گردشگري استان اردبيل

اين بنا در شمال شرقي شهر، بين محله هاي پيرشمس الدين و عبدالله شاه بر روي تپه مرتفعي واقع گرديده و يكي از قديمي ترين مساجد شمال غربي ايران است. با توجه به حفاري هاي باستان شناسي كه در محوطه اطراف اين مسجد صورت گرفته بقاياي شبستان هاي ستون دار در بخش شرقي و شمالي و هم چنين آثاري از كتيبه هاي متعلق به قرن سوم و چهارم ه.ق. كشف گرديده است. اصل بناي كنوني مسجد در دوره سلجوقيان بر روي بقاياي كهن تري ساخته شده كه درنتيجه حمله مغول حدود سال 620 هجري ويران و در حدود سال 650 هجري مجدداّ باز سازي گشته است در اين بازسازي، گنبد به طور كامل بازسازي شده و تزيينات مختلف گچبري و نقاشي در شبستان و محراب آن انجام گرديده است.
بناي فعلي مسجد به ابعاد خارجي 85/18 × 45/36 متر از گنبد خانه اي ويران و ايواني كه در دوره هاي بعد به شبستان ستون داري تبديل شده، تشكيل مي شود همچنين در 5/16 متري مسجد، بقاياي مناره اي از دوره سلجوقي برجاي مانده است.

اين فضا توسط سه كنج ها وترنبه ها به هشت ضلعي و سپس شانزده ضلعي تبديل گرديده و گنبد بر روي آن قرار گرفته است. بقاياي ساقه گنبد نشان مي دهد که اين بخش داراي ترك هاي متعدد منشوري زيبا قطار بندي و تزيينات كاشي معرق بوده كه تنها بخش اندكي از آن باقي مانده است ديواره هاي داخلي گنبد خانه با اندود گچ و نقوش ترنج وگل و بوته قابل مقايسه با تزيينات گنبد سلطانيه تزيين يافته و درضلع جنوبي آن ، محراب بلند و زيبايي از دوره ايلخاني باگچبري ها ومقرنس كاري هاي جالب و در زير آن آثاري از محراب كوچكتر دوره سلجوقي مشهود است. درب ورودي مسجد به تاريخ 742 ه.ق. داراي گره هاي هندسي، گل ميخ هاي آهني و كتيبه اي حاوي دوبيت شعر به خط نسخ است چنين به نظر مي رسد كه درب مزبور، از جاي ديگر به اين مسجد منتقل شده است. در حدود 5/16 متري مسجد، بقاياي مناره اي از دوره سلجوقي به ارتفاع 8 وقطر 5 متر باقي مانده كه به هنگام آباداني مسجد در كنار آن قرار داشته آجر چيني بخشي از سطح مناره به صورت خفته راسته است كه تا حدودي به آن حالت تزييني بخشيده است بر بدنه مناره دو سنگ نبشته به تاريخ هاي 878 و 879 ه.ق. نصب شده كه مربوط به اوزون حسن حكمران آق قويونلو است و ارتباطي با بناي مسجد و مناره ندارد و احتمالا از جاي ديگري آورده و بر روي منار نصب شده است. اين بنا به شماره 248 به ثبت تاريخي رسيده است. منبع/تبيان اردبيل