آن‌چه باید پیش از خریدن تلسکوپ بدانید (بخش سوم)

آن‌چه می‌خوانید سومین بخش از مقاله‌ای است که از کارشناسی بزرگ در یکی از معتبرترین مجله‌های اخترشناسی جهان (Sky & Telescope) به چاپ رسیده است. این مقاله قرار است خریداران تلسکوپ را تا حدودی از سردرگمی بیرون آورد و به آن‌ها آگاهی لازم را برای انتخاب تلسکوپی مناسب‌تر بدهد. امیدواریم این مقاله، که با ترجمه‌ی خوب شادی حامدی آزاد تهیه شده، بتواند دست‌کم برای گروهی از علاقه‌مندان به نجوم رصدی مفید واقع شود. به علت طولانی بودن این مقاله، آن را به ۴ بخش تقسیم کردیم که دو بخش نخست آن در هفته‌های گذشته منتشر شده‌اند و آخرین بخش آن را شنبه‌ی آینده تقدیم شما می‌کنیم.

نویسنده: تونی فلاندر

تلسکوپ‌های کوچک‌تر علاوه بر قیمت پایین‌تر و قابلیت حمل‌ونقل بهتر مزایای دیگری هم دارند. یکی از آن‌ها میدان‌دید است

ترجمه: شادی حامدی آزاد

تلسکوپ‌های کوچک‌تر علاوه بر قیمت پایین‌تر و قابلیت حمل‌ونقل بهتر مزایای دیگری هم دارند. یکی از آن‌ها میدان‌دید است. البته رابطه‌ی محکمی وجود ندارد (درباره‌ی استثناءها بعداً حرف می‌زنم) ولی قاعده‌ی کلی این است که هرچه گشودگی دهانه بیشتر باشد، محدوده‌ی کوچک‌تری از آسمان را می‌بینید. تعداد اجرام آسمانی که آن‌قدر بزرگ باشند که لازم باشد آن‌ها را مثلاً در میدان دید تلسکوپی ۱۲ اینچی ببینیم چندان زیاد نیست؛ ولی چندتایی هستند: مانند خوشه‌ی ستاره‌ای پروین. و البته این اجرام شامل برخی از زیباترین جواهرات آسمان‌اند.

اگر مایلید عکاسی نجومی ژرف‌آسمان انجام بدهید، یادگرفتن این کار با تلسکوپی کوچک آسان‌تر از تلسکوپی بزرگ است. و این را هم بدانید که تلسکوپ کوچک مانعی در خلق عکس‌های نجومی زیبا نیست؛ فقط باید اجرامی را انتخاب کنید که برای تلسکوپ‌تان مناسب باشند.

اگر خیلی در نجوم تازه‌کارید، می‌توانید دوربین دوچشمی مناسبی را با قیمت نسبتاً ارزان پیدا کنید و به این ترتیب بدون صرف هزینه‌ای سرسام‌آور پا به درون دنیای نجوم بگذارید.

سرانجام، اغلب رصدگران جدّی پس از چند سال، برای هدف‌ها و شرایط گوناگون، دو یا چند تلسکوپ خواهند داشت. خوب است با تلسکوپ‌های کوچک‌تر کار را شروع کنید و بعداً به تلسکوپ‌های بزرگ‌تر برسید. به این ترتیب، وقتی نماهای آسمانی آشنای خود را با انواع تلسکوپ‌ها دیده باشید واقعاً قدر زیبایی‌شان را می‌دانید.

دوربین‌های دوچشمی

بسیاری از رصدگران باتجربه، که به منطق شروع با ابزار کوچک در حدّ نهایت باور دارند، پیشنهاد می‌کنند که با دوربین دوچشمی شروع کنید.

بسیاری از رصدگران باتجربه، که به همان منطق شروع با ابزار کوچک در حدّ نهایت باور دارند، پیشنهاد می‌کنند که با دوربین دوچشمی شروع کنید. در اینجا من درباره‌ی دوربین‌های دوچشمی عادی سبک‌وزن صحبت می‌کنم نه ابزارهای عجیب‌وغریبی که گاه وزن‌شان به ۵۰ کیلو می‌رسد و برای کارهای خاص، مثل شکار دنباله‌دارها، استفاده می‌شوند.

شاید محبوب‌ترین دوربین‌های دوچشمی برای رصد معمولی آسمان شب دوربین‌های ۵۰×۱۰ باشند. این اعداد یعنی این دوربین اجرام را ۱۰ برابر بزرگ می‌کند و قطر عدسی اصلی‌اش ۵۰ میلی‌متر (۲ اینچ) است. اگر حتی دوربین دوچشمی کوچکی، مثلاً یک ۲۱×۸، داشته باشید و آن را به سوی آسمان نشانه بگیرید از آنچه می‌بینید شگفت‌زده می‌شوید. اما اگر می‌خواهید دوربینی را مخصوص مشاهدات نجومی بخرید، یکی با قطر عدسی دست‌کم ۳۰ تا ۳۵ میلی‌متر بخرید که تا جای ممکن نور بیشتری از ستاره‌ها و اجرام کم‌فروغ ژرف‌آسمان گردآوری کند.

انتخاب بهترین بزرگ‌نمایی در دوربین‌های دوچشمی کمی زیرکی لازم دارد. هرچه بزرگ‌نمایی بیشتر باشد، قطعاً جزئیات ریزتر و اجرام کم‌نورتر بهتر نمایان می‌شوند ولی همچنین هر لرزشی هم بزرگ‌نمایی می‌شود! و ثابت نگاه‌داشتن دوربین روی دست دشوارتر می‌شود. برخی مردم بزرگ‌نمایی ×۱۰ را می‌پسندند و برخی به ×۷ و ×۸ هم قانع‌اند.

زیر آسمانی تاریک، دوربین دوچشمی نماهای نفس‌گیری از راه‌شیری و بسیاری از اجرام ژرف‌آسمان نشان می‌دهد.

بزرگ‌نمایی بالا همچنین یکی دیگر از بزرگ‌ترین مزیت‌های دوربین‌های دوچشمی را کمرنگ می‌کند؛ یعنی میدان‌دید بسیار بازشان را. تلسکوپی با بزرگ‌نمایی ۱۰۰ برابر آن‌قدری از آسمان نشان می‌دهد که انگار از درون یک نی خیلی باریک به آسمان نگاه می‌کنید. در عوض، دوربین ×۷ کلّ یک صورت فلکی را به شما نشان می‌دهد. به این ترتیب پیداکردن اجرام در آسمان بسیار آسان می‌شود. و برخی اجرام مناسب برای میدان‌دید‌ دوربین دوچشمی، مانند شمشیر یا کمربند جبار، به‌طرز حیرت‌انگیزی زیبا هستند.

از دوربین دوچشمی می‌توانید در روز روشن هم استفاده‌های فراوانی بکنید؛ از تماشای پرنده‌ها تا منظره‌های دوردست و زیبای طبیعی یا حتی برخی مسابقه‌های ورزشی.

آیا برای شما بهتر است که با دوربین دوچشمی شروع کنید؟ اگر از آن دست کسانی هستید که یادگرفتن صورت‌های فلکی برای‌تان اهمیت ویژه‌ای دارد، به احتمال بسیار بله. اگر خیلی مشتاق هستید که زیباترین نماهای ممکن از اجرامی خاص را ببینید، احتمالاً نه. البته بزرگ‌نمایی دوربین‌های دوچشمی برای خوب‌دیدن سیاره‌ها کافی نیست؛ بنابراین اگر در جست‌وجوی نماهای سیاره‌ای خارق‌العاده هستید حتماً با تلسکوپ شروع کنید.

زیر آسمانی تاریک، دوربین دوچشمی نماهای نفس‌گیری از راه‌شیری و بسیاری از اجرام ژرف‌آسمان نشان می‌دهد. درون شهرها، احتمالاً دوربین دوچشمی برای رصد اجرام ژرف‌آسمان ناامیدتان می‌کند اما برای یادگیری صورت‌های فلکی خیلی خوب است. تعداد ستاره‌هایی که با دوربین دوچشمی ۵۰×۱۰ در آسمانی با آلودگی نوری بالا می‌بینید بسیار بیشتر از چشم بدون ابزار در آسمانی با تاریکی مطلوب است.

اگر خیلی در نجوم تازه‌کارید، می‌توانید دوربین دوچشمی مناسبی را با قیمت نسبتاً ارزان پیدا کنید و به این ترتیب بدون صرف هزینه‌ای سرسام‌آور پا به درون دنیای نجوم بگذارید تا مطمئن شوید آنچه می‌خواهید در این دنیا یافت می‌شود یا نه. دوربینی کوچک و ارزان‌قیمت همیشه، حتی وقتی تلسکوپ هم بخرید، به کارتان می‌آید. افزون بر این، از دوربین دوچشمی می‌توانید در روز روشن هم استفاده‌های فراوانی بکنید؛ از تماشای پرنده‌ها تا منظره‌های دوردست و زیبای طبیعی یا حتی برخی مسابقه‌های ورزشی.

این مقاله به سفارش مؤسسه‌ی طبیعت آسمان شب ترجمه شده و در اختیار وب‌سایت کانوت قرار گرفته است.