متلبس شدن به اخلاق اسلامی

پرسش:

چگونه در يك جمع از غيبت كردن افراد ديگر جلوگيري كنيم و زبان خود را نيز حفظ كنيم؟

پاسخ:

راي رسيدن به خواسته خود گام هاي زير را طي كنيد:
اول:
براي جلوگيري كردن از غيبت ديگران ابتدا بايد خود انسان از اين عمل دوري كند و زبان خويش را كنترل نمايد چون سخن كسي كه خودش به آن توجه ندارد و مرتكب خلاف مي‌شود، در ديگران اثري نخواهد گذاشت.
ذات نايافته از هستي بخش كي تواند كه شود هستي بخش
دوم:
اگر در بين جمع به دليل بعضي ويژگي‌هاي شخصي، از نفوذ كافي برخوردار است و ديگران از وي حرف شنوي دارند از آن نفوذ استفاده كند و با بيان زيبا و با احترام گذاشتن به آنها و از روي دلسوزي و محبت، آنها را به زشتي و ناپسند بودن اين عمل آگاه كرده و از اين عمل بازدارد.
سوم
اگر تذكر و بيان شما اثر نكرد، به محض شروع به غيبت با مطرح كردن موضوعي جديد و مسئله اي ديگر، محور گفتگو و غيبت را تغيير داده و به اصطلاح موضوع جايگزين براي موضوع غيبت مطرح كنيد.
چهارم
با شروع به غيبت، اگر نتوانستيد با بيان شيوا و با جايگزين كردن موضوع ديگر، از آن رهايي پيدا كنيد، جلسه و جمع را به گونه‌اي ترك كنيد و به آنها بفهمانيد كه به چه علت جلسه را ترك كرديد.
پنجم
در جمع دوستان خود، فعال باشيد و با مطرح كردن موضوعات مختلف علمي، درسي، يا ذكر لطيفه‌ها و حكايات شيرين، زمينة گفتگو دربارة افراد ديگر و غيبت آنها را از بين ببريد. چون با شاد نگه داشتن جمع و يا طرح مسائل علمي، فرصت غيبت كردن پيدا نمي‌شود .
ششم
كلمات زيبا و تكان دهنده و هشدار دهنده پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ و يا ديگر اولياء الهي را با خطي زيبا يادداشت نموده و آن را در محل ديد افراد نصب كنيد.
هفتم
با طرح دوستي با بعضي افراد جمع خويش كه احتمال مي‌دهيد مي‌توانيد روي آنها تأثير بگذاريد ضمن تقويت رابطة عاطفي و صميمانه با وي اهميت موضوع را به وي تذكر داده تا در بين جمع يك هم‌نظر و هم‌رأي (نسبت به دوري از غيبت) پيدا كرده و با كمك و همفكري و همكاري همديگر به مبارزه با اين عمل بپردازيد. چون هم نوايي و هم فكري ديگران در راه اصلاح و تغيير تأثير فراواني دارد.
براي كنترل زبان و حفظ آن از ارتكاب به گناهان و لغزش‌هاي زبان، راهكارهاي زير را مورد توجه قرار دهيد:
1. مطالعه
با مطالعه كردن در زمينة انواع گناهاني كه از زبان صادر مي‌شود و آثار و پيامدها و عواقب سوء دنيوي و اخروي آنها شناخت بيشتري از گناهان زبان پيدا نموده تا با آگاهي از زشتي و بدي آنها و نيز عذابهاي مترتب بر ارتكاب اينگونه اعمال، آمادگي بيشتري براي حفظ و كنترل زبان و دوري از گناهان آن پيدا نمائيد. چون صرف علم و آگاهي و شناخت جهت انجام دادن و عمل كردن كافي نيست. ولي مي‌تواند با ايجاد انگيزه در فرد، وي را به سوي عمل كردن تحريك كند و به تدريج و كمك ديگر راهكارها ملكة لازم را در فرد ايجاد كند. بد نيست كه كتاب گناهان كبيره نوشتة شهيد آيت‌الله دستغيب مطالعه گردد.
2. تقويت اراده
در اين‌گونه امور اراده نقش مهمي دارد و با ادعا و گفتن نمي‌توان زبان خويش را حفظ و كنترل كرد. بلكه بايد با تصميمي قاطع و عزمي جزم و اراده‌اي محكم و همتي بلند براي كنترل زبان اقدام نمود. بنابراين قبل از هر چيز بايد ارادة خويش را در اين جهت تقويت نمود و با يك برنامه‌ريزي دقيق به اجراي آن پرداخت.
3. توجه به اصل تدريج
از آنجا كه اين كار (حفظ زبان) يك كار تدريجي است و نمي‌توان به محض تصميم گرفتن طي يك مدت زمان كوتاه به آن دست يافت و از طرف ديگر لغزشهاي زبان متنوع است ـ غيبت، تهمت، دروغ، سخن چيني و غيره ـ براي كنترل زبان، اولاً: روي يكي از اين گناهان متمركز شويد و كنترل آن را مد نظر گرفته و با كاهش محسوس آن نوع گناه به كاهش نوع ديگر گناه برويد. مثلاً اول تصميم بگيريد گناه دروغ را كاهش دهيد و سپس گناه غيبت را و همينطور ديگر لغزشها را. ثانياً: در كاهش دادن يك گناه، كاهش تدريجي داشته باشيد. مثلاً تصميم بگيريد روزي يكي دوبار از آن لغزش بكاهيد و نخواسته باشيد يك روزه تمام دفعات يك خطا را ترك كنيد. گرچه به تدريج و طي يك مدت زمان معيني به اين هدف نائل خواهيد شد. براي اين منظور جدولي را تهيه نموده و تعداد ارتكاب‌ها را يادداشت نماييد و سير كار خود را هفته به هفته مشاهده كنيد.
4. خود تربيتي
در ابتداي هر روز با خود مشارطه كنيد و با خود عهد ببنديد كه چنين عملي را ترك كنم (به اين ميزان) در طول روز نيز مراقب خويش باشيد كه طبق عهد و شرط عمل كنيد و از خود مواظبت كنيد.در پايان روز نيز محاسبه كنيد و دربارة اعمال روز جاري فكر كنيد و ببينيد تا چه اندازه توانسته‌ايد به شرط و عهد خود عمل كنيد، اگر موفق بوده‌ايد خود را تشويق كنيد و اگر موفق نبوديد خود را تنبيه كنيد. تشويق مثل استفاده از يك برنامة خوشايند و تنبيه مثل جريمه مالي كردن و يا محروم كردن خود از يك برنامة خوشايند. اگر اين برنامه را بر روي كاغذ بياوريد و نتايج كار خود را هر روز و هر هفته مشاهده و محاسبه كنيد، شما را در راه كنترل زبان بيشتر كمك خواهد كرد.