری از امنیت و ثروت موجود به ساختن پرداختند و انواع اطلاعات، هنرها، دانش ها و مهارت های مردم، شهرهای حكومت پهناور اسلامی را به كار گرفتند و با ساختن شهر بغداد و استقرار مركز حكومت اسلام در آن به دعوت دانشمندان و هنرمندان و منجمان پرداختند و بیت الحكمه بغداد را تاسیس كردند. نحوه مدیریت بر یك جامعه دانشمند و جلب و جذب و تشویق به همكاری و تساهل نسبت به اعتقادات شخصی آنها سبب شد كه دانشمندان یهودی، مسیحی، هندو، زرتشتی و مسلمان در این مجمع علمی گرد آیند و هر یك به انتقال مواریث فكری و دانش و مهارت های قومی خود به یكدیگر بپردازند.بینش اصیل اسلامی كه احترام به علم و عالم و علم آموزی یكی از پایه های آن است مایه آن شد كه فرهنگ جدید و پویایی سازمان یابد، فرهنگی كه از فرهنگ غنی ایرانی، هندی، سریانی و یونانی بر پایه قرآن و سنت مایه گرفته اما پیشروتر و سازنده تر از آنها بود.مسلمانان با ترجمه كتاب های زیج شهریاری، مجسطی، سند هند به عربی علم نجوم را وارد دنیای اسلام كردند و به تكمیل آن پرداختند.زیج شهریاری كتابی است در نجوم كه در زمان ساسانیان (انوشیروان) در ایران به زبان پهلوی نوشته شده بود و آن را «ابوالحسن علی بن زیاد تمیمی» به عربی ترجمه كرد.سند هند، تالیف براهما گوپنا اخترشناس هندی بود كه آن را محمد فزاری از زبان سانسكریت به عربی درآورد. مجسطی نوشته ای بود كه بطلمیوس آن را در قرن دوم قبل از میلاد در اسكندریه تالیف كرده بود. این كتاب را حجاج بن یوسف مطر به زبان عربی برگرداند.ترجمه این كتاب ها و شرح و نقدهایی كه بر آنها نوشتند پایه اصلی مطالعات اخترشناسی دانشمندان و منجمان در فرهنگ اسلامی شد. به طوری كه اخترشناسان مسلمان توانستند به اختراعات و اكتشافات تازه دست یابند و بسیار بیشتر از آنچه اقتباس و دریافت كرده بودند تولید كردند، انتشار دادند و تحولی در این علم به وجود آوردند.ابواسحق ابراهیم بن حبیب فزاری اخترشناس ایرانی در سال ۱۶۱ هجری نخستین دانشمندی بود كه در جهان اسلام اسطرلاب ساخت و كتاب هایی چون كتاب القصیده فی علوم النجوم و كتاب العمل بالاسطرلاب را نوشت. ابومعثر بلخی درباره علت جزر و مد فرضیه نجومی ارائه داد و برادران موسی خوارزمی (بنوموسی) پسران موسی شاكر خراسانی ریاضیدانان و اخترشناسان ایرانی كه از بزرگ ترین دانشمندان علم نجوم در عصر مامون بودند به تشویق مترجمان و تالیف كتاب های ریاضی و نجومی پرداختند و بیت الحكمه بغداد را رونقی بی نظیر بخشیدند. آنها رصدخانه ای در بغداد ساختند و به رصد ستارگان پرداختند و به همراه دانشمندان دیگر به اندازه گیری قطر و محاسبه محیط زمین اقدام كردند. از جمله كتاب هایی كه این برادران نوشتند كتاب الحیل، كتاب الشكل مدور المستطیل و كتاب حركدالفلك الاولی و... است. عبدالملك صوفی با تالیف كتاب گرانقدر صور الكواكب در قرن چهارم هجری شمار و نام صورت های فلكی و ستارگان را ضبط و ثبت كرد و تصویر آنها را با هنرمندی نشان داد. ابوسهل كوفی سرپرست رصدخانه ای در بغداد شد و به تشویق او ابوحمید صاغانی اخترشناس ایرانی وسایل آن رصدخانه را ساخت و به كار برد. ابوسعید سنجری (= سیستانی) در قرن چهارم به ساختن اسطرلاب دست زد و عقیده داشت كه زمین متحرك است و به دور خورشید می گردد او پنج قرن پیش از كپرنیك اندیشه خورشید مركزی را بیان كرده بود. كتاب اسطرلاب، برهان الكفایه تحویل سنی الموالید، الدلائل فی احكام نجوم و كتاب جامع شاهی از تالیفات ابوسعید است.ابوالوفاء بوزجانی از مردم تربت جام خراسان و متوفی به سال ۳۷۶ با تفسیر كتاب های ابرخشن، خوارزمی و دیو فنطس و تالیف كتاب های الحساب، الكامل و زیج الواضح و جمع آوری و تكمیل آلات و ادوات نجومی به پیشرفت این علم كمك بسیار كرد.ابوریحان بیرونی اخترشناسی اسلامی را به كمال رساند. او نظرات تازه ای درباره بسیاری از مسائل طبیعی و نجومی اعلام كرد. از جمله براساس عقیده بیرونی نقطه اوج خورشید، برخلاف نظر یونانیان، ثابت نیست و متحرك است. بیرونی قطر زمین را با استفاده از رصد های نجومی اندازه گرفت. او با تالیف كتاب تحدید نهایات الاماكن به نوشتن چگونگی اندازه گیری فاصله میان شهر ها پرداخت و خود عملاً به این كار دست زد.ابن سینا رصد خانه اصفهان را ساخت و با آن عبور ستاره زهره را از مقابل خورشید مشاهده كرد. در نیمه دوم قرن پنجم هجری ابواسحاق ابراهیم بن یحیی معروف به زرقالی حركت نقطه اوج خورشید را نسبت به ثوابت بیان كرد. زرقالی با كمك جمعی از دانشمندان معاصر خود به تالیف «زیح طلیطلی» پرداخت. این زیح قرن ها مورد استفاده اختر شناسان غربی بود. گوستاو لوبون درباره او می نویسد:او تقویم سالیانه دو نقطه اعتدال را پنجاه ثانیه معلوم داشته بود كه تقریباً با تحقیقات امروز ما مطابق است. او آلاتی را كه در هیئت به كار می برد شخصاً می ساخت و نیز ساعت هایی را اختراع كرد كه فوق العاده مورد استفاده هموطنانش در طلیطله واقع شد.در قرن ششم و هفتم هجری اختر شناسانی چون جابر بن افلح، ابن باجه، ابن طفیل وبتروحی در اسپانیا ظهور كردند كه با هیئت بطلمیوس به مخالفت برخاستند و درباره حركات سیارات، طول های جغرافیایی و مسائل نجومی نظرات تازه ای اظهار كردند. خواجه نصیر الدین طوسی موسس رصد خانه مراغه و زیج ایلخانی شد. در كوشش او گروهی از اختر شناسان و ریاضیدانان در رصد خانه مراغه جمع شدند و به ساختن و به كار بردن ابزار های نجومی پرداختند. طوسی در كتاب «التذكره النصیریه فی الهیئه» نظراتی درباره افلاك و كرات و گردش آنها ابراز كرد كه به وسیله شاگردش قطب الدین شیرازی كامل تر شد. او به كتاب دیگری كه به عربی نوشت و به فارسی نام رساله معینه نام گرفت ایراد هایی بر بطلمیوس وارد كرد.در قرن نهم میلادی غیاث الدین جمشیدكاشانی با بهره گیری از كار هایی كه در رصد خانه مراغه صورت گرفته بود به دعوت الغ بیك به سمرقند رفت. در سال ۸۲۴ به ساختن رصد خانه ای پرداخت و به آموزش شاگردان و از جمله میرزا الغ بیك پرداخت. ابوالقاسم قربانی می نویسد: «غیاث الدین جمشید ریاضیدان عالی مقام، محاسبی ماهر و منجمی زبر دست، مولفی توانا و مخترع آلات دقیق رصد بود و بحق می توان او را از برجسته ترین ریاضیدانان دوره اسلامی دانست.»از قرن ششم هجری به بعد اروپائیان كم كم به ترجمه حدود ۲۰۰۰ جلد علوم طبیعی و كتاب های ریاضی و نجومی مسلمانان كه اغلب به عربی نوشته شده بود دست زدند و از این راه میراث گرانبهایی را كه در طول قرن ها مسلمانان از راه ترجمه و تالیف، جمع آوری یا تولید كرده بودند به حوزه های علمی كشور خود بردند. همین كتاب ها مایه اصلی علومی شدند كه در قرن شانزدهم و هفدهم رنسانس علمی را در اروپا پایه گذاری كرد و بدین پایه و مایه امروزی رساند. باشگاه اندیشه |
کریمی که جهان پاینده دارد تواند حجتی را زنده دارد
دانلود پروژه و کارآموزی و کارافرینی
