نجوم و اختر شناسی

راز هسته گداخته سنگ‌های آپولو 17 طی سال‌های 1960 و دهه 70 دانشمندان اعلام کردند سنگ‌هایی كه فضانوردان آپولو 17 از ماه به زمین آورده‌اند تا مدت‌ها آنها را به خود مشغول خواهد كرد.
اکنون تجزیه یكی از سنگ‌هایی كه طی این ماموریت جمع آوری شده بود منجر به حل معمای دیرینه ماه شده است. محققان MIT بررسی‌های جزئی‌تری را بر روی كهن‌ترین سنگ جمع آوری شده توسط آپولو انجام دادند. اثرات مغناطیسی ثبت شده بر روی این سنگ شواهد محكمی را در اختیار گذاشت كه نشان می‌دهد 4.2 میلیارد سال پیش، ماه همانند زمین امروزی، هسته‌ای مایع و دینامو داشته است كه یک میدان مغناطیسی قوی را ایجاد می‌كرده است.
تا پیش از فرستادن آپولو به ماه، بسیاری از دانشمندان بر این باور بودند كه اصولاً ماه از بدو پیدایش سرد بوده و سرد خواهد بود و هرگز آنقدر ذوب نخواهد شد كه یك هسته مایع را تشكیل دهد. آپولو نشان داد كه جریان‌های عظیمی از مواد مذاب در سطح ماه در جریان بوده اند اما این موضوع كه آیا هسته مذاب داشته یا خیر همچنان بحث‌برانگیز باقیمانده بود. «بن ویس»، استادیار علوم سیاره‌ای دانشگاه MIT و نویسنده اصلی مقاله‌ای در خصوص کشفیات اخیر كه در 27 دی ماه در روزنامه ساینس به چاپ رسید، می‌گوید مردم سی سال با هیاهوی بسیار پیگیر این موضوع بوده اند.
در میان این سنگها یك سنگ بطور ویژه این موضوع را ثابت می‌كرد. این سنگ در آخرین ماموریت به ماه با آپولو 17 توسط هریسون جك اسمیت، تنها زمین‌شناسی كه تاكنون بر ماه قدم نهاده است، جمع آوری شده بود. ویس می‌گوید : "بسیاری از مردم این سنگ را جالب‌ترین سنگ بدست آمده از ماه می دانند."

سنگ‌های جمع آوری شده توسط آپولو 17

«ایان گاریك بتال»، سردبیر روزنامه ساینس می‌گوید:" این یكی از كهن‌سال‌ترین و از اولین نمونه‌های شناخته شده است، اگر این توصیف كافی نیست باید افزود كه این سنگ از زیباترین سنگ‌های ماه با تركیبی از كریستال های سبز روشن و شیری است."
تیم تحقیق، اثرات ضعیف مغناطیسی را در نمونه كوچكی از این سنگ با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرارداد. به گفته ایان گاریك، استفاده از یك مغناطیس‌سنج تجاری مجهز به سیستم رباتیك خودكار، این امكان را به ما داد تا در قیاس با مطالعات پیشین، اندازه‌گیری‌های بیشتری را در مقیاس بزرگ‌تر و جزئیات دقیق‌تر انجام دهیم.
این اطلاعات موجب شد تا آنها سایر منابع احتمالی را که از خود اثرات مغناطیسی برجای می‌گذارند (مانند برخوردهای سهمگین با ماه که به تدریج منجر به ایجاد میدان مغناطیسی موقت در این قمر شده است) رد کنند. اما شواهد حك شده بر سنگ‌های ماه نشان می‌داد كه این سنگها میلیون‌ها سال تحت تاثیر محیط مغناطیسی بوده‌اند، ‌بنابراین میدان مغناطیسی باید از یك دیناموی مغناطیسی دراز مدت ناشی شده باشد.
ویس معتقد است که این یك نظریه جدید نیست. ‌اما برای مدت‌های طولانی یكی از بحث برانگیزترین موضوعات علوم ماه بوده است. میدان مغنطیسی لازم برای مغناطیسی كردن این سنگها می‌بایست قدرتی معادل یك پنجم میدان مغناطیسی زمین داشته باشد كه این موضوع با تئوری دینامو و نظریه غالب پیدایش ماه ( که طی آن در اثر برخورد یك جرم آسمانی به اندازه مریخ با زمین، مقداری از پوسته زمین جدا و به فضا پرتاب شده و پس از گرد هم آمدن ماه را تشكیل داده‌اند) همخوانی دارد.
یافته‌های اخیر نشان داد كه تا چه حد دانسته‌های ما از نزدیكترین همسایه زمین ناچیز است. ‌همسایه‌ای كه به زودی در ماموریت ناسا دوباره از آن بازدید خواهیم كرد.

همشهري آنلاين