عوامل دستیابی به آرزوها

انواع آرزو وامید:

انسان دونوع آرزو می کند یا آرزوی او مفید وکوتاه است که برخاسته ازواقعیت وتواناییهای او می باشد كه دراینصورت اگر به آرزوی خود نرسد به پاداش آن دعا  خواهد رسید اما هیچگاه آرزو را ازدست نخواهد داد . به عقیده جوزف کندی « آدمی وقتی پیر می شود که آرزوهای خود را ازدست داده باشد ودیگر چیزی نداشته باشد که چونان آرزو بدان بیندیشد.»

آنچه که مهم می باشد آرزوی خوب زیستن است نه عمر طولانی .

اگر عمر انسان سراسر همراه با آرزوهای واهی وتوخالی باشد نه تنها سعادت واقعی نصیب او نخواهد شد بلکه به شکست نیز خواهد انجامید . چنانکه امام علی علیه السلام می فرمایند : آرزوهای توخالی تورا می فریبند وبه هنگام برخورد با واقعیات تورا تنها می گذارند .¹ درروایات اسلامی نیز انسانها به کوتاه کردن آرزو ازدنیا تشویق شده اند.

امام باقر علیه السلام می فرمایند : « با کوتاه کردن آرزو ازدنیا (برای آخرتت ) توشه برگیر.» ²

ازعوامل ایجاد آرزوهای مفید می توان گرایش به معنویت ، توجه به واقعیات ، دوری ازگناه وزشتی را نام برد .

تنها آرزوی مثبت وموثر درانسان ایجاد انگیزه برای عمل وتلاش است این آرزوهای برگرفته از حقایق وواقعیات زندگی می باشند نه ازروی خیالبافی . انسان با داشتن آرزو برطبق واقعیت می تواند به سعادت دست یابد زیرا امید، کلید کامیابی است .

« من احسن عمله ابلغ امله »

هرکس که عملش را نیکوکند آرزویش زیبا می شود.³

پس دوری ازگناه وخلوص نیت باعث ایجاد آرزوهای زیبا ونیکو می گردد . آرزوهایی که نه تنها به نفع او بلکه به نفع اطرافیان اونیزمی باشد.

اکثر انسانها به عمر طولانی وجاودانگی علاقمند می باشند به زبان دیگر انسان فطرتا خواستار ابدی شدن می باشد اما آنچه مهم می باشد زیاد زیستن نیست بلکه خوب زیستن است که آرمان یک عده معدود است .

دراین میان انسان باید بداند که به تمام خواستهایش نخواهد رسید چنانکه حضرت علی علیه السلام می فرمایند :

اعلم یقینا انک لم تبلغ املک ولن تعدوا اجلک وانک فی سبیل من کان قبلک

یقین بدان که به تمام آرزوهایت نخواهی رسید برمرگ خویش پیشی نتوانی جست چرا که تو رهرو راه نسلهای گذشته ی خویشی.

اما اگر انسان توانایی تمیز دادن آرزوهای پوچ ومحال را ازآرزوهای واقع گرا داشته باشد موفقیتی بزرگ به دست آورده است .

آثار مفید آرزوی کوتاه :

1-  شکوفایی خرد

2-  توشه آخرت

3-  بصیرت وهدایت

4-  زیبایی دین

5-  نشانه ایمان

6-  ازارکان پارسایی

7-  بی نیازی

8-  ایمنی وسلامت⁴

آرزویی که با قواعد دوعالم متناسب باشد برطبق استعداد وظرفیت فرد باشد یا به نتیجه می رسد یا اینکه فرد به ثواب وپاداش آن خواهد رسید .

معصوم علیه السلام می فرمایند : هرکه یکایک اعمالش جهان جاودان (آخرت ) را هدف قرار دهد به آرزوهای خویش می رسد. 5

آرزوهای دراز وپست وآثار آن:

ازدست دادن امیدی پوچ وآرزویی محال خود موفقیتی بزرگ است. _{«ویلیام شکسپیر»}

این آرزوی کشنده همان است که آیات وروایات زیادی برروی آن تکیه وتاکید نموده اند وآن را مایه بی خبری ازخدا وحق وحقیقت می شمارند. این آرزوها وامیدهای دور ودراز چنان  انسان را به خود مشغول می دارد وغرق درعالمی از تخیل می سازد که اززندگی وهدف نهائی اش به کلی بیگانه می شود .

حدیث معروفی ازحضرت علی علیه السلام درنهج البلاغه این واقعیت را بخوبی بیان می کند:

ایها الناس ان اخوف ما اخاف علیکم اثنان : اتباع الهوی وطول الامل اما اتباع الهوی .... عن الحق واما طول الامل ینسی الاخرة

ای مردم مخوفترین چیزی که برشما ازآن می ترسم دوچیز است : پیروی ازهوا وهوسها وآرزوهای دراز چرا که پیروی ازهوسها شما را ازحق باز می دارد وآرزوی دراز آخرت را به دست فراموشی می سپارد .

شیطان رانده شده ازدرگاه الهی نیز همواره گناهان را درپیش چشم انسان زیبا جلوه می دهد ودنیا را با زرق وبرق فراوان روبروی انسان قرار می دهد وچنان انسان شهوت پرست را غرق درزیور آلات دنیوی می کند که او خود نیز ازغرق شدن درانواع آرزوها وخیالات دست نیافتنی غافل می ماند وهرچه بیشتر فرو می رود دستش کوتاه تر می گردد مگر اینکه به خود آید یا اینکه مرگش فرارسد که دراین حال خسر الدنیا والاخرة است . زیرا نه به آرزوی خود رسیده ونه برای آخرت توشه ای برداشته است بلکه یکسره به خواب غفلت بسر برده است .

آنکه آرزوهای واهی دردل می پروراند همچون کودکی است که آرزونماید انسان نامرئی باشد این آرزوهای واهی ناشی ازتخیلات وخواسته های غیرواقعی است قبل ازوصول شخص به آن، تبدیل به افسانه های غم انگیز می شود. درروایات وآیات اسلامی تاکید شده است که آرزوهای دورودراز دامی است که انسان را به سوی تیره بختی می برد .

براستی چه افراد با استعداد وشایسته ولایقی که براثر گرفتاری دردام آرزوی دراز ودست نیافتنی به موجودات ضعیف ومسخ شده ای مبدل گشتند که نه تنها به حال جامعه شان مفید نیفتادند بلکه منافع شخصی خود را نیز پایمال کردند وازهرگونه تکامل نیز بازماندند آنچنانکه دردعای کمیل می خوانیم « وحبسنی عن نفعی بعد املی »

آرزوی دراز مرا ازمنافع واقعی ام محروم ساخت . اصولا آرزو که ازحد گذشت دائما انسان را دررنج وتعب وامی دارد. شب وروز باید تلاش کند به گمان خود دنبال سعادت ورفاه می رود درحالیکه چیزی جز بدبختی وشقاوت برای او فراهم نمی شود واینگونه افراد غالبا درهمین حال جان می دهند وزندگی دردناک وغم انگیزشان مایه عبرت است برای آنها که چشم وگوش بینا وشنوا دارند .

آرزوی دراز زمینه عمل را گسترده نمی کند بلکه اورا به سوی تنبلی وسستی می برد . آنچه درنهایت نصیب می شود خسارت های جبران ناپذیر وسختی عذاب الهی وازهمه مهمتر ازدست دادن این عمر گرانقدر است که هیچ لحظه آن دوباره تکرار نخواهد شد.

امام حسین علیه السلام می فرمایند :

لقد خشیت علیکم ایها المتمنون علی الله ان تحل بکم نقمة من نقماته

من ازآن می ترسم که شما که تکیه برآرزو داده اید وعمل ناکرده ازخدا توقع دارید به عذاب وانتقام خدا گرفتارشوید .

علاوه براینها انسانی که به دنبال آرزوهای خام به آنها نمی رسد دچار بدبینی نسبت به جهان وحتی خالق هستی، خداوند بخشنده خواهد شد زیرا توقعات او برآورده نشده است . چرا که بهشت را به بها دهند وبه بهانه ندهند. ⁶

ازآثاردیگر آرزوهای خام، قساوت قلب می باشد زیرا که آرزوهای درازیاد خدا را ازدل شخص می برد واورا مشغول به هوا وهوس می نماید. ذکر ویاد خدا که رفت دل خانه غیر خدا می گردد وغافل می شود ازآنچه سزاوار اندیشیدن است . وحی شد به موسی علیه السلام که :

یا موسی لا تطول فی الدنیا املک فیقسو قلبک والقاسی  القلب من بعید

ای موسی آرزوهایت را دردنیا درازمکن که قلبت سخت وانعطاف ناپذیر می شود وسنگدلان ازمن دورند. ⁷

دربسیاری ازموارد خداوند براساس یکسری ازمصالحی آرزوهای افراد را برآورده نمی سازد یا به تاخیر می افتد. چه بسا افرادی به سبب دعا وتضرع فراوان به حاجت خود رسیده اند درحالیکه به نفع آنها نبوده است ودچار خسران گردیده اند بطوریکه هرگز فکرشان به آنها نمی رسید ولی خداوند به صلاح وفساد افراد آگاه تراست .

علی علیه السلام می فرمایند :

من اطال الامل اساء العمل

گرفتار آرزوهای دراز کارش بد می شود.⁸

ازدیگر آثار اینکه پس ازعدم وصول فرد به آرزویش او به رویا پناه می برد ودرتخیل به آنچه می خواسته می رسد وبرای خود دنیایی پراز موفقیت وشادکامی ترسیم می نماید به دنبالش نیروی کاروتلاش دراوزایل می گردد وبه درون خود فرومی رود ولی درعالم واقع قدمی برای رسیدن به آن دنیای خیالی خود برنمی دارد.

عوامل وصول به آرزو:

درابتدا بهتر است توجهی به عوامل عدم دست یابی به آرزو داشته باشیم که تعدادی ازآنها عبارتند از :

₪ کسالت

₪ سرگرمیهای بیهوده

₪ گناه

₪ بی توجهی به عوامل دستیابی به آرزو

₪ ترس.

ترس عاملی برای شکست است ویکی ازعوامل عدم وصول به آرزو می باشد. ترس دربرابر دیگران منجر به سکوت می شود وحتی موجب ظلم پذیری می گردد وبسیاری دیگر ازعوامل که هرکدام نقش زیادی درعدم وصول به آرزو داشته اند. گاهی این آرزو ها محال ودست نیافتنی اند وهرچه فرد کوشش کند وآنرا بخواهد به دلیل اینکه درظرف خلقت این جهان جای نمی گیرد قابل تحمل نیست مانند جا دادن جهان دریک تخم مرغ می باشد که محال است .

ازعوامل دست یابی به آرزو :

₪ حسن نیت

₪ کارنیکو

₪ نیکویی کار

₪ شکیبایی

₪ صبر وتلاش .

یگانه تسکین دهنده آرزوهای طولانی دوچیز است: صبر وامید _{(الکساندر دوما)}

تنها مسلمان بودن برای غلبه برمشکلات کافی نیست علاوه برآن شکیبایی وصبر نیاز دارد وخداوند درقران می فرماید : ثبات وتقوا سبب قوه اراده درکارهاست.⁹

مرحوم فلسفی (ره) می فرماید: حقیقت این است که تعالیم روانی بدون پشتوانه ایمانی ومعنوی درپاره ای ازموارد با توجه به تفاوت روحیه افراد کم وبیش اثر مثبت دارد.

تشویش واضطراب را کاهش می دهد ومایه آرامش نسبی می گردد ولی درزمینه حوادث سهمگین ودردناک نمی تواند نیاز درونی را برطرف کند وافکار پریشان وآشفته را آرام نماید چه اغلب اشخاص دراین موقع ازشدت نگرانی قدرت تمرکز فکر را ازدست می دهند وقادرنیستند حالت روحی خود را به درستی تجزیه وتحلیل نمایند وبه فرض اگرهم بتوانند غالبا به نتیجه مطلوب نمی رسند. ¹⁰

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

فی لا یعد الصبر لنوائب الدهر یعجز

کسی که صبررا برای مصیبت های روزگار آماده نکند ناتوان گردد.¹¹

امام علی علیه السلام می فرماید:

المصیبه واحده و ان جزعت صارت اثنین.

مصیبت یكی است و با جزع و بی صبری دوچندان می شود.¹²

نکته دیگر درتحصیل صبر وشکیبایی نگرش واقعی به حوادث ومصائب است . اگرچه سرنوشت آرزوها برپایه درازی وکثرت است اما انسان با واقع بینی می تواند آنها را محدود وکوتاه نماید. به هرحال انسان نمی تواند انتظار رسیدن به تمام آمال وآرزوهای خود را داشته باشد. قران کریم می فرماید :

ام للانسان ما تمنی فلله الاخرة والاولی

آیا آنچه انسان تمنا دارد به آن می رسد درحالیکه آخرت ودنیاازآن خداست.¹³

نتیجه :

عمر آدمی اگرچه کوتاه وزود گذراست اما حاصل آن زندگی ابدی واخروی مارا رقم خواهد زد. ازاینرو اهمیت بسیاردارد همواره به یاد داشته باشیم که این جهان مخلوق خالقی است که به تمام ابعاد وجودی ونیازمندیهای بشرواقف است لذا هرچه آفریده خوبی است ورفع کننده حوائج بشراست حتی درخلقت شرور نیز فلسفه می باشد.

محدوده آرزوهای ما به میزان توانایی شخصی وظرفیت این جهان می باشد. برای دوری ازآرزوی دراز و واهی، نگاه واقع بینانه به جهان ومحیط اطرافمان داشته باشیم. پس سعادت انسان درگرو تصمیمات خود فرد وواقع بینی اوست تا ازطریق واقع نگری ازآرزوهای دراز وپوچ رها شود وبواسطه آرزوهای سالم به کمال خود دست یابد.

این جمله را همواره به یاد داشته باشیم که شکست پلی است برای پیروزی وازپس هرشکستی پیروزیی متولد خواهدشد، تجربه ای تازه کسب خواهد گردید ازبروزیک مشکل درزندگی نباید ناامید گشت وازتجربه ها حداکثر استفاده را برای مصون ماندن ازتکرار خطاهای گذشته نمود.

چشمهای خودرا بشوئیم دنیارا سبزترازهمیشه خواهیم دید.

آسمان آبی ترمی نمایاند خواهیم فهمید که خدای دوعالم دنیا را شایسته آرزومندی وامیدواری برای آخرتی نورانی آفریده است.

درپایان این فراز ازدعای افتتاح را ذكر می كنیم که :

الحمد لله الذی لا یخیب امله

شکر خدایی را که ناامید نگردد آرزومندش. ¹⁴