نجوم و اختر شناسی

آیا مشتری قمرهای اولیه خود را خورده است! تحقیقات نشان می‌دهد چهار قمر گالیله‌‏ای مشتری، آخرین بازماندگان از حداقل پنج نسل از اقماری هستند که زمانی به دور مشتری در گردش بوده و این سیاره تعداد زیادی از آنها را بلعیده است.
«روبین کانوپ» (Robin Canup)، از موسسه پژوهشی جنوب‏غرب در کلرادو می‏گوید: "احتمالا مشتری سایر اقمار را که ممکن است تعداد آنها بیش از بیست عدد نیز بوده باشد، در روزهای ابتدایی شکل‏گیری منظومه شمسی بلعیده‏ است."
چهار قمر گالیله‎ای مشتری نقش پررنگی در تاریخ علم ایفا کرده‌اند. کشف آن‏ها توسط گالیله در 400 سال قبل، مدرک انکارناپذیری بر این واقعیت بود که همه‏ اجرام آسمانی به دور زمین نمی‏گردند. اما تا به امروز هیچ کس تصور نمی‏کرد مشتری روزگاری قمرهای بسیار بیشتری داشته است. تا به امروز وجود 63 قمر برای مشتری به طور قطعی به اثبات رسیده است.
بنا به گفته کانوپ، منجمان دیر زمانی است از رازهایی که راجع به نحوه شکل‌گیری مشتری و قمرهایش در شبیه‏سازی‏های رایانه‏ای نمایان می‏شود آگاهند. مدل‏های کنونی نشان‏ می‏دهند که جرم قرص مواد اطراف مشتری، که قمرهای مشتری را ایجاد کرده‏ است، چند ده درصد جرم این سیاره غول‏پیکر بوده است. این در حالی است که تنها دو درصد این جرم برای به وجود آوردن قمرهای کنونی کفایت می‌کند.
به گزارش ماهنامه نجوم، اکنون کانوپ و همکارش «ویلیام وارد» (William Ward) معتقدند که پرده از این راز برداشته‏اند. اگر باقی اقمار وقتی‏ شکل گرفته باشند که قرص اطراف مشتری هنوز وجود داشته است، این تفاوت جرم قابل توضیح خواهد بود. به اعتقاد کانوپ، در این بین، برهم‏ کنش قمرها و مواد درون قرص یک فرآیند کلیدی به شما می‌رود. این برهم ‏کنش باعث حرکت مارپیچی قمرها به سمت مشتری و در نهایت بلعیده شدن توسط این غول گازی شده است.
این نظریه ناهمخوانی‏های موجود در شبیه‏سازی‏های پیشین را نشان می‌دهد. کانوپ می‏گوید:"وقتی یک گروه از قمرها توسط مشتری بلعیده‏ می‏شدند، به سرعت گروه دیگری از آن‏ها شروع به شکل‏گیری می‏کردند." او می‏ افزاید: "ممکن است پنج نسل مختلف از قمرها به وجود آمده باشند. قمرهای گالیله‏ای فعلی زمانی شکل گرفته‌اند که تزریق مواد از منظومه شمسی به دیسک اطراف مشتری متوقف شد و به این ترتیب این قمرها از سرنوشت غم‌انگیز همتایان پیشین خود نجات یافتند."
طبق نظریه کانوپ و وارد، جرم کلی هر نسل از اقمار یکسان بوده است، ولی تعداد قمرها ممکن است متفاوت بوده باشد. کانوپ می‌گوید: "ما فکر می‏کنیم فرآیند مشابهی برای زحل نیز رخ داده است که در آنجا نسل آخر قمرها یک قمر بزرگ دارد- تیتان-."

همشهري آنلاين