بانک مقالات معارف قرآن

قرآن از اثرات مهم جوزمین سخن می گوید:
وجعلنا السّماء سقفامحفوظاً وهم عن ایاتها معرضون
ما آسمان را سقف محفوظی قرار دادیم ولی آنها از آیات آن روی گردانند.1
از آنجا که آرامش زمین به تنهائی برای آرامش زندگی انسان کافی نیست ،بلکه باید از طرف بالا هم ایمنی داشته باشد. وقرار دادیم آسمان را سقف وطاق حفظ شده واین کفار هستند که از آیات الهی روی برمی گردانند. حکماي قدیم تا چندی قبل معتقد بودند که سماوات سبع مثل فلزات ملاصق به یکدیگرند ، سطح مقعر بالا مماس با سطح محدب پایین است وکواکب سبعه در هرکدام مثل میخ کوبیده شده که تعبیر به سیارات می کنند. وتمام این کواکب کراتی هستند دراین فضای وسیع که در حرکت به نظم منظمی در سیر هستند.
مفسرین در کلمه محفوظ گفته اند ،محفو ظ است از دخول شیاطین برای استراق سمع .لکن آنچه اقرب به نظر می آید اینکه این کرات جویه محفوظ از خرابی وسستی وکندی هستند. ا زابتداء ایجاد خلقت به طور منظم تا زمان انقراض به مقدار خردلی تغییر در آنها داده نشده ومحفوظ به حفظ الهی هستند. کم وزیاد ، تند وکند در آنها نیست واین معنی چون مشاهد است داخل در آیات قدرت الهی است که درک بایدکرد ومی فرماید: ( وهم عن آیاتها معرضون) وتمام اینها را مستند به طبیعت واتفاق می دانند وتفکر وتدبر نمی کنند وتعبیر به سقف برای این است که به طرف بالاست.2
در المیزان آمده است. گویا مراد به این که فرمود آسمان را سقفی محفوظ کردیم این باشد که آن را از شیطانها حفظ کردیم همچنانکه در جای دیگر فرموده (وحفظناها من کل شیطان رجیم)آسمان را از هر شیطان رانده شده حفظ کردیم. ومراد به اینکه فرمود .مردم از آیات آن روی گردانند. این است که حوادث جوی را می بینند وبه اینکه دلیل روشنی برمدبر واحد وایجاد کننده واحد است،باز متوجه نمی شوند وباز به شرک خود ادامه می دهند.3
وگردانیدیم آسمان را سقفی نگاه داشته از افتادن ،به قدرت کامله ومعین ،یا محفوظ در هوا بدون ستون وعلاقه وکافران از نشانه های آسمان واحوال آن یعنی از خورشید وقمر وسایر ستارگان ،که دلالت بر صانع حکیم ووحدت کمال وعدم تناهی قدرت اودرغایت ظهور ونهایت وضوح است. وبه اشکال غریبه وهیئت عجیبه درآن هیچ کس به کنه آن نمی تواند رسید مگر خالق آن عزت قدرته ولطف علمه وحکمته.4
در تفسیر شریف لاهیجی هم اشاره به سقفی محفوظ ونگاه داشته از استراق سمع شیاطین شده است.5
منظور از آسمان در اینجا،همانگونه که سابقاً هم گفته ایم ،جوی است که گرداگرد زمین را گرفته وضخامت آن صدها کیلومتر طبق تحقیقات دانشمندان می باشد. این قشر ظاهراً لطیف که از هوا وگازها تشکیل شده به قدری محکم وپرمقاومت است که هر موجود مزاحمی از بیرون به سوی زمین بیاید نابود می شود،وکره زمین را در برابر بمباران شبانه روزی سنگهاي شهاب که از هرگلوله ای خطرناک ترند حفظ می کند.
بعلاوه اشعه آفتاب که دارای قسمتهای مرگباری است بوسیله آن تصفیه می شود و ا زنفوذ اشعه کشنده کیهانی که از بیرون جو، به سوی زمین می آید جلوگیری می کند.
آری این آسمان سقف بسیار محکم وپایداری است که خدا آن را از انهدام حفظ کرده است. 6
اما در اینکه آسمان چگونه سقف محفوظی است نظرات متفاوتی را بیان کرده اند. گاهی می گفتند محفوظ از نفوذ شیاطین ویا محفوظ از سقوط بر زمین،یا از ویراني وغیره...،این تفسیرهای مبهم به خاطر این بودکه آسمان در آن زمان دقیقاً برای بشر شناخته شده نبود.
ولی با پیشرفت علم ودانش بشری وباآگاهیهای تازه که دانشمندان از مجموعه جو زمین دریافتند،مفهوم آیه بسیار روشنتر گردید ومعلوم شد واقعاًدرآنجا سقف محفوظی وجود دارد،سقف به معنی حقیقیش ومحفوظ به معنی واقعی آن . که این سقف محکم کره زمین را از انواع خطرات حفظ می کند،از یک سو جلو بمباران شبانه روزی سنگهاي شهاب ،که گه گاه این سنگها که ا زجو زمین عبور کرده به نقطه ای از زمین اصابت می کند و ویرانيهایی مهیبی به بار می آورد ،وگویی هشداری برای افراد غافل است که خدا این سقف محفوظ را نیافریده بود همه شما شبانه روز در معرض این بمباران خطرناک بودید ودر زندگی آرامشی وجود نداشت.
از سوی دیگر ،دائماًازخورشید اشعه ای به نام اشعه مارواء بنفش پخش می شود که مقدار کم آن نه تنها زیان آور نیست بلکه بسیار مفید وسودمند است ،مخصوصاً تأثیر عمیقی در کشتن میکربها دارد،ولی اگر زیاد باشد بدن را می سوزاند بی آنکه انسان احساس حرارت کند .حال اگر این سقف محفوظ ،یعنی جو زمین وجود نداشت هیچ انسانی حتی یک لحظه نمی توانست در مقابل نور آفتاب مقاومت کند. از سوی دیگر پرتوهای مرگبار به نام اشعه کیهانی از ماورای منظومه شمسی به سوی زمین روان است و بخشی از جو زمین که لایه ازن ، نام دارد ، مانع نفوذ این اشعه مرگبار است وهمچون سقف محفوظی در برابر آن مقاومت می کند. واینها چیزهایی است که ما امروزه در باره آثار عجیب این سقف محفوظ یعنی قشر عظیم هوا می دانیم وممکن است در آینده حقایق بیشتر ومهمتری در این زمینه کشف شود.7

1- سوره انبیاء /32
2- تفسیر اطیب البیان،ج9،ص169
3- المیزان ،ج14،ص423
4- منهج الصادقین ،ج6،ص65
5- شریف لاهیجی ،ج3،ص115
6- تفسیر نمونه،ج13،ص398
7- پیام قرآن ،ج8،ص175