ترانه های محلی مردم شهر لار در جشن های عروسی

فاطمه اردیش - لیلا فربود

اهمیت فولکور از آن روست که با تشریح زوایای تاریک و مبهم و مه آلود ، زندگی واقعی توده های مردم ، در سرزمین های مختلف ، آنان را به هم می شناساند . با توجه به این که زبان جزء لاینفک فرهنگ محسوب می شود و تغییر زبان ، تغییر فرهنگ را به دنبال خواهد داشت بنابراین حفظ زبان مادری و گویش ها و ترانه های محلی و عامیانه در ماندگاری فرهنگ نقش بسزایی دارد ، که البته متأسفانه در سالیان اخیر در منطقه لارستان شاهد رویکرد بسیاری از خانواده ها و والدین لاری به گویش زبان فارسی با فرزندانشان هستیم که این خود می تواند عاملی مهم در به فراموشی سپردن آداب و رسوم و گویش محلی باشد .

مقدمه

ترانه های محلی فارسی در اکثر قریب به اتفاق شهرها ، بخش و روستاها همانند و گاه آنچنان به یکدیگر درآمیخته اند که تفکیک ناپذیر می نمایند . می شود گفت که شعر ترانه ها و نوای خواندنشان ، چون موجی غنی همه این خطه را در برگرفته و تنها تفاوتشان در مناطق مختلف در حرکات ، لغات ، اسامی خاص و جغرافیایی ، اصطلاحات و گاه در بعضی از کلمات است . لذا جدا کردن و دسته بندی این مقولات از این حیث میسر نیست .

شهر لار یکی از شهرهایی است که با لهجه خاص خود ( اچمی ) فرهنگی پربار و غنی در زمینه سروده ها و ترانه های محلی دارد و این لهجه خاص آن را از دیگر شهرهای استان فارس متفاوت و منحصر به فرد ساخته است ، و نیز باعث دغدغه فکری پژوهشگران و دوستداران شعر و ادب لاری شده تا در این زمینه تحقیقاتی را انجام دهند . البته امروز به دلیل تبادل فرهنگی بین شهرهای مختلف این ترانه ها با ترانه های دیگر شهرها درآمیخته و دستخوش تغییر گردیده اند .

بیان مسأله

اهمیت فولکور از آن روست که با تشریح زوایای تاریک و مبهم و مه آلود ، زندگی واقعی توده های مردم ، در سرزمین های مختلف ، آنان را به هم می شناساند . با توجه به این که زبان جزء لاینفک فرهنگ محسوب می شود و تغییر زبان ، تغییر فرهنگ را به دنبال خواهد داشت بنابراین حفظ زبان مادری و گویش ها و ترانه های محلی و عامیانه در ماندگاری فرهنگ نقش بسزایی دارد ، که البته متأسفانه در سالیان اخیر در منطقه لارستان شاهد رویکرد بسیاری از خانواده ها و والدین لاری به گویش زبان فارسی با فرزندانشان هستیم که این خود می تواند عاملی مهم در به فراموشی سپردن آداب و رسوم و گویش محلی باشد .

البته کم نیستند کسانی که دغدغه ماندگاری فرهنگ و زبان لارستانی را داردند چرا که نمی خواهند یک زبان جای خود را به گویش های مختلف فارسی و شیرازی و... بدهد . در این راه تلاشهای زیادی صورت گرفته من جمله انتشار سروده هایی به زبان لاری و لهجه های گوناگون آن که بسیار ارزشمند ند ، ولی این تلاشها آنچنان گسترده نیستند که بتوان به آنها اکتفا کرد و خطر کمرنگ شدن زبان و گویش لارستانی را نادیده گرفت .

در این راستا با توجه به اهمیت فولکور و شناساندن آن به همشهریان گرامی و همچنین از آنجایی که مطالعه کتاب های فرهنگ عامیانه که در آن آداب و رسوم ، عقاید ، خرافات ، جشن ها ، ترانه ها و قصه های عامیانه و محلی جمع آوری شده اند همیشه برای من خاطره انگیز بوده است در نتیجه براین شدم تا به تدوین و جمع آوری بخشی از ترانه های محلی لاری در مراسم مختلف عروسی بپردازم که خالی از عیب و نقص نیست .

ارائه کارهای ناقص و نیمه تمامی مانند این مقاله احتیاج به متمم و مکمل دارد که امیدوارم همشهریان عزیز و فرهنگ دوستان آستین همت بالا بزنند و تحقیقات جامع و کاملی را گردآوری نمایند و از پرس وجو و تحقیق احساس خستگی نکنند .

اهداف تحتقیق

هدف کلی :

بررسی ترانه های محلی لاری در مراسم مختلف جشن عروسی .

اهداف جزئی :

1) گردآوری و تدوین و تنظیم ترانه های محلی شهر لار

2) آشنایی مردم و همشهریان عزیز به اهمیت این ترانه ها

3) زنده نگه داشتن این ترانه های محلی ، فرهنگ و زبان عامیانه و بومی

تعریف مفاهیم

فولکلور ( Folklor ) : از ترکیب Folk به معنی مردم و توده و Lor به معنی فرهنگ و دانش بوجود آمده است . بنابراین « در لغت به معنای دانش عامیانه است و در مردم شناسی به مطالعه هنرها ، رسوم ، سنن عامیانه ای که در جوامع متمدن و صهعتی رواج دارد اطلاق می شود » ( روح الامینی ، 1381: 193 )

فرهنگستان ایران فولکور را «توده شناسی خوانده و آن را در علم به عادات و رسوم و توده مردم و مجموع افسانه ها و ترانه های عوامانه» دانسته است .

واسونک : ترانه هایی که عموماً در مراسم مختلف عروسی خوانده می شود و آهنگ مطبوع و کشدار و ملایمی دارند .

آداب و رسوم : به شیوه های عملکرد مرسوم و خو کرده ، در داخل یک جامعه ، اطلاق می شود . (کوئن، 1381:39)

سنت : در ادبیات علوم اجتماعی سنت را شامل مجموعه ای از ذهنیت ها و ایده هایی دانسته اند که بار معنایی ویژه ای دارند ، در جامعه عمومیت دارند ، بیش از یک نسل را شامل می شوند و مبنای عمل و رفتار قرار می گیرند . ( غفاری و ابراهیمی لویه ، 1385 : 307 )