سفرنامه حج

روضه كاظمين

حضرت امام موسى كاظم و اميرالمتّقين امام محمدتقى(رض) كه در آن ديار ايشان را كاظمين گويند، سمت غربى شطّ است.
روضه امام اعظم ابوحنيفه كوفى (رحمه الله)
از بغداد تا روضه امام اعظم كه به جانب شرقى شطّ واقع است، نيم فرسخ است و از بغداد كهنه تا مرقد منوّر كاظمين كه هر دو امام در يك گنبد آسوده اند، همان قدر فاصله است و اين هر دو مقبره را از مقابر ديگر عالى تر ساخته اند و در ميان شان شطّ روان است و مزار اوليا جانب غربى درياى مذكور، مابين بغداد قديم و كاظمين است.
از آن جمله حضرت شيخ معروف كرخى (رحمه الله) كه گنبد و مسجد عالى دارد و خدّام مزار ايشان مانند خدّام حضرت كاظمين و امام اعظم در رفاه اند.
و جناب شيخ جنيد بغدادى و سرى سقطى (رحمه الله) در يك گنبد كوچك آسوده اند. خادمان اين مزار پريشانند و در گنبد قفل است و آرامگاه شيخ منصور عامرى و شيخ داود طائى نيز چنين است و مرقد بهلول دانا و منصور حلاج را گرچه در گذشته عالى و مزيّن ساخته اند، اما خادمى ندارد و مرمّت نشده است.
بغداد جديد، از شهر كهنه آبادتر است و اندرون آن نيز بسيارى از اولياءالله آسوده اند. از آن جمله مقبره و مسجد شيخ عبدالقادر جيلانى را نهايت عالى و مزيّن ساخته اند و خدّام مزار و ساكنان و عاكفان مدرسه به سبب بسيارى اوقاف و وظايف سلطان و هداياى مردمان اطراف، در رفاه و آسايش اند.
و قبر شيخ عبدالرزّاق فرزند شيخ، پهلوى دروازه سمت جنوبى مدرسه است. «حقير وافرالتقصير عبدالكريم محرّر اين سوانح، منقبتى را كه ميامن خان خالوى والده بنده گفته بودند، در خدمت فضلاى آنجا گذرانيده بعد از مطالعه پسند فرموده اند».
مطلع:
يا آية من هل اتى، رايت ولايت لافتى يا لمعة عن والضّحى، يا غوث الاعظم الغياث
و مقبره شيخ شهاب الدين سهروردى (رحمه الله) هم اندرون سور است و عماراتش چون مزار حضرت غوث الاعظم عالى و مزيّن، ولى خدّام و مجاورين به سبب قلّت اوقاف و نذورات كمتراند. فاصله ميان اين دو روضه دو ميدانِ اسب است. در بيرون قلعه نيز اولياى بسيار آسوده اند; خصوصاً در پيرامون آرامگاه امام اعظم، مانند بشر حافى، خطيب بغدادى، شبلى و ديگران. گنبدهاى ايشان هم كوچك و درهاى آنها بسته است. چون زائرى بيايد چيزى به خادم مى دهد و او در را باز مى كند.
مقبره امام اعظم را در نهايت عظمت ساخته اند و خدّام و مجاوران آن در كمال رفاه و تموّل هستند. غرض كه بسيارى از اهل اللّه در بغداد و حوالى آن آسوده اند.
به هر جا توده گردى است، مردى است به هرجا پشته خاكى است، پاكى است
شكاف هر زمينى را كه بينى گريبان پاره اى يا سينه چاكى است
پس از حصولِ سعادتِ زيارت، از بغداد كوچ كرده، متوجه كربلاى معلّى شديم. منزل اوّل، كاروانسراى شور است، كه آب شيرين ندارد و مردم آنجا از دوردست آب شيرين آورده مى فروشند. منزل دوم، قصبه مصيّب، در كنار فرات واقع است.
پسران مسلم بن عقيل بن ابى طالب، كه حارث سنگدل بدبخت، آن اطفال معصوم را شهيد نموده بود، به فاصله يك فرسخ از مصيّب، در كنار فرات و هر دو برادر در گنبدى كوچك، آسوده اند و پيرامون آن جنگل است.