چاپ و انتشار مجدد مجله ي «مرزهای بی کران فضا» (سري جديد)

حال نشریات علمی کشور هیچ خوب نیست در روزگاری که از انگشت شمار نشریات علمی ترویجی قدیمی کشور جز یکی - «دانستنیها» - تنها نامی بر جای مانده و نشریات نوپایی چون «دانش روز» در عین نوآوری و شکوفایی، جوانمرگ می شوند و یکی، دو مجله دیگر چون «نجوم» با انبوه مشکلات از گرانی کاغذ گرفته تا افزایش روز افزون هزینه های نشر و توزیع دست و پنجه نرم می کنند تا چاپ هر شماره را به مثابه توفیقی بزرگ با خوانندگانشان جشن بگیرند.

به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، در چنین شرایطی، خبر بازگشت یک نام نوستالژیک به عرصه نشریات علمی کشور حقیقتا غنیمت است. «مرزهای بی کران فضا»، نخستین مجله ترویجی در عرصه فضانوردی بار دیگر منتشر می شود، اما این بار در قالب بخشی از یک نشریه نجومی به نام «آسمان شب». ماهنامه ای علمی که سه، چهار سالی است با آمدن به گیشه، حال و هوای دیگری به اهالی نجوم بخشیده است.

بازگشت «مرزهای بی کران فضا» مرهون سختکوشی و سماجت خستگی ناپذیر یک روزنامه نگار علمی پیشکسوت است؛ سیروس برزو که در آستانه شصت سالگی با شور و شوق یک جوان 18 ساله می خواند، می نویسد و بی چشمداشت دانسته های خود را با عموم علاقمندان دانش فضایی در ایران قسمت می کند. او سال‌ها پس از تعطیلی ناخواسته این نشریه علمی پرطرفدار و مهاجرت به خارج، بازگشته تا چراغ این نشریه را بار دیگر روشن کند.

حدود 22 سال پیش در اواسط آبان ماه 1369، نشریه ماهانه‌ای برای نخستین بار در دکه‌های روزنامه فروشی‌ دیده شد که یک نوآوری بی نظیر در تاریخ مطبوعات ایران به شمار می‌رفت. مجله‌ای با نام «مرزهای بیکران فضا». این ماهنامه، نخستین رسانه مکتوب در طول تاریخ مطبوعات ایران بود که نه تنها حروف چینی و صحفه‌آرایی آن با رایانه صورت می گرفت، بلکه عکس‌ها اسکن می‌شد و صفحه‌هایش به صورت فیلم به لیتوگرافی تحویل می‌گردید. البته این تنها برتری مرزهای بیکران فضا نبود. به لحاظ محتوا نیز ماهنامه، نوآوری‌های شگفت انگیزی داشت.

مصاحبه‌های اختصاصی با فضانوردان در سالهایی که هنوز خبری از اینترنت و ایمیل نبود، گزارش‌های اختصاصی از پرتاب‌های فضایی، ویژه نامه‌ها و ضمیمه‌های جذاب، مطالب متنوع و دست اول و ... از دیگر ویژگی‌های خاص این مجله به شمار می رفت. یکی از عناوین برجسته این ماهنامه، «آسمان شب» بود که برای نخستین بار در ایران با استفاده از یک نرم افزار رایانه‌یی تهیه می‌شد و به علاقه‌مندان آماتور اخترشناسی اجازه می داد به طور دقیق به ردیابی اجرام آسمانی در ماه بعد بپردازند. دو جوان با ذوق به اسم بهرام عفراوی و بهزاد بوستانچی توانستند با راهنمایی فرهیخته عاشق اخترشناسی، توفیق حیدرزاده، بخش نجومی مجله را راه اندازی و اداره کنند به این ترتیب، پایه‌های بنایی ریخته شد که حاصل آن ترویج فن‌آوری فضایی و اخترشناسی در سطحی وسیع در بین نوجوانان و جوانان ایرانی بود.

اما دیری نگذشت که مرزهای بیکران فضا با بادهای سردنامهربانی، کم کم افسرده و پژمرده شد و مشتاقان اخترشناسی و فن‌آوری فضایی با ظهور نشریات دیگری همچون ماهنامه نجوم و ماهنامه هوافضا توانستند علاقه‌مندی‌های علمی خود را تا حدی ارضا کنند.

سیروس برزو نیز غمگین از تعطیلی مرزهای بیکران فضا به روسیه مهاجرت کرد اما آن گونه که خود می گوید به لطف حق، پاداش اخلاص عمل‌اش از انتشار ماهنامه را گرفت و در آن دیار ارتباط خود را با فضانوردان و کارشناسان فضانوردی گسترش داد و از محضرشان کسب فیض کرد.

وی که انتشار ماهنامه «آسمان شب» در سال‌های اخیر را تحولی کمی و کیفی در ترویج اخترشناسی و فضانوردی در ایران می داند در ادامه روایت خود از انتشار مجدد مرزهای بی کران فضا می گوید: «بعد از ظهر روزی که یکی از آشنایان نسخه‌هایی از آسمان شب را از ایران برایم آورد با چند نفر از فضانوردان و کارشناسان فضایی ملاقاتی داشتم. برای من باعث افتخار شد وقتی که آن‌ها از دیدن این ماهنامه زبان به تعریف باز کردند. گرچه متن آن را نمی‌توانستند بخوانند اما از بالا بودن کیفیت ماهنامه لذت بردند و وقتی من عناوین و خلاصه بعضی مطالب را ترجمه کردم برای آن‌ها خیلی جالب بود که در ایران چنین نشریه‌ای چاپ می‌شود.

ارتباط بعدی با دست‌اندرکاران ماهنامه و درک اخلاص آن‌ها از انتشار این نشریه از یک سو و تصمیم به بازگشت و اقامت در ایران از سوی دیگر مرا بر آن داشت که پیشنهاد آقای کریم پور در مورد سردبیری قسمت فضایی ماهنامه را قبول و بخشی را در این ماهنامه راه اندازی کنم با نام و کلیشه مرزهای بیکران فضا. روزگاری آسمان شب بخشی از مرزهای بیکران فضا بود واینک مرزهای بیکران فضا بخشی می شود از آسمان شب.

سیروس برزو

اما این تغییر ظاهری و صوری نیست به امید خدا این ماهنامه از این شمار تحولات کمی و کیفی پیدا کرده و امیدوارم با بهره گیری از تجربه گرد آمده در سال‌ها کار مطبوعاتی بتوانیم زمینه‌های مناسبی برای ایجاد ارتباط عمیق‌تر با طیف بیشتری از جامعه دانش آموزی پیدا کنم.

البته آسمان شب که خود در گذشته مبتکر طرح‌های جالب‌ و جذابی بوده برنامه‌های وسیع و جالبی را برای توسعه و ترویج فن‌آوری فضایی و اخترشناسی در ایران دارد که با آغاز چهارمین سال انتشار خود به تدریج به آن‌ها جامه عمل خواهد پوشاند.»