سفرنامه حج

توجه به سوی مکه از راه شام و حلب

گرچه راهی که یاد شد از همه نزدیکتر است اما در این روزگار به دلیل دشمنی بادیه نشینان با همدیگر و مجادله با احمد پاشا حاکم بغداد، آن راه، بس هراسناک و ناامن بود. پس قافله از راه شام و حلب ـ که دورترین راه است ـ به راه افتاد.

تحریر اسماء منازل، از بغداد تا مکه معظمه به قید ساعت، که در ممالک روم معمول است:

چنانکه در ایران و توران منازل را به فرسخ معین و محسوب می دارند و در هندوستان به کروه. و فی الحقیقت ساعت و فرسخ مساوی خواهد بود؛ زیرا که ساعت عبارت از این است که شتر باردار خوش رفتار، در یک ساعت نجومی که دو نیم گهری [ghari] باشد (یک گهری 24 دقیقه) هر قدر طی مسافت کند، آن مقدار راه را یک ساعت می گویند و غالبا در مدت دو نیم گهری شتر خوش رفتار دو نیم کروه خواهد رفت. پس در این صورت فرسخ و ساعت مساوی است.

شرح منازل، از بغداد تا مکه معظمه

از دارالسلام بغداد تا ینگجه پنج ساعت

از ینگجه تا رباط مسیح پنج ساعت

از آنجا تا قراتپه سه ساعت

از آنجا تا رودخانه مارین چهار ساعت

از رودخانه تا کبیری شش ساعت

از کبیری تا جسر بانو هفت ساعت

از جسر بانو تا طلوع هفت ساعت

بلده کرکوک هفت ساعت

التان کبری هفت ساعت

بلاد حیدر هفت ساعت

آب ضرب شش ساعت

قراقوش چهار ساعت

موصل چهار ساعت

خان خراب دو ساعت

کتل کبری شش ساعت

دمیله نه ساعت

جرّاخه هفت ساعت

نسیبینهفت ساعت

قراوه شش ساعت

فجّ حصار هفت ساعت

هلالی هفت ساعت

چاه عباس نه ساعت

اتلیهفت ساعت

جریحان پنج ساعت

عرفه پنج ساعت

چهار مسلک هشت ساعت

برجیک ده ساعت

ایل بیگیده ساعت

باب الابیه هشت ساعت

حلب شش ساعت

خان تومان سه ساعت

مراقب نه ساعت

مقسرا شش ساعت

خان شیخان هفت ساعت

حمی هفت ساعت

حمص ده ساعت

حسبه نه ساعت

مسک دوازده ساعت

قطیفه نه ساعت

دمشق دوازده ساعت

ذوالنون (خان ترخان )پنج ساعت

ولی دوازده ساعت

مضیرب هشت ساعت

مفرق ده ساعت

عین زرقهیازده ساعت

بلعه دوازده ساعت

قطران دوازده ساعت

عین الحصی سیزده ساعت

عسرهچهارده ساعت

قلعه معان شش ساعت

ظهر العقبه هیجده ساعت

قلعه چقمان شش ساعت

قلعه ذات الحج هشت ساعت

قاع الصغرسیزده ساعت

قلعه تبوک شش ساعت

ظهرالعر هیجده ساعت

حیدر قلعه سی شش ساعت

برکه معظم هیجده ساعت

دارالحمرا هیجده ساعت

قلعه علا نوزده ساعت

بیر الغنم پنج ساعت

بیر جدید هیجده ساعت

قلعه هندسیه هیجده ساعت

مجلسین دوازده ساعت

بیرالنصف هشت ساعت

مدینه طیبه ده ساعت

مسجد شجره سه ساعت

قبور الشهدا چهارده ساعت

جدیده سیزده ساعت

بدر و حنین چهارده ساعت

متاع المیمون پانزده ساعت

رابعنوز ده ساعت

قدیده چهارده ساعت

وادی عصفان دوازده ساعت

وادی فاطمه دوازده ساعت

مکه معظمه پنج ساعت

اللهمّ ارزقنا شرف زیارتها

در این صورت از بغداد تا مکه معظمه هفتصد و هیجده ساعت، که یکهزار و هفتصد و نود و پنج کروه هندوستان است، می باشد.

از بغداد حرکت نموده، از راه ینگجه متوجه بلده سامرا شدیم و به زیارت جناب امام علی النقی و امام حسن عسکری ـ رضی اللّه تعالی عنهما ـ مشرف شدیم. حضرات ائمه در خانه خود که عالی و ارفع ساخته اند، مدفون اند. خدام و مجاورین این عتبه علیه بسیار سمج اند و نذورات را از زوّار به تهدید و زجر می گیرند. روضه حضرت امام علی النقی، امام حسن عسکری و ته خانه غیبت حضرت صاحب الزمان امام محمد مهدی ـ رضی اللّه عنهم اجمعین ـ یکجا در سامرا واقع است.

بعد از طی منازل، وارد کرکوک شدیم که در کتب سلف آن را از مضافات عراق عرب می نویسند. به زیارت حضرت دانیال و حضرت عزیز پیامبر علیهماالسلام مشرف شدیم. مرقد هر دو بزرگوار در اندرون شهر، در یک مسجد واقع است.