پرورش قزل آلای رنگین کمان

پرورش قزل آلای رنگین کمان:

  ما هی آزاد دریای خزر ( کورا )
Sa lmo trutta caspius
(Kessler, 1870)
ترجمه : ابراهیم بیگتن
کارشناس شیلات ایران
abigtan@yahoo.com
بهار – 1386

آش نایی با گونه سفیدماهی ( Coregonus lavaretus) وپراکنش آن در ایران وجهان : جعفر بابازاده کارشناس ارشدشیلات ایران

مقدمه :

 سیر رو به رشد جمعیت جهان و متعاقب آن افزایش نیازهای پروتئینی این جمعیت باعث شده است،بشر به مصرف آبزیان از جمله ماهیها،سخت پوستان،نرم تنان و سایر آبزیان رو آورد.همچنین کاهش ذخایر آبزی  بشر را بر آن داشته تا برای پرورش گسترده آبزیان در محیطهای آبی کوچک و محدود اقدام کند.

 پرورش ماهی در حوضچه از دیر باز معمول بوده است. در کشور چین،پیشینه آن به 2700 سال پیش از میلاد بر می گردد. بنا به دلایل متعددی پرورش ماهی بر پرورش دیگر دامهای اهلی که مصرف خوراکی دارند  برتری دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1-    ضریب تبدیل غذایی در ماهی 5/1 برابر طیور و دو برابر گوسفند و گاو است که دلیل آن نیاز کمتر ماهی به مصرف انرژی برای گرم کردن بدن وغلبه بر نیروی جاذبه است.

2-    ماهی را می توان در تراکم زیاد نیز پرورش داد .

3-    پرورش ماهی، روشی بسیار موثر در مصرف مواد زائد کشاورزی و دامپروری است

4-    گوشت ماهی، ارزش غذائی بسیار بالایی دارد .

گوشت ماهی نه تنها سریعتر از گوشت های دیگر هضم می شود، بلکه دارای مقادیر قابل توجهی اسیدهای آمینه ضروری از قبیل لیزین و متیونین است. علاوه بر آن، دارای اسیدهای چرب ضروری بویژه یک اسید چرب اختصاصی است که باعث کاهش کلسترول خون می شود . ویتامینها و املاح موجود در گوشت نیز ارزش غذایی آن را افزایش داده است.

     معرفی ماهی قزل آلای رنگین کمان :

 قزل آلای رنگین کمان از خانواده آزاد ماهیان(Salmonide) با نام علمی  Onchorhynchus mykiss است و با نام انگلیسی Rainbow trout معروف است. در میان آزاد ماهیان این  گونه تنها گونه ای است که برای پرورش بسیار مناسب تشخیص داده شده است،چرا که در برابر تغییرات محیطی نظیر تغییر مقدار O2  و CO2 محلول در آب،آلودگیهای کم و درجه حرارت مقاوم و از سرعت رشد مناسبی برخوردار است. به علاوه این که به راحتی از غذاهای دستی مصنوعی استفاده می کنند.

این گونه را می توان به راحتی در کانالها،حوضچه های گرد،مستطیل و سیلوبی از جنس بتن یا فایبر گلاس پرورش از لحاظ ظاهری قزل آلای رنگین کمان بدن کشیده ای دارد،باله هایش توسعه یافته و تعداد آن هشت تاست. این باله ها شامل دو باله سینه ای،دو باله شکمی،یک باله مخرجی،یک باله دمی و دو باله پشتی است که یکی از آنها بالای بدن ماهی و در وسط قرار دارد و دارای اشعه است. باله پشتی دیگر کوچک و بدون اشعه و بر روی ابتدای ساقه دمی قرار دارد.

رنگ بدن این آبزی سبز زیتونی،در پشت تا خاکستری روشن و سفید در شکم با خالهای سیاهرنگ می باشد.(شکل شماره1)  قزل آلای رنگین کمان دهان بزرگی دارد که هنگام

صید طعمه به علت آزاد بودن استخوانهای فکی،به مقدار زیادی باز می شود و طعمه های بزرگ را شکار می کند. دهان این ماهی بر روی فکها،سقف و زبان دندانهای تیز و به عقب برگشته ای داردکه تنها برای گرفتن و هدایت طعمه به دستگاه گوارش کاربرد دارند.

  محیط زیست طبیعی قزل آلا :

این گونه ماهی،بومی حوضه آبریز بخش شرقی اقیانوس آرام از آلاسکا تا مکزیک است. با این حال به دلیل قابلیت سازگاری و مقاومت بالای این ماهی در برابر تغییرات محیطی،به تدریج به سایر نقاط دنیا که قابلیت زیستی آن را داشتند،عرضه شد. قزل آلای رنگین کمان متعلق به آبهای سرد و شفاف با بستر سنگی و سنگلاخی و شنی است.

این آبزی در شرایط طبیعی در رودخانه ها و دریاچه های سرد و خنک زیست می کند و برای تولید مثل به مناطق بالا دست رودخانه ها مهاجرت می کند. تغذیه قزل آلا به طور طبیعی از لارو حشرات،حشرات آبزی، ماهیان ریز و سایر موجودات مستقر در رودخانه ها صورت می پذیرد.

نیازهای زیستی قزل آلای رنگین کمان :

دانستن نیازهای زیستی این گونه،جهت پرورش موفق آن لازم و ضروری است به طوری که هر چه بیشتر با نیازهای زیستی قزل آلا آشنا باشیم،به همان اندازه در امر پرورشش موفق خواهیم بود.  نیازهای ضروری این ماهی عبارت است از :

1. اکسیژن : همان طور که گفته شد قزل آلای رنگین کمان به آبهای پر اکسیژن و زلال نیاز دارد و ساختن این عامل اساسی در حد مطلوب،ضامن بقا و پرورش موفق این آبزی خواهد بود. حداقل مقدار اکسیژن موجود در آب که قزل آلا به آن نیاز دارد،شش میلی گرم در لیتر است و حد مطلوب آن در فاصله 9 تا 11 میلی گرم در لیتر قرار دارد که تامین آن ضروری است.

2. حرارت : از دیگر عاملهای زیستی این ماهی دمای آب است. قزل آلا در درجه حرارتهای 12 تا 18 درجه سانتی گراد بهترین رشد را داراست. البته درجه حرارتهای بالاتر از 18 و  پائین تر از 12 نیز برای ماهی قابل تحمل است ولی برای رشد و پرواربندی این گونه مناسب نیست .

نکته قابل توجه درباره دمای آب و میزان اکسیژن این است که هر چه دمای آب بالاتر باشد قابلیت نگهداری اکسیژن در آب کاهش پیدا می کند . پس درجه حرارت آب را باید در حدی قرار داد که حلالیت اکسیژن در آن،در سطح بالائی قرار گیرد.

3. ph  :

ph   آب  مورد  استفاده برای پرورش باید بین 5/6 تا 8 باشد . PH کمتر یا بیشتر از این مقدار سبب اختلال در رشد خواهد شد.

4.سرعت جریان آب :   آب ورودی از منبع به استخر چنان سرعت داشته باشد که سبب ایجاد مشکلات برای ماهیان نشود؛چرا که سرعت بالای جریان آب سبب صرف انرژی ماهیان برای مقابله با شدت جریان و حفظ تعادل و شناوری در آب می شود. از طرف دیگر کاهش بیش از حد جریان آب ماهی ها را با کمبود اکسیژن و آب سرد و زلال مواجه می سازد و مواد دفعی و سمی موجود در استخر به خوبی شسته نمی شوند. به عبارت دیگر تهویه به خوبی صورت نمی گیرد.

مناسب ترین سرعت جریان آب برای قزل آلا بین 2تا5 سانتی متر در ثانیه است.

5. منابع آبی :   تا کنون منابع آبی مختلفی برای پرورش قزل آلا معرفی شده است که از آن جمله می توان از رودخانه،نهر،چشمه،قنات و چاه نام برد.

مناسب ترین منبع آبی برای پرورش قزل آلا،چشمه های سقوطی است چرا که تمیز و شفاف و پر اکسیژن است و آلودگی ندارد . و اما آب چاه اکسیژن پائینی دارد و قبل از مصرف باید هوادهی شود . آب رودخانه ها و نهرها در بعضی موارد حاوی آلودگی است که باید در مصرف آن احتیاط کرد.

چشمه ها :

در برسی آب ابتدا باید منابع آب را شناخت . مهمترین منابع آبی که در کارگاه ها مورد استفاده قرار میگیرند چشمه ها هستند که چشمه ها دارای ویژگی های خاصی هستند . به عنوان مثال تغییرات درجه حرارت آن ها در طول سال در مظهر چشمه (c⁰ 2-1±) هستند و تغییرات دبی کمی دارند ، دارای کدورت ، منابع آلودگی و یخبندان نیز نمی شوند .

انواع چشمه ها :

الف – چشمه های سقوطی : که در آنها پس از این که آب از مظهر چشمه خارج می شود با شیب تندی به طرف پایین بستر حرکت می کند . چشمه های سقوطی در جهت شیب به سرعت حرکت می کنند و سفیدی رنگ آب به علت ورود بیش از حد هوا در داخل آب است . از ویژگی این چشمه ها ، بر خورد زیاد آب با هوا با سرعت زیاد می باشد که از نظر اکسیژن ، آب به حد اشباع می رسد . از طرفی چون سرعت جریان آب زیاد است مانع رسوب گذاری در طول بستر می شود . هم چنین گیاهان در بستر آن ها قدرت رویش ندارند. از این مظر چشمه های سقوطی یکی از با ارزش ترین چشمه ها است که از

 نمونه آن در ایران چشمه دشت ارژن است .

ب- چشمه های حوضچه ای : در این موارد ، آب چشمه از گودالی در آمده و در جهت شیب به طرف پایین دست حرکت می کند . آب خیلی آرام از مظهر چشمه خارج شده و چندان نمی تواند اکسیژن در یافت کند . قابلیت رسوب گذاری داشته و از این لحاظ مواد غذایی و خاک و برگ در کف حوضچه رسوب می کند و اکسیژن موجود در آب مصرف می شود . گیاهان در این چشمه ها رشد خوبی دارند و این گیاهان تغییرات PH را در طول شبانه روز به وجود می آورند . این چشمه از دیدگاه مصرف آب در پرورش در درجه سوم اهمیت قرار دارد . چشمه آتشکده در استان فارس از این نمونه است . درجه حرارت در این چشمه حوضچه ای بین 15-5/14 درجه سانتیگراد است و از نظر درجه حرارت برای پرورش مناسب است .

ج-چشمه های بینابینی : این نوع چشمه ها خصوصیات بینابینی دارند . در این نوع چشمه ها هم گیاه وجود دارد و آب حالت جریان ملایم دارد . بنابراین از دیدگاه پرورش ماهی در درجه دوم قرار دارد . نمونه معروف این چشمه ، چشمه دیمه و ده چشمه در استان جهار محال بختیاری ( که درجه ی حرارت آن نیز در طول سال تقریبا 10 درجه سانتی گراد می باشد ) است . در کنار آن نیز مزارع پرورش ماهی قزل آلا احداث شده است .

د- چشمه های گسترده : این چشمه ها معمولا آب موقت دارند و مجرای خروجی مشخصی ندارند . مقدار آب آن ها کم است و از دیدگاه پرورش آبزیان اهمیتی ندارند . بزرگترین کارگاه های پرورش و تکثیر قزل آلا در کنار چشمه های سقوطی قرار دارند .

2-نهر و رود خانه ها :

از نظر مشخصات هیدرولوژیکی دارای ویژگی های خاصی است : تغییرات دبی در آن ها زیاد است که این عامل مشکلی در کارگاه تکثیر محسوب می شود . از نظر اقتصادی حداقل دبی مطرح است . ویژگی دیگر تغییرات درجه حرارت است .مشکلات دیگر این است که همواره کارگاه متاثر از این است که رود خانه در چه وضعیتی قرار دارد . مثلا آلودگی رودخانه ها باعث از بین رفتن ماهی ها در کارگاه می شود . اگر در اطراف رودخانه سنگ های سخت آبرفتی وجود داشته باشد آن رودخانه برای پرورش قزل آلا مناسب نیست . رودخانه هلیل رود که در آن اتفاقا آب رودخانه نیز زیاد است اما رنگ آب رودخانه حالت خاصی دارد و آجری شکل است از این دسته محسوب می شود . اگر در رودخانه ای تغییرات دبی رود خانه زیاد باشد ، آن منطقه برای پرورش ماهی مناسب نیست چون احتمال سیلاب در این مناطق زیاد است و برای جلوگیری از سیلاب ها و جا به جایی بستر رودخانه ها ، بستر سازی ومهار کردن منابع آنها یکی از مهمترین روش ها است .

سد ها ودریاچه ها :

از نظر استفاده و از نظر ویژگی مانند آب های جاری (نهر ها ورودخانه ) است با این تفاوت که در سد ها و دریاچه ها نوسانات PH(به طرف قلیایی ) به ویژه در تابستان ها به علت فعالیت های فتو سنتزی گیاهان بیشتر است .مثلا اگر ورودی رودخانه ای که وارد  سد می شود دارای سنگ های تیز و زمخت باشد آن رودخانه برای تکثیر طبیعی ماهی مناسب نیست . در ضمن هر چقدر آب دارای رنگ آبی متمایل به سبز باشد دریاچه برای پرورش ماهی مناسب است . دریاچه نئور در نزدیگی اردبیل از بهترین دریاچه های ایران برای پرورش ماهیان قزل آلا است .

آب های زیر زمینی :

این آب ها از نظر مشخصات شبیه چشمه ها هستند و دارای اکسیژن کمی . مواد معلق و کدورت در آب وجود ندارد عیب کلی این قسمت ، پمپاژ آب است که کاری بس مشکل و گران است . در این آب ها ، پمپاژ کردن آب بسیار پر هزینه و کاری ریسکی است ، ریسک کردن از نظر منابع آب برای قزل آلا بسیار خطرناک است . آب های زیر زمینی از لحاظ یک

نواختی درجه حرارت اهمیت دارد . برای استفاده از آب های زیر زمینی کار مناسب در

پرورش قزل آلا استفاده از چاه های آرتزین است چون مقدار آب در این چاه ها قابل ملاحظه

است .

رابطه میزان آب و تولید :

رابطه بسیار نزدیکی میان این دو بر قرار است . در ازای ورودی یک لیتر آب در ثانیه 50 تا 120 کیلو گرم ماهی قزل آلا می توان در سال تولید کرد . اختلاف بین دو رقم 50 تا 120 به کیفیت آب بستگی دارد و هر چه کیفیت آب بهتر باشد رقم تولیدی بیشتر است . رابطه میان کیفیت و کمیت آب قابل جابه جایی است به این معنا که یک آب با کیفیت بالا

 مقدار آن را می توان کم کرد ولی برای آب های با کیفیت پایین باید مقدار آب زیاد باشد . در درجه حرارت ثابت هر اندازه ماهی کوچک تر باشد تراکمش کمتر است چرا که نیاز اکسیژنی بچه ماهیان بیشتر است و میزان 0₂  محلول کاهش می یابد . معمولا قزل آلا بخشی از نیاز های معدنی خود را از محیط می گیرد و از این نظر آنهایی که دارای املاح بیشتری هستند ، مناسب ترند . آزادماهیان پرورشی در آب شور بسیار سریع رشد می کنند به طوری که ماهی را در آب شیرین پرورش داده و سپس مقدار آب شیرین را کم کرده و به مقدار آب شور اضافه کرده تا ماهی به شرایط دریا عادت کند.

6. مواد غذایی :   غذای مورد استفاده باید از ارزش غذایی بالایی برخوردار باشد و بتواند نیازهای ماهی را تامین کند. به علاوه اینکه سبب رشد سریع آن شود. برای این منظور غذای تهیه شده باید حاوی همه گروه مواد غذایی نظیر پروتئین،چربی،هیدرات کربن

ویتامین و مواد معدنی باشد که نیاز به هر یک از این گروه مواد غذایی بسته به سن ماهی متفاوت است .

مکان یابی :

مکان یابی از عوامل مهم و محوری پرورش قزل آلا ست که اگر در این امر دقت نشود،نه تنها پرورش موفق نخواهد بود بلکه کل سرمایه گذاری انجام شده با خطر مواجه خواهد شد

لذا باید با صرف وقت فراوان و پس از بررسی همه جانبه،مکان مورد نظر را انتخاب کرد. برای رسیدن به این هدف موارد زیر را باید مد نظر قرار داد :

1 . اقلیم : شرایط آب و هوایی منطقه مورد نظر برای احداث کارگاه باید به گونه ای باشد که با پرورش قزل آلا سلزگاری داشته باشد؛یعنی نه آنقدر گرم باشد و نه آنقدر سرد باشد که پرورش قزل آلا را محدود کند.

2 . توپوگرافی : منطقه مورد نظر باید طوری باشد که حتی المقدور کمترین عملیات خاک برداری  و تسطیح در آن صورت پذیرد. از طرف دیگر زمین باید طوری انتخاب شود که امکان آبگیری حوضچه ها به صورت ثقلی وجود داشته باشد،در غیر این صورت نیاز به پمپ آب خواهد بود که باز هم سرمایه گذاری را تا حدودی محدود می سازد.

3 . امکانات محل : مکان مورد نظر در مرحله اول باید به یکی از راههای ارتباطی به شهرهای بزرگ برای خرید غذا،بچه ماهی،دارو،فروش ماهیان بازاری و ... نزدیک و از امکاناتی بظیر برق،تلفن و آب بهداشتی برخوردار باشد.

4 . منبع آب : هر چه کارگاه و منبع آبی مورد استفاده به هم نزدیکتر باشند،مفیدتر خواهد بود.البته بهتر است در محل کارگاه یک یا چند حلقه چاه برای مواقع ضروری حفر شود چرا

که در طول دوره پرورش ممکن است با مواردی نظیر کاهش جریان و مقدار آب،آلودگی  منبع آبی و گل آلود شدن منبع مورد استفاده مواجه شویم.

5 . مالکیت محل احداث کارگاه : از نکات مورد توجه در احداث کارگاه مالکیت زمین است اگر زمین مالکیت مشخصی نداشته با به صورت اجاره کوتاه مدت باشد،سرمایه گذاری در آن منطقی نخواهد بود،چرا که اصل سرمایه اولیه صرف طراحی و ساخت سازه ها و تاسیسات آن می شود.

احداث حوضچه های پرورشی :

قبل از احداث حوضچه ها و تاسیسات مورد نیاز،مشخص کردن ظرفیت کارگاه ضروری است. ظرفیت کارگاه با توجه به مقدار آب ورودی به کارگاه تعیین می شود به این صورت که به ازای هر 10 لیتر بر ثانیه آب ورودی،ظرفیت یک تن پرورش ماهی بازاری را در نظر می گیرند و از طرف دیگر به ازای هر یک تن ظرفیت کارگاه، 100 متر مربع فضای مفید در نظر می گیرند.

پس از تعیین ظرفیت کارگاه ابتدا زمین را مسطح و آن را بر حسب محل ورود و خروج آب و تاسیسات جانبی آن تسطیح و شیب بندی می کنند. بعد از تسطیح منطقه،برای احداث حوضچه ها در محل مورد نظر به مقدار لازم خاکبرداری می کنند.

برای ساخت دیواره های حوضچه ها و کانالها می توان از بتن مسلح(همراه میل گرد) یا غیر مسلح(همراه آجر یا بلوک) استفاده کرد. باید توجه کرد که ساخت سازه ها و حوضچه ها به گونه ای باشد که شیب ملایمی از محل ورودی تا خروجی(2 تا 5 درصد)داشته باشد.

برای جلوگیری از ماهیهان هرز،آشغال و خروج ماهیان از حوضچه ها،توریهایی تعبیه شود.

  آماده سازی حوضچه ها قبل از ماهی دار کردن :

قبل از آبگیری و ماهی دار کردن استخرها باید این موارد را مورد توجه قرار داد :

1- اگر برای اولین بار از حوضچه ها و کانالهای کارگاه استفاده می شود،باید قبل از آبگیری کلیه مصالح اضافی و مواد مصرفی اضافی آنها جمع آوری و حوضچه ها و کانالها شستشو داده شوند.

2- اگر برای بار دوم یا چندم است که از استخر استفاده می شود،باید قبل از آبگیری،کلیه کانالها و حوضچه ها تمیز و ضد عفونی شوند بعد از ضد عفونی کردن استخرها اقدام به برقراری جریان آب می کنیم تا مواد اضافی که برای ضد عفونی به کار برده شده است،شسته و از محل دور شوند.

3-قبل از آبگیری حوضچه ها حتما ورودیها و خروجی های آنها کنترل و از نصب توری در آنها اطمینان حاصل شود.

4- 24 ساعت بعد از آبگیری استخرها می توان حوضچه های پرورشی را ماهی دار کرد.

 حمل و نقل بچه ماهیها به استخرهای پرورشی :

مرحله اول در شروع پرورش ماهی،تهیه و انتقال بچه ماهیهای خریداری شده با حداقل تلفات به کارگاه پرورشی است.  در گام اول باید سعی کرد تا بچه ماهیان مورد نیاز از کارگاهی تهیه شوند که گواهی بهداشت داشته باشند و سلامت بچه ماهیان مورد نیاز را تضمین کند و همچنین باید سعی کرد تهیه بچه ماهیها از نزدیکترین محل به کارگاه پرورش ما صورت بگیرد.

به طور کلی دوروش برای حمل بچه ماهیان از محل فروش تا حوضچه ها توصیه می شود:

1 - حمل با کیسه های نایلونی :برای این منظور از کیسه های نایلونی ضخیم دو یا سه لایه استفاده می شود؛به این ترتیب که ابتدا 25 درصد کیسه های نایلونی را از آب استخر حاوی بچه ماهیها پر می کنیم. سپس به نسبت 10 تا 20 کیلوگرم در متر مکعب درون کیسه ها، بچه ماهی وارد می کنیم. بعد از خالی کردن هوای موجود در کیسه نایلونی،این فضا را توسط اکسیژن موجود در کپسول اکسیژن پًر می کنیم(یعنی 75 درصد باقیمانده فضا).

 سپس درٍ کیسه نایلونی را با نخ می بندیم. کیسه های آماده شده به این صورت را می توان در کارتن قرار داد یا به همین صورت توسط وسیله نقلیه حمل شوند. بعد از حمل کیسه های حاوی بچه ماهی به محل کارگاه مورد نظر،برای همدما شدن آب درون کیسه ها و حوضچه ها و جلوگیری از استرس بچه ماهیها،آنها را درون حوضچه ها قرار می دهیم و بعد از گذشت نیم ساعت،کیسه ها را پاره و بچه ماهیان را در حوضچه ها رها می کنیم.

2 . حمل توسط مخزن : برای این منظور به یک مخزن پلاستیکی یا فلزی (استیل،آلومینیوم) تمیز که برای همین منظور ساخته شده باشد، نیاز است. قبل از آبگیری مخزن بهتر است آن را ضد عفونی کنیم. این روش بیشتر برای حمل بچه ماهیها در مسیر های طولانی به کار می رود. روش کار بدین صورت است که ابتدا لوله های سوراخدار را که به لوله مرتبط به کپسول اکسیژن مرتبط است،درکف مخزن قرار می دهیم،سپس مخزن مورد نظر را با آب موجود در استخر پًر می کنیم و شیر کپسول اکسیژن را باز می کنیم.

سپس با توجه به ظرفیت مخزن به آن بچه ماهی اضافه می کنیم ( 10 تا 20 کیلوگرم به ازای هر متر مکعب ). نکته قابل توجه در روش دوم این است که آب موجود در مخزن حتما باید دارای چرخش باشد،لذا برای این منظور از یک پمپ کوچک در بالای مخزن استفاده می شود. در این روش نیز مانند روش اول،قبل از خالی کردن بچه ماهیها در استخر حتما باید آب موجود در حوضچه ها و تانکر همدما شود.

نکته : برای حمل بچه ماهیها به حوضچه ها باید توجه کرد که 48 ساعت قبل و 24 ساعت بعد از حمل و نقل بچه ماهیها از غذا دهی به آنها خودداری شود.

تغذیه ماهیان پرورشی :

در تغذیه قزل آلا دو نوع غذا می تواند مورد استفاده قرار گیرد :

غذای تر : در گذشته که علم تغذیه آبزیان و ماهی مانند امروز پیشرفت نکرده بودند،ماهیان با غذاهای موجود تغذیه می شوند. غذای تر به غذایی گفته می شود که از رطوبت بالایی برخوردار باشند و شامل احشای دام،جگر،طحال،ماهی تازه و غیره است. استفاده از این گروه مواد غذایی خود مشکلاتی برای پرورش دهنده فراهم می آورد بنابراین مصرف این غذاها را برای ماهیان پرورشی محدود می کند.

خریداری،حمل و نقل،نگهداری،نحوه مصرف،احتمال آلودگیهای انگلی و قارچی و میکروبی آلوده کردن استخرها،کامل نبودن آنها از لحاظ نسبتهای گروههای مواد غذایی و بالا بودن ضریب تبدیل** از معایب استفاده از غذاهای تر است. هنگامی که غذای تر به داخل

حوضچه های پرورشی اضافه می شود،به طور کامل به مصرف ماهیها نمی رسد و مقادیری از آن در کف حوضچه ها رسوب می کند و باعث کدورت آب شده ضمن اینکه سبب گرفتگی توریهای خروجی و بروز مشکلاتی نیز می شود.

2 . غذای خشک : مقدار مواد غذایی موجود در غذای قزل آلا طوری طراحی می شود که دارای 40 تا 50 درصد پروتئین،10 تا 15 درصد چربی، 10 درصد قند و مقدار کمی ویتامین و عناصر معدنی باشد .حجم باقیمانده غذا نیز توسط پر کننده ها،نظیر کنجاله تکمیل می شود. تهیه،حمل و نقل،نگهداری و مصرف این گروه از غذاها بسیار ساده است و ماهیان پرورشی به راحتی از آن استفاده می کنند. در مصرف غذا نکاتی حائز اهمیت است که حتما باید مد نظر قرار گیرد :

- اندازه غذای مصرفی برای ماهیان پرورشی در سنین مختلف بسیار مهم است بطوری که اگر اندازه غذای مصرفی بزرگتر از اندازه دهان ماهی باشد،نمی تواند مورد مصرف قرار گیرد.از طرف دیگر اگر اندازه غذا کوچک باشد به خوبی توسط ماهیان دیده و صید نمی شود به علاوه این که ماهی انرژی زیادی صرف گرفتن غذا می کند که این امر سبب کاهش رشد و هدر رفتن انرژی ماهی خواهد شد.

- مقدار غذای اضافه شده به حوضچه های پرورشی نیز از نکات مهم است. اگر غذا به مقدار کافی در اختیار ماهیها قرار نگیرد،رشد ماهیها محدود و سرعت رشد آنها کند خواهد شد. از طرف دیگر اگر غذا بیش از حد نیاز ماهی در حوضچه ریخته شود،در کف حوضچه ها جمع می شود و آلودگی آب و بستر حوضچه ها را به همراه خواهد داشت.

- دفعات غذا دهی نیز باید با رعایت اندازه ماهی باشد،به طوری که هر چه اندازه(سن)ماهی کوچک تر باشد دفعات غذا دهی بیشتر و مقدار آن کمتر و از طرفی هر چه سن ماهی بزرگتر باشد،دفعات غذادهی کمتر و مقدار غذا بیشتر خواهد شد.

صید ماهیان پرورشی :

بعد از 6 تا 8 ماه از شروع دوره پرورشی،یعنی هنگامی که وزن ماهیان به 250 تا 300 گرم رسید،اقدام به صید آنها می شود. در هنگام صید باید پاره ای از موارد زیر را رعایت کرد :

- بازاریابی ماهیان کارگاه قبل از عملیات صید؛

- قطع کردن تغذیه ماهیها 48 ساعت قبل از صید؛

- صید ماهیان در ساعات اولیه روز؛

- متوقف نکردن جریان آب در زمان صید؛

- شست و شوی ماهیان در سبدهای پلاستیکی توسط آب؛

- حمل و انتقال ماهیهای صید شده به بازار در اسرع وقت؛

- استفاده از وسیله نقلیه مناسب برای انتقال ماهیها به بازار.

هوادهی در حوضچه های پرورشی :

فراهم کردن اکسیژن در طی دوره پرورشی از نیازهای اساسی قزل آلا است. همان طور که گفته شد، آب ورودی به کارگاههای پرورش قزل آلا باید از میزان اکسیژن بالایی(9تا11 میلی گرم در لیتر)برخوردار باشد، به همین جهت برای جبران کمبود اکسیژن در حوضچه های پرورش متراکم قزل آلا از هوا دهی استفاده می شود. به طور کلی آب دو نوع اکسیژن دارد،یک اکسیژن ترکیبی که جزء ساختمان مولکول آب است و نوع دیگر،اکسیژن محلول در آب است که با مولکولهای آب پیوند ضعیفی برقرار می کند و همین نوع اکسیژن به

  مصرف تنفس ماهی می رسد. فراهم ساختن اکسیژن محلول در آب به طرق مختلف صورت می گیرد :

الف – تامین اکسیژن محلول در آب از طریق وارد کردن هوا در آب : در این روش با تزریق هوا در آب می توان اکسیژن محلول در آب را بالا برد،زیرا میزان اکسیژن آب همواره  از هوا کمتر است و در نتیجه با وارد کردن هوا در آب،اکسیژن جذب آب می شود و مقدار اکسیژن آن بالا می رود. در این خصوص می توان از لوله های سوراخ دار و سنگ هوا در کف استخر،که توسط لوله ای به کمپرسور هوا متصل است استفاده کرد .

 

ب – تامین اکسیژن محلول در آب از طریق وارد کردن آب در هوا : در این روش برای جبران کمبود اکسیژن در آب،آب را در معرض هوا قرار می دهند.

یکی از روشهای این کار استفاده از لوله های سوراخ دار در بالای استخرهای پرورشی است. بدین ترتیب که لوله های سوراخ دار در طول (یک طرف یا دو طرف) استخر قرار می گیرد. سپس آب ورودی به لوله ها از طریق یک دستگاه پمپ،با فشار از سوراخها بر روی سطح آب استخرها پاشیده و باعث افزایش اکسیژن محلول در آب می شود.

روش دیگر استفاده از هوا ده پارویی است. این دستگاه یک الکتروموتور  دارد که یک محور فلزی را به گردش در می آورد. در انتهای این محور فلزی تعدادی پره وجود دارد که سبب جابجایی آب سطحی استخرها می شود. با به گردش در آمدن پره ها،آب سطح استخر جابجا می شود و در معرض هوا قرار می گیرد. به این ترتیب کمبود اکسیژن آب استخرها یا حوضچه ها تامین می شود.

 از وبلاگ: مرد شیلاتی