اهمیت نام فرزند و نامگذاری

در فرهنگ مقدس اسلام دستور این است كه پیش از تولد فرزند ( دوران تكوین جنین و دمیدن روح در كودك ) بهتر است پدر و مادر تصمیم بگیرند و برای فرزند ، چه دختر و چه پسر ، نامی تعیین نمایند. امام علی (ع) می فرماید: " فرزند خویش را پیش از تولد نامگذاری كنید. هرگاه نمی دانید پسر است یا دختر ، آنان را به تناسب مرد و زن بودن ، نامگذاری كنید چرا كه مردم در هنگامه ی قیامت به نام های خویش خوانده می شوند و فرزندی كه سقط شده باشد و نامی برای او تعیین نكرده باشند ، در روز قیامت از پدر مؤاخذه خواهد كرد."

در فقه الرضا توصیه شده است:

" هرگاه پیش از تولد نامی برای فرزند تعیین نكرده اید ، حتماً تا روز هفتم نامی مناسب انتخاب كنید."

رسول اكرم (ص) نام هایی زیبا و با مسّمی همچون حسن (ع) و حسین (ع) را انتخاب فرمودند و حتی جنین حضرت زهرا ( س ) را پیش از ولادت " محسن " نامیدند. از نظر گاه روانی ، نامگذاری پس از تولد عمدتاً مبتنی بر احساسات ، آن هم احساسی متناسب با نوزادی لطیف و ظریف است و به همین دلیل ممكن است نامی خوش آوا ، اما رقیق و كم محتوا و یا بدون اندیشه به فردای كودك و بزرگسالی او انتخاب شود. تكیه بر زیبایی " لفظ " به ویژه در سال های اخیر رایج شده است. در یكی از مدارس در پرسش از سی مادر ، تنها هفت مادر با معنی نام فرزندشان و یا شخصیتی كه نامش را بر فرزند خویش نهاده بودند ، آشنایی داشتند. آروین ، آتوسا ، پوپك ، بیوك ، پرمون ، سالومه ، سمیرا ، شیده ، مانا ، مونا ، از جمله نامهایی بوده و هستند كه پدران و مادران به خوش آهنگی و روانی آنها توجه دارند ، نه معنا و احیاناً معادل چهره ی تاریخی آنها.

امام محمد باقر (ع) فرمودند:

"راست ترین نامها نامی است كه دلالت بر بندگی خدا كند ؛ مانند عبدالله و بهترین نامها نام پیامبران است."

حضرت امام خمینی (ره) نیز در دیدار و ملاقات افرادی كه از حضرتش تقاضای نامگذاری فرزندشان را داشتند ، عبدالله و فاطمه و زهرا و ... را پیشنهاد می كردند . ایشان در رساله ی علمیه می فرمایند:

" فقر و بینوایی داخل خانه ای نمی شود كه در آن خانه محمد یا احمد یا علی و یا حسین و یا جعفر و طالب و عبدالله و فاطمه باشد."

نامها اگر برگرفته از چهره هایی باشند كه در تاریخ به بزرگ منشی و نیكی از آنان یاد می شود، كودك بعدها در انطباق با نام خویش هویتی مطلوب و ارزشمند می یابد. گاه یك چهره ی مقطعی ، نام یك ستاره ی سینما یا ورزشكار، عنوان و نام فرزندی می شود كه چندی بعد در ذهنها فراموش می شود. رسول خدا (ص) فرمود: " حق فرزند بر پدر این است كه نام او را نیك ، جای او را نیك و ادب او را نیك كند."

در دستورات رسول اكرم ( ص ) ، بهترین نام ها، عبدالله و عبدالرحمن است و نام هایی همچون حبیب ، مؤمن ، امین ، جمیل ، سعد ، مسعود ، صابر ، صدیق ، مهدی ، هادی ، مرتضی ، عیسی ، مجتبی ، صادق ، موسی ، سعید ، مسلم ، داوود ، طاهره ، طیّب ، صالح ، فضل الله ، جلال ، جمال ، رضا ، راضی ، رضیّ ، تقی ، جواد ، هاشم ، مصطفی و ... برای پسران پیشنهاد شده است، و نیز توصیه شده است؛ اسامی دختران را فاطمه ، مریم ، سوسن ، زهره ، زكیه ، زهرا ، عذرا ، ریحانه ، صدیقه ، طیّبه ، آمنه ، طاهره ، خدیجه ، آسیه ، راضیه ، رضیّه ، مرضیه ، معصومه ، مباركه ، جملیه ، حلیمه ، حمیده ، نرجس ، محدثـّه ، ساره ، منصوره ، ملیحه ، فریده ، وجیهه، عاتكه ، عالیه ، صفیه ، حورا ، زینب ، عصمت ، عفت ، عزّت ، كبری ، رحیمه ، ناعمه ، شهربانو ، و كلثوم و ... انتخاب كنند.

ائمه (ع) گاه انتخاب نام را نوعی مبارزه و پاسداری از حریم ارزشها می دانستند .امام سجاد ( ع) در پاسخ یزید كه گفت چرا پدرت همه ی فرزندانش را " علی " نامگذاری كرده است ؟ فرمود : اگر پدرم هزار فرزند پسر می داشت همه را " علی " نام می نهاد و این در شرایطی است كه نظام اموی در صدد محو نام علی ( ع) بود.

نكته قابل طرح در این زمینه ، نحوه ی خطاب و صدازدن نامهاست . گاه برای سهولت در نامیدن و یا از سر تفنّن و تسامح ، نامها را ابتر و ناقص صدا می زنند.

مثلاً ابراهیم را " ابی " و اسماعیل را " اسی " و فاطمه را " فاطی " خطاب می كنند كه این شیوه پسندیده و مناسب نیست.

انتخاب نام مناسب برای فرزندان ، شناسنامه فرهنگی – اعتقادی پدر و مادر است. نام نیكوی فرزند گواه سلیقه ی سالم  خانواده و دور اندیشی و سلامت و حسن انتخاب آنان است.