کوسه ماهي

کوسه ماهی یکی از خطرناک ترین آب زیان است که با توجه به بزرگی جثه ی بعضی از آنها مثل : کوسه یا کولی کر (Kooly car) ، صید آن با تهور بسیار و خطرات بی شمار همراه بوده و به سختی و دلهره انجام می گیرد .
بزرگ ترین وتنومندترین نوع کوسه ،کولرکر، یا کولی گو (گاو ) ،یعنی تنومند و بسیار بزرگ می نامند. شکار کولی گو ، یا کولی کر ، از تماشایی ترین صیدها و در عین حال یکی از انواع خطرناک شکار کوسه است .
کوسه ها برای انسان نافع و سودمند می باشند و صیادان برای شکار آنها و استفاده از گوشت و روغن جگر و باله پشت آن ها ، تلاش بسیار می کنند و بقیه ی بدن حیوان در صورت صید فقط به درد کود برای درختان و غذای دام و طیور می خورد . برای صید کوسه از قلاب های مخصوص و تورماهیگیری استفاده می شود ، در کشورهای اروپایی و خاور دور ، شعاع های باله ی کوسه را در می آورند و در تهیه سوپ باله ، از آن استفاده می نمایند و نیز از باله های شنای کوسه یک نوع چسب بسیار عالی تهیه می کنند .
در بین کوسه ها چند نوع وجود دارند که به آدم خوار معروف می باشند و به محض دیدن انسان در آب به او حمله می کنند ، این نوع کوسه ها را « کوسه سفید » و « کوسه آبی » و « کوسه ببری » و « کوسه ی پلنگی » می نامند که از انواع بسیار خطرناک هستند . کوسه ها به وجود این که در طبقه ماهی ها رده بندی شده اند ، از لحاظ استخوان بندی با ماهی تفاوت دارند ، چون برخلاف ماهی دارای استخوان نیستند و اگر بخواهیم آن را به عضوی از بدن انسان تشبیه کنیم ، باید بگوییم که غضروفی و شبیه به قسمت بیرونی گوش انسان است .
کوسه هایی که آدم خوار هستند ، معمولاً در نزدیکی ساحل به آدم ها حمله ور شوند و با تیغ های پشت چنان ضربه ای به دست یا پا یا حتی به تنه ی آدم وارد می کنند که بلافاصله دست یا پا یا تنه ی انسان به کلی قطع می گردد . در سواحلی چون خلیج فارس ، این انواع کوسه ها به « کولی گرگ » معروف هستند . کوسه هایی وجود دارند به نام بُمبک که این نوع کوسه ، مانند حیوان تخم نمی گذارد تا بچه بیاورد ، یعنی برخلاف ماهیان دیگر ، و اغلب مشاهده گردیده که بمبک بزرگ را چون شکم شکافتند بچه در شکم آن یافته اند و در شکم آن بچه ، باز بچه ی دیگر موجود و آن بچه ی اخیر را در این صفحات ولدوالولد می گویند و خواص ولدولولد برای تقویت باه زیاد است .
کوسه ماهی در آب بسیار سریع شنا می کند و ضمناً شنا کردنش آرام است ، به طوری که با وجود عظمت جثه اش موج و حرکتی غیرعادی در آب دریا نمی کند . از این جهت خطر بیشتر است چون به طور ناگهانی ، شناگران را در دریا غافلگیر می کند .
قرش لخم ، اره ماهی ، ماهی کوسه . کوسه ماهی ، نوعی ماهی بزرگ جثه که در رودها و دریاها پیدا می شود ، رنگش قهواه ای ، درازای بدنش به ۶ متر می رسد ، یک قسم آن دندان های تیز اره مانند دارد و به انسان حمله می کند و دست و پا و سایر اعضای بدن انسان را قطع می کند و می خورد ، ماهی های دیگر را هم شکار می کند . گونه ای از ماهی های کوسه در خلیج فارس وجود دارند که حداکثر طول آن ها بین ۵/۱ تا ۲ متر است ، ولی دارای جثه ی سنگین و بسیار درنده است .
انواعی از کوسه ماهی ها :
▪ کولی بیلی : طول آن بیش از یک متر نیست و همیشه به کنار دریا می آید و در حال که دو باله ی خود را تکان می دهد سرش را زیر شن و خاک ساحل می کند . از این جهت به کولی بیلی ، معروف شده است . گوشتش به درد کاری نمی خورد .
▪ کولی سیاف : به نام کولی شمشیری و کولی اره ، هم شناخته شده است ، زیرا در جلو سرش یک اره دو سر بسیار تیز و برنده و خطرناک به طول حدود دو متر وجود دارد و به هر چیزی و هر کجا برسد و بزند ، آن را اره می کند و از هم می درد . طول این کوسه با اره اش معمولاً در حدود شش تا هشت متر است .
▪ کولی گرگ : از خطرناک ترین کوسه های دریا است و عموم دریانوردان ازاین کولی وحشت دارند. کولی گرگ بدنی آبی رنگ دارد و دهانش تا یک متر باز می شود و یک آدم رابه خوبی می تواند ببلعد. از نوع کولی گرگ بیشتر در دریای سلامه یافت می شود و خوشبختانه در آب های ایران کمتر رفت و آمد می کند . کولی گرگ وقتی به صیادان ماهی برمی خورد ، تور و قلاب آن ها را پاره می کند و مرتباً در اطراف ، وزیر لنج حرکت می نمایند .
▪ کولی گربه : وزن کولی گربه تا ۲۰ کیلو هم می رسد و بدنش مانند گربه نرم و انعطاف پذیر است. برای صیاد خطری ندارد و معروف است که بی عرضه ترین نوع کولی است و قدرت دفاع از خود را ندارد . تند و سریع هم می تواند شنا کند و صیاد به راحتی می تواند دمش را بگیرد و از آب بیرون بیاورد . گوشت این کوسه را خشک کرده و به عنوان کود ، از آن استفاده می کنند ، کولی گربه در خارج آب در هوای مناسب ،
کولی گربه در خارج آب در هوای مناسب ، دو تا سه روز هم زنده می تواند بماند .
▪ کولی سیاه گوش یا کولی سومک : در دو طرف سرش دو گوش کوچک دارد که به همین مناسبت به سیاه گوش معروف شده است . گوشت کولی سیاه گوش را می خورند و معتقد هستند که خاصیت دارویی دارد و هرکس دست وپایش را باد بگیرد و ورم شکم داشته باشد ، گوشت این نوع کوسه را بخورد بهبود می یابد . هم چنین روغنش را به بدن می مالند و می گویند که مفید است .
▪ کولی نمرانی : صیادان می گویند ، کولی نمرانی در حقیقت سگ دریا است و همه را می گیرد و آدم را می خورد .
▪ کولی سوار : بدن کولی سوار دراز است ، باله پشت کولی سوار هم به فروش می رسد و قیمت دارد ولی مطابق ارزش و قیمت باله پشت کوسه ی سیاف نمی باشد و از آن کم بهاتر است ، ازاین جهت به کوسه ی (سوار) یا دست دوم ، معروف شده است .
▪ کولی شیردندان : این کوسه ، شش ردیف دندان در دهان دارد ، و با وجود داشتن این دندانها از خطرناک ترین کوسه ها به شمار می رود .
ـ انواع دیگر کوسه ها را به نام های زیر می توان اشاره کرد :
کولی کر ، کولی بناتی ، کولی سرگرد ، کولی سرخ ، لم لم ، کولی ناوی ، کولی سهره سرخ ، تولی پنگ سر ، کولی جنازه ، کولی مشما ، کولی کراگری ، کولی بلند ، کولی گرسه ، کولی بودوین ، کولی بی دندان ، کولی شارو و کولی چشم زیر . گوشت اکثر این کوسه ها را خشک کرده و به عنوان کود از آن ها استفاده می کنند .
کود و داره از کوسه
از باله و دم داروهایی می سازند که برای انسان مفید است ، عده ای از مردم بندر گنک ، کارشان خشک کردن کوسه است و باله و دم این حیوان درنده را جمع می کنند و به مردم ، مخصوصاً مردم هندوستان می فروشند .
سیفه از روغن کوسه
بزرگ ترین بهره ای که می توان از کوسه برد ، تهیه روغن از جگر این حیوان است . روغن کوسه نیز به سهم خود دارای فواید قابل توجهی است و دوام قایق ها و موتور لنجها را تا چندین برابر ، اضافه می نماید و عمر آن ها را افزایش می دهد، به طوری که چوب لنج ها سال ها در آب شور دریا مقاومت کرده و پوسیده نمی شود . روغن کوسه علاوه بر استحکامی که به چوب لنج ها می بخشد ، ظاهراً آن ها را نیز قشنگ و زیبا می کند و بر جلوه کشتیهایی که بر روغن کوسه آغشته شده اند ، صدچندان می افزاید .
کوسه کر :
کوسه عظیم الجثه ی کر ، به کولی کر ، یا کولی گو ، معروف است ، از بزرگ ترین آبزیان می باشد . طول این کوسه به ۲۲ متر و ارتفاع آن به ۵ متر و وزن متوسط آن به چندین تن و فاصله ی بین دو چشم حیوان ، به ۳ متر هم می رسد . چون کوسه ی کر نسبت به اتفاقات اطرافش بی تفاوت است و از صدای موتور لنج ها فرار نمی کند ، به « کوسه ی کر» معروف شده است. به « کوسه کر » معروف شده است . از روغن جگر کوسه که معمولاً بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلو وزن دارد ، سیفه یا روغن می گیرند و آن را برای استحکام قایق ها و موتور لنج ها به بدنه ی آن ها می مالند .
کوسه ی کر ، با آن بدن بزرگ و کم پیکر از حیوانات ریزی به نام «فلفل» و «دال » و « گروز» و بلاخره از میان «روبیان یا میگو » نیز تغذیه می کنند . فلفل ، یک نوع حیوان دریای ریز و دراز است که شکل رشته را دارد و بدون استخوان و نرم است . دال ، یک حیوان خطرناک . زهر دار دریایی ، به اندازه یک انار معمولی با ریشه های بسیار است . گروز ، یک جانور قرمز رنگ به اندازه یک بادام معمولی با ریشه های بسیار است .
کوسه بغیر از قلب و اطراف روده ها و گردن ، در سایر قسمت های بدن ، اصلاً خون ندارد و تمام بدنش رگ و پی است . پوست بدن کوسه کر ، به طرف دم صاف است ، ولی جهت پوست از دم به طرف سر مثل اره است .
نتیجه گیری و خلاصه
کوسه یکی از خطرناک ترین آبزیان است که بزرگ ترین یا تنومندترین آن ، کوسه ی کر نام دارد . کوسه برای انسان نافع و سودمند می باشد و از روغن جگر آن ، استفاده فراوان می کنند . برای شکار کوسه از تور و قلاب استفاده می کنند ، ولی در انواع کوسه ها ، نوع آدم خوار وجود دارد که مردم نواحی خلیج فارس آن را «کولی گرگ» می نامند .
بدن کوسه دارای استخوان نمی باشد و باید بگوییم که غضروفی و شبیه به قسمت بیرونی گوش انسان است . کوسه در آب بسیار سریع شنا می کند و ضمناً آرام و بدون این که در آب حرکتی غیر عادی ایجاد کند ، شنا می کند و این باعث می شود که موجودات دیگر را غافلگیر بکند .
ـ کوسه ها به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که از قبیل آن ها :
کولی بیلی ، کولی سیاف ، کولی گرگ ، کولی گربه ، کولی سیاه گوش ، کولی نمرانی ، کولی سوار ، کولی شیردندان ، و انواع و اقسام کوسه های دیگر که گوشت اکثر این کوسه ها را خشک کرده و به عنوان کود از آنها استفاده می کنند .
از باله و دم کوسه داروهایی می سازند که برای انسان مفید است ، و کوسه را خشک کرده و برای تهیه کود از آن استفاده می کنند . بزرگ ترین بهره ای که می توان از کوسه برد، تهیه ی روغن از جگر این حیوان است ، که برای استحکام بخشیدن به قایق ها و موتور لنج ها ، مورد استفاده انسان است .
عظیم الجثه ترین کوسه ، کولی کر ، یا کولی گو ، است و چون نسبت به اتفاقات اطرافش بی تفاوت است ، به « کولی کر» معروف شده است . کوسه ی کر ، با آن بدن بزرگ و کم پیکر از حیوانات ریزی به نام «فلفل» و «دال » و «گروز » و بلاخره از « روبیان یا میگو » نیز تغذیه می کند . این کوسه بغیر از قلب و اطراف روده ها و گردن ، در سایر قسمت های بدن ، اصلاً خون ندارد و تمام بدنش را رگ و پی تشکیل می دهد .
منبع:
آکواریوم و ماهی های آب شیرین
حسین عمادی
معلم راهنما: محمد یاری - لطفی
سایت آموزشی علم ایران