نجوم و اختر شناسی

تراکم ستارگان در جهان اولیه گروهی از اخترشناسان با بررسی کهکشان‌های کوتوله فشرده به نتایج جدیدی در این خصوص دست یافتند. نکته جالب اینکه آنها معتقدند برخلاف انتظار، ماده تاریک قادر به توجیه این نتایج نیست.
در كهكشان ما، آن چه متداول است این است كه حتی نزدیك‌ترین ستاره‌ها به ما، سال‌های نوری دور از خورشید به سر می‌برند. اما تیمی متشكل از دانشمندان به مدیریت «پاول كروپا» (Pavel Kroupa) از دانشگاه بن در آلمان بر این باورند كه جهان در ابتدای پیدایش با آنچه كه امروز می‌شناسیم بسیار متفاوت بوده است، به ویژه كهكشان‌های كوتوله فشرده (UCD: Ultra Compact Dwarf Galaxy).
«جرج دابرینگهاوزن»، یكی از اعضاء این تیم می‌گوید:" کهکشان کوتوله جدیدی که اخیرا کشف شده است شامل ستاره‌هایی است که فاصله‌شان از یکدیگر هزار بار کمتر از کهکشان‌های همسایه است".
تصویر پس زمینه با استفاده از یک تلسکوپ 2.5 متری در شیلی تهیه شده است. دو کادر مربع شکل کوچک در این عکس، دو کهکشان کوتوله فشرده را نشان می‌دهد. در تصاویر سمت چپ، همان کهکشان‌ها را از نمایی نزدیک تر و بزرگ‌تر مشاهده می‌کنید که توسط تلسکوپ هابل تهیه شده‌اند.
كهكشان‌های UCD در سال 1999 كشف شدند كه قطر آنها یك هزارم كهكشان راه شیری است. ستاره‌شناسان بر این باورند كه پیدایشUCDها به زمان برخورد كهكشان‌ها در ابتدای پیدایش جهان باز می‌گردد. نکته عجیب در مورد UCDها اینکه جرم این کهکشان‌ها به طور مشخص بیشتر از میزان نور تابش شده از تعداد ستارگانی است كه تصور می‌شود در دل خود جای داده‌اند.
ماده تاریک مرموز توجیهی بوده است که تا به امروز برای پاسخ به چرایی این فزونی جرم بکار می‌رفته است، این بار اما به نظر می‌رسد ماده تاریک نمی‌تواند پاسخی معقول برای فزونی جرم در کهکشان‌های UCD باشد.
به اعتقاد اخترشناسان، زمانی هر کهکشان UCD از تراكم بسیار بالایی برخوردار بوده و احتمالا یك میلیون ستاره در هر میلیون مكعب سال نوری (در مقایسه با آنچه در فضای اطراف خورشید مشاهده می‌كنیم) وجود داشته است. این ستارگان آنقدر به یكدیگر نزدیك بوده‌اند كه گاهی با هم ادغام شده و ستاره‌های پر جرم‌تری را ایجاد کرده‌اند. این ستاره‌های پرجرم‌تر تا قبل از پایان حیات خود، در قالب یک انفجار شدید ابرنواختری، هیدروژن یا همان سوخت هسته‌ای خود را بسیار سریع‌تر مصرف می‌كنند و آنچه به عنوان بقایای این ستاره‌ها بر جای می‌ماند یك ستاره نوترونی بسیار متراكم و یا یك سیاهچاله است.
بخشی از جرم كهكشان‌های UCD امروزی از این بقایای تاریك تشكیل شده‌اند كه از دید تلسكوپ‌های زمینی پنهان مانده و گویای یك گذشته مهیج هستند.
جورج دابرینگهاوزن می‌گوید:" میلیاردها سال پیش، كهكشان‌های UCD بسیار خارق‌العاده بوده‌اند. در برگرفتن تعداد بیشمار ستارگان متراكم قطعا نمی‌تواند به دنیایی كه ما امروز می‌شناسیم شباهتی داشته باشد. آسمان شب در یك سیاره فرضی درون یک کهکشان کوتوله فشرده باید به روشنی روزهای زمینی بوده باشد".

منبع: ماهنامه نجوم