سفرنامه حج

حلّه

حلّه شهرى است آباد در كنار فرات،
و مقبره حضرت ايوب (عليه السلام) از حلّه نيم
فرسخ فاصله دارد. در كنار آن رود و قبر رحيمه خاتون همسر ايشان، كه در ايام بيمارى خدمت بسيارى كرده بود، پهلوى ايشان است و چشمه آبى كه به فرمان پروردگار براى حضرت جوشيده بود، بيرون مقبره است كه در قرآن مجيد از آن ياد
شده است:
} ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ {
و قبر شعيب پيغمبر (عليه السلام) نيز بيرون شهر است به فاصله دو ميدان اسب، در محراب مسجدى كه آن را مسجد شعيب مى نامند.
شنيده بوديم كه در صحن مسجد شعيب (عليه السلام) مناره اى است بزرگ و بلند و هرگاه كسى بر مناره بالا رود و به آواز بلند بگويد كه اى منار! به عشق عباس على بجنب! و كله منار را در بغل گرفته حركت دهد، منار به جنبش مى آيد.
بعد از زيارت ، (بالاى منار رفتيم) هرچند داد و فرياد كرديم و كله منار را در بغل گرفته و به زور تمام حركت داديم اصلا به جنبش نيامد. در اين اثنا خادم آنجا پيدا شد و به همان وضع كنگره منار را در بغل گرفته به زور تمام جنبانيدن گرفت. منار مذكور با آن كه چون كوه بيستون در استحكام بى مانند بود، چنان متزلزل شد كه ياران بالا رفته از ترس مانند كنه به كنگره هاى منار چسبيده بودند.
از حلّه كوچ نموده به زيارت حضرت ذى الكفل (عليه السلام) رفتيم. خلفاى ذى الكفل كه چهار كس بوده اند، نيز در آنجا مدفون اند. ليكن عمارت مقابر و مدفن ايشان را، برخلاف ساير مقابر، بسيار «عالى و مطبوع» ساخته اند. صحن مسجد چهار پله پايين تر است و به محض فرودآمدن و داخل شدن آن مكان طرفه سرورى روى مى دهد.
ورود به نجف اشرف  «بعد از طى مراحل، خاك پاك نجف اشرف، كحل الجواهر ديده دل ارادت منزل گرديد.
هزار شكر خد ا ، صد هزار شكر خدا.»
آبادى اين شهر به دليل نبودن كشاورزى و رودخانه، از آبادى كربلا كمتر است و سكان اين مكان كرامت بنيان، بيشتر مردم صالح و قانع هستند و در بيرون حصار از بيم تاراج اعراب باديه نمى توان نشست و مردم همه در داخل «شهر پناه» (حصار) سكونت دارند.
«وگنبد شاه ولايت پناه ـ رضى اللّه تعالى عنه و كرم الله وجهه ـ در كمال عظمت و تزيين در وسط شهر است. جواهر آبدار بر مرقد منوّره نصب كرده اند.»
در اين هنگام نادرشاه، ابراهيم خان زرگر باشى را مأمور فرموده بود كه به كربلا و نجف رفته، گنبد حضرت على (عليه السلام) و حضرت سيدالشهدا (عليه السلام) را مطلا سازند. چنانكه گنبد حضرت امام رضا (عليه السلام) در مشهد و مساجد ظفرخان روشن الدوله در شاه جهان، آباد است.
زرگر باشى به حضور بنده در تهيه اين امر، كه متضمّن سرخرويى آمر و مأمور بود ، مشغول گرديد و آن را به مدد حضرات
به وجه احسن به اتمام رسانيد. در باب آوردن آب فرات به نجف اشرف نيز سعى بسيار كرده بود. اما سه فرسخ از نهر كنده شده بود كه نادرشاه كشته شد و كار نهر معطّل ماند.