تحقيقات اقتصاد كشاورزي

مزيت نسبي اصطلاحي است که پتانسيل بالقوه و بالفعل کشور را براي توليد محصولات مختلف در مقايسه با بازارهاي جهاني نشان مي دهد. ايران به عنوان يکي از بزرگترين توليدکنندگان خرما در جهان مطرح است و بررسي مزيت نسبي اين محصول مي‏تواند از نظر بررسي توان بالفعل توليدي از اهميت بالايي برخوردار باشد. در اين مطالعه از روش ماتريس تحليل سياستي (PAM) و شاخص هزينه منابع داخلي (DRC) براي محاسبه مزيت نسبي استفاده شده است. براي بررسي سياستهاي حمايتي از اين محصول نيز از شاخصهاي محاسباتي ماتريس تحليل سياستي بهره گرفته شده است. محدوده زماني و مکاني اين تحقيق سال زراعي 86-87 و شهرستانهاي جيرفت، بم و کهنوج است و اطلاعات لازم از طريق پرسشگري و با روش نمونه گيري خوشه اي دو مرحله اي اخذ گرديد. شاخص DRC مقدار 1.80 را براي خرما نشان مي دهد که حاکي از عدم مزيت نسبي اين محصول است. شاخص NPC، 1.05 محاسبه شده است که نشان مي دهد سياستهاي داخلي، درآمد کشاورزان را نسبت به درآمد آنها بر پايه قيمتهاي جهاني افزايش داده است. شاخص NPI اثر سياستهاي دولت را در زمينه نهاده ها نشان مي دهد. اين مقدار براي خرماي کرمان 0.60 است که نشان مي دهد که بر اساس سياست هاي داخلي، دولت به نهاده ها يارانه پرداخت نموده است. شاخص EPC يا ضريب حمايت موثر برآيند سياستهاي داخلي در دو زمينه درآمدي و نهاده اي را نشان مي دهد. مقدار EPC براي خرما در کرمان 1.23 است که حکايت از تاثير سياستهاي داخلي در حمايت از محصول در هر دو زمينه درآمدي و نهاده اي دارد و مقدار اين حمايت %23 است. در کل شاخص ها، عدم مزيت نسبي خرما در کرمان را نشان مي دهد و علت اصلي نيز پايين بودن قيمت صادراتي اين محصول به علت صادرات فله اي آن است. در اين خصوص توصيه مي‏شود به مباحث بازاريابي اين محصول، مخصوصا در بازارهاي خارجي توجه ويژه مبذول گردد.

 نسخه قابل چاپ