.•¤ آثار و فوايد كنترل عصبانيت ¤•.

اگر انسان بتواند در حالات خشم و غضب، مالك نفس خويش باشد، او را می توان از افراد نيرومند و توانا برشمرد؛ چرا كه كنترل نفس سركش در آن حالت، ايمان و اراده ای والا و قوی لازم دارد كه خيلی از انسان ها نمی توانند از عهده اش برآيند. اگر مروری به صفحات حوادث در رسانه ها داشته باشيم اكثر حوادث ناگوار ريشه در عدم توانايی مجرمين در كنترل خشم و غضب خود دارد.
به اين جهت كنترل غضب امری مهم به شمار مي آيد و هر كس در آن موفق شود، افزون بر بهره های فراون دنيوی، دارای مقامی بلند از نظر معنوی خواهد بود. اينك به برخی از آثار و فوايد كنترل خشم توجه می كنيم:

الف. نجات از آتش دوزخ

امام باقر(ع) يكی از مهم ترين بركات خويشتن داری در حالت خشم را نجات از آتش دوزخ بيان مي كند و مي فرمايد: «من ملك نفسه اذا... غضب حرم الله جسده علی النار؛ هر كس در هنگام خشم و غضب مالك نفس خويش باشد، خداوند متعال بدن او را بر آتش جهنم حرام خواهد كرد.»

ب. آرامش روز قيامت

آن حضرت پاداش شيرين كظم غيظ را در ضمن تفسير آيه «و اذا ما غضبوا هم يغفرون» (شوري.73) اين گونه بيان مي كند: من كظم غيظا و هو يقدر علي امضائه حشا الله قلبه امنا و ايمانا يوم القيامه هر كس خشم خود را فرو برد، در حالي كه مي توانست از طرف مقابل انتقام بگيرد خداوند متعال در روز قيامت قلبش را از ايمان و امنيت و سلامتی پرخواهد كرد.»

ج. روشنی چشم اهل بيت(ع)

فرو بردن خشم و بردباري در مقابل عصبانيت از لذت بخش ترين لحظاتی است كه امامان معصوم(ع) از آن به عنوان روشنی چشم نام می برند. آن گراميان اين خصلت والای انسانی را همواره دوست داشتند و شيريني آن را هرگز فراموش نمی كردند. حضرت باقر(ع) می فرمايد: «پدرم امام صادق(ع) می فرمود پسرم! هيچ چيز مانند عصبانيتی كه با صبر پايان می پذيرد چشم پدرت را روشن نمی كند.»

آری اگر انسان بتواند در آن لحظه خطرناك و حساس، صبر و بردباری پيشه كند، لذت و شيرينی آن تا آخر عمر در كامش خواهد ماند و او را مسرور خواهد نمود. در مقابل اگر خود را كنترل نكند تا آخر زندگی در آتش حسرت و ندامت خواهد سوخت.

د. امنيت از خشم خدا

امام باقر(ع) در اين مورد فرمود: «يا موسی امسك غضبك عمن ملكتك عليه: اكف عنك غضبی؛(21)
در كتاب تورات در ضمن مناجات خدای عزوجل با موسی(ع) آمده است: ای موسی خشم خود را از كسی كه تو را بر او مسلط ساخته ام، بازگير تا خشم خود را از تو بازگيرم.»

هـ . داخل شدن در رديف اهل ايمان

قرآن كريم مومنان را در آيات متعدد به خاطر كنترل خشمشان می ستايد. در سوره شوری در مورد يكی از ويژگی های بارز مومنين می فرمايد: «و اذا غضبوا هم يغفرون؛ (شوري.73) مومنين زمانی كه خشمگين می شوند (با فرو خوردن خشم خود) عفو می كنند.»
هر انسانی طبيعتا در مقابل پيشامدهای ناگوار و ناهنجاری ها ناراحت و عصبانی می شود و آيه فوق می گويد كه اهل ايمان در چنين مواقعی نه تنها خود را به گناه آلوده نمی كنند، بلكه با كنترل خشم خود از صفت عفو و بخشش بهره می گيرند.

سيره امام باقر(ع)
در سيره اخلاقی امام باقر(ع) آمده است: روزی يك نفر مسيحی به آن حضرت جسارت كرد و گفت : «انت بقر؛ تو گاو هستی.»
امام بدون اينكه خشمگين شود، فرمود: «لا انا باقر؛ نه من باقرم.» مسيحی گفت: تو پسر آن زن آشپز هستی؟ امام فرمود: آری مادرم يك بانوي آشپز بود. آن مرد برای اينكه امام را عصبانی كند، دوباره گفت: تو پسر زن سياه چرده، زنگی و دشنام گو هستی. امام پاسخ داد: اگر تو راست می گويی، خدا مادرم را بيامرزد و اگر دروغ می گويی، خداوند تو را ببخشد. وقتی آن مرد مسيحی بردباری و حلم بی پايان امام را مشاهده كرد كه با اين اهانت ها هرگز خشمگين نشد و كاملا بر نفس خود مسلط بود، زبان بر شهادتين جاری كرد و مسلمان شد.
اين رفتار حضرت باقر(ع) دقيقا در تفسير اين آيه شريفه است كه می فرمايد: «هرگز نيكی و بدی يكسان نيست؛ بدی را با نيكی دفع كن! ناگاه خواهی ديد همان كس كه ميان تو و او دشمنی است، گويی دوستی گرم و صميمی می شود و اين خصلت را جزكسانی كه شكيبا بوده اند، نمی يابند و آن را جز صاحب بهره ای بزرگ، نخواهند يافت.» (فصلت .43)
دستاوردهای اين حركت پسنديده از نظر روحی و روانی و معنوی، خيلی بهتر و بيشتر از آن است كه انسان خشم و غضب خود را با هيجانات عصبی و رفتارهای زشت و كينه توزانه فرو نشاند.
دراين باره اشاره به سخن مولوی در مورد علی(ع) خالی از لطف نيست. او بعداز آنكه مولای متقيان را اسوه بردباران معرفی می كند و با ستايش از آن حضرت می گويد كه امام(ع) در هنگام خشم و غضب كاملا برخود مسلط بود و هرگز اراده و تدبير خود را در اختيار احساسات زودگذر قرار نمی داد و تمام اعضا و جوارحش تحت عقل و وحی بود، به نقل داستانی دراين زمينه می پردازد و در ستايش حلم آن گرامی به زبان حال امام می گويد.
باد خشم و باد شهوت باد آز
برد او را كه نبود اهل نماز
خشم بر شاهان، شه و ما را غلام
خشم را هم بسته ام زير لگام
تيغ حلمم گردن خشم زده است
خشم حق، بر من چو رحمت آمده است
كه نيم، كوهم ز صبر و حلم و داد
كوه را كی در ربايد تند باد