وضعیت ارز دانشجویی به کجا ختم می شود؟

سرنوشت توزیع ارز دانشجویی كه سهم بسزایی در ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی خارج از كشور دارد، این روزها با انتشار اخبار و نقل قول‌های متفاوت، موجب نگرانی جمعی از دانشجویان ایرانی خارج از كشور شده است.

در حال حاضر حدود ۸۰ هزار دانشجوی ایرانی در خارج از كشور تحصیل می‌كند و در این میان و به گفته مدیر كل بورس و دانشجویان خارجی وزارت علوم در دور اول فراخوان توزیع ارز تنها ۲۵ هزار نفر ثبت‌نام كرده بودند.

پیشنهاد "حذف ارز دانشجویی" در طرح ۹ ماده‌ای ارزی مجلس برای سامان‌دهی وضعیت ارزی کشور كه از سوی رییس كمیسیون اقتصادی مجلس مطرح شد، اگرچه از سوی مسئولان بانك مركزی و وزارت علوم تایید نشد، اما رد آن هم نتوانست از نگرانی دانشجویان ایرانی خارج از كشور بكاهد به نحوی كه یك دانشجوی ایرانی كه در كانادا تحصیل می‌كند، در تماسی با ایسنا خواستار توجه بیشتر مسئولین نسبت به تبعات طرح و اجرای چنین طرحی شد و گفت: سرمایه‌گذاری دولت برای دانشجویان ایرانی در خارج از كشور هدر رفتن سرمایه نیست، زیرا در شرایطی که ما از دانش روز دنیا بی‌نیاز نیستیم و در سال تولید ملی هم قرار داریم، تحصیل دانشجویان در خارج کشور می تواند باعث ورود فناوری‌های روز جهان به کشور شود.

دانشجوی دیگری از آمریكا با ناعادلانه دانستن این امر، اظهار كرد: برخلاف تصور عمومی، بسیاری از افرادی که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند، در دانشگاه‌های غیردولتی تحصیل کرده‌اند. این بدان معنی است که این افراد برای تحصیل در مقاطع بالاتر در داخل کشور، که در آن یک کنکور همیشگی وجود دارد و رقابت نیز شدیدتر است دچار مشکل خواهند بود. این مساله از دو منظر قابل طرح است اول اینکه مشخصا اکثر دانشجویان تمایل به تحصیل در دانشگاه‌های برجسته و دولتی داخل کشور را دارند، اما همانطور که همه می دانیم ظرفیت این دانشگاهها محدود بوده و علی‌الخصوص در مقاطع بالاتر با محدودیت‌های بیشتری هم مواجه هستند. بنابراین، بسیاری از متقاضیان تحصیلات عالی از تحصیل در دانشگاه و رشته مورد نظر خود محروم می‌شوند.

یك دانشجو نیز با اشاره به اظهارات رییس كمیسیون اقتصادی مجلس كه ارز دانشجویی را امری غیرضروری عنوان كرده بود، گفت:‌ بنظر می رسد این نماینده محترم و احیانا برخی دیگر از نمایندگان، تصور این را دارند که قشری که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند، قشر مرفه و ثروتمند جامعه هستند در حالی که یک بررسی ساده هم نشان می دهد که چنین نیست. در واقع آن معدود اقشار مرفهی که قصد دارند برای ادامه تحصیل به خارج از کشور سفر کنند، شاید اصلا حساسیتی هم به این بحث نداشته باشند.

به گفته این دانشجو، بسیاری از دانشجویان با اتکا به ارز دولتی مشغول به تحصیل هستند و قطع آن چه بسا موجب اختلال در امر ادامه تحصیل آنان می شود، البته تمام این‌ها در حالیست كه مسوولان وزارت علوم و بانك مركزی خبر حذف یا قطع ارز دانشجویی را تایید نكرده‌اند به گونه‌ای كه بهمنی رییس كل بانك مركزی قول داده كه ارز دانشجویی حذف نخواهد شد.

مسلمی مدیر كل امور بورس و دانشجویان خارج وزارت علوم نیز گفته كه بانك مركزی در این رابطه اعلام كرده كه برنامه خاصی در ارتباط با حذف ارز دانشجویی نداشته و دستوری نیز تاكنون صادر نشده است.

وی با بیان اینكه به نظر می رسد بحث فرار مغزها صحیح نبوده و بهتراست بجای آن از واژه مهاجرت نخبگان استفاده شود، گفت:‌ در صورت ایجاد بستر لازم برای استفاده از توانایی‌های نخبگان در كشور و ایجاد شرایط لازم برای رشد و ارتقاء و رعایت منزلت علمی آنها یقینا بسیاری از دانشجویان بورسیه به كشور باز خواهند گشت.

مسلمی ادامه داد:‌ با توجه به تخصیص بورس و كمك‌های مالی دیگر به دانشجویان نخبه كشور توسط دانشگاه‌ها و دولت‌ها و بنیادهای خارجی كه تعداد آنها بیش از هزار مورد در سال می‌شود، این دانشجویان نیازی به ارز دانشجویی نداشته و متقاضی نیز نیستند و حتی اگر دریافت كنند، بعنوان پس ازاندازی برای آنها محسوب شده تا در صورت برگشت به كشور بتوانند از آن استفاده نمایند. دریافت این مبلغ خود باعث انگیزه برگشت به كشور خواهد شد.

به اعتقاد مسلمی، ظرفیت پایین دوره‌های تحصیلات تكمیلی در داخل كشور و حجم بالای متقاضیان ادامه تحصیل دراین مقاطع باعث اعزام دانشجویان به دانشگاه‌های خارج از كشور و پرداخت هزینه تحصیل و زندگی در خارج توسط آنها می‌شود و درصورت عدم تامین ارز مورد نیاز آنها ممكن است این افراد با مشكلات متعددی روبرو شده و حتی افراد سودجو از این فرصت استفاد نمایند. اگرچه معتقد هستم در صورت تزریق هزینه‌های تحصیلی دانشجویان خارج از كشور به نحو درست و شایسته به سمت دانشگاه‌های داخل كشور براحتی زیرساختهای لازم برای افزایش ظرفیت دانشگاه ها میسر خواهد شد.

در مجلس نیز واكنش به این موضوع متفاوت است، در حالی که سخنگوی هیات رئیسه مجلس و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از توافق مجلس با وزرای اقتصادی برای حذف ارز دانشجویی و ... خبر داده‌اند، اما رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این باره گفت: دانشجویان نگرانی نداشته باشند؛ زیرا تاکنون تصمیمی به جهت اجرا اخذ نشده است.

محمد مهدی زاهدی درباره احتمال حذف ارز دانشجویی به دانشجویان خارج از کشور در طرح ۹ ماده‌ای ارزی، با بیان اینکه ارز دانشجویی طبق قانون به دانشجویان خارج از کشور پرداخت می‌شود و نمی‌توان این قانون را لغو کرد، افزود: در این مورد نمی‌توان تصمیم ناگهانی گرفت؛ بلکه حذف ارز دانشجویی برای دانشجویان خارج از کشور نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.