خُراشاد Khorashad
خُراشاد Khorashad , منطقه ای است واقع در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بیرجند و واقع در استان خراسان جنوبی. در لغت نامه دهخدا در سال ۱۳۴۵ در مورد خراشاد چنین نوشته شده است:
قریه ای است از بخش حومه شهرستان بیرجند ، واقع در سی هزار گزی جنوب بیرجند. این ناحیه کوهستانی با آب و هوای معتدل و ۹۲۸ تن سکنه فارسی زبان است. آب آن از قنات و محصولاتش غلات ، زعفران و سردرختی است. اهالی به کشاورزی و قالی بافی گذران می کنند و راه آن اتومبیل رو است. مزرعه گنج آباد و میرزاملک و علی آباد و سالم آباد جزء آن است. در آنجا دفتر ازدواج و طلاق و دبستان وجود دارد.
|
فهرست مندرجات
-
جمعیت
-
طبیعت و آب و هوا
-
نام
-
تاریخچه
-
مردم شناسی
-
اشتغال
-
آموزش و پرورش
-
امکانات
-
روستای خراشاد زابل
-
برخی از شخصیت های برجسته خراشاد
-
سفر تصویری به خراشاد
-
منابع
-
خاک کوی خراشاد
-
منبع سایت خراشاد دات کام
|
جمعیت
جمعیت آن در سال ۱۳۴۵ برابر با ۹۲۸ نفر بوده است. تعداد سکنه آن طبق آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران برابر با ۲۳۲ خانوار و معادل ۷۵۷ نفر بوده که به همراه گنج آباد, علی آباد, سالم آباد و میرزا ملک , بالغ بر ۸۰۰ نفر می گردد که از این تعداد قریب ۷۸ درصد (۶۲۰ نفر) باسواد می باشند.
طبیعت و آب و هوا
این روستا دارای آب و هوایی معتدل و کوهستانی است که به همراه سرسبزی و زیبایی و نیز وجود کوههای سبز رنگ افیولیتی, روستا, چهره ای ییلاقی و تفرجگاهی به خود گرفته است به طوری که به نام طرقبه بیرجند شناخته می شود. در سالهای اخیر, ساخت و ساز ویلاهای تفریحی و اقامتگاهی رشد فزاینده ای گرفته است. این ویلاها که توسط اشخاص و برخی از سازمانها ساخته شده اند , نقش تفرجگاهی خراشاد را پررنگ تر نموده اند.
اینجا خانه های روستایی در دل كوه و بر اوج بلندی پله به پله تا پست ترين نقطه هموار بنا، شده اند. از بالا كه می نگری بام ها طبقه به طبقه بر ديوارها سوار شده اند. گرچه بالا و پايين رفتن از كوچه ها و در حقيقت صخره های خراشاد قدری سخت است اما اهالی روستا به راحتي اين كار را انجام مي دهند. جوی آبی از ميان باغ ها می گذرد. در همسايگی خانه های گلی و روستايی از لابلای شاخه های خشكيده درختان، خانه هايی ويلايی ساخته شده كه طبق اصول شهرسازی ميان باغ ها جلب توجه می كند. اين ساخت و سازهای جديد و شيك فقط به دامنه ارتفاعات محدود نشده و به صورت پراكنده حتي به بلندي صخره ها نيز گسترش يافته است.
ديدن نماهای سنگی، شيشه های رفلكس و آخرين امكانات معماری در روستاها و در كنار ساخت و سازهای قديمی گذر شتابان قافله تمدن را به ياد می آورد. برخی از ساكنان خراشاد خانه های ويلايی ساخته و در فصول گرم سال و گاهی برای فعاليت های كشاورزی به روستا باز می گردند, يعنی خانه هايی در شهر و زندگی ييلاق-قشلاق دارند..
نام
نام خُراشاد, نامی یگانه بوده و بنا به گفته مرحوم دکتر محمد اسماعیل رضوانی ( پدر علم تاریخ معاصر ایران که خود زاده این روستا بود) برگرفته از زبان پهلوی و به معنی محل طلوع خورشید بوده و علت آن نیز واقع شدن این روستا در میان دره ای است که این دره به طرف شرق باز گشته و به دشت خراشاد متصل می گردد. در نتیجه با توجه به واقع شدن این روستا در ابتدای دره, از نظر مردم محلی, اولین روستای از مجموعه روستاهای واقع در دره خراشاد می بوده که خورشید بدان می تابیده است.
مرحوم دکتر رضوانی در مصاحبه اش در سال ۱۳۶۷ با کیهان فرهنگی می گوید : خراشاد گویش دیگری است از کلمه خورشید, که من آن را در الاتنبیه و الاشراف پیدا کردم. در جایی که اقالیم سبعه را تقسیم می کنند به سیارات سبعه می گویند : (( الاقلیم رابع للشمس و هو بالفارسیه خرشاد)) ….. (مردم محلی به این روستا خُرَشاد می گویند)
تاریخچه
تاریخچه روستای خراشاد, به پیش از اسلام بازمیگردد. وجه تسمیه این روستا, خود نشان از تاریخ چند هزار ساله این روستا دارد. همچنین وجود آثاری مانند قبرستان زرتشتی ها (گبرها) در نزدیکی کاریز خراشاد, قلعه و تونلهای زیر زمینی ( که برای مقابله با یورش ترکمنها ساخته شده اند) و …, نیاز به اکتشافات و پی جویی های باستان شناسی را بیش از پیش نشان میدهد.
مردم شناسی
مردم خراشاد, از نژاد پارس و به زبان فارسی تکلم می کنند. ویژگی رفتاری و شخصیتی مردم خراشاد, آنان را مردمی آرام صلح جوی, بافرهنگ و علم دوست می باشند. به طوری که اولین دبستان در منطقه, به نام دبستان دقیقی در سال ۱۳۳۲ در این روستا ساخته شد. از ویژگیهای جالب توجه خراشاد, پرورش افراد و شخصیت های موفق و نخبه (کلیک کنید) بسیاری در زمینه های علمی, فرهنگی و اقتصادی است که بسیار بیشتر از ظرفیت یک روستا ۱۰۰۰ نفری می باشد. بطوری که این منطقه را به مانند منطقه فراهان در استان مرکزی به عنوان یک روستای نخبه پرور در سطح ایران معرفی نموده است.
اشتغال
مردم منطقه بیشتر به کشاورزی , دامداری , قالی بافی و گلیم بافی اشتغال دارند و از زعفران, زرشک, عناب, توت, گردو و زردآلو , می توان به عنوان محصولات عمده کشاورزی خراشاد نام برد. شیخ محمد ابراهیم قدسی در وصف توت خراشاد می گوید:….
نُقلى که خدا نموده ایجاد….
بى آنکه رسد به دست قناد….
سیبى است که هست در سمرقند….
توتى است که هست در خراشاد….
علاوه بر اشتغال در بخش کشاورزی و دامداری, در سالیان اخیر با رشد بخش صنعتی در خراشاد و احداث واحدهای صنعتی مانند کشتارگاه صنعتی, مرغداری, بسته بندی چای, مصالح ساختمانی و … , در این بخش هم اشتغال زایی صورت گرفته است. به طوریکه صنعت مرغداری در جنوب خراسان, نخستین بار توسط برخی از نخبگان اقتصادی این منطقه با تاسیس نخستین مرغداری در خراشاد, گسترش یافته و در حال حاضر ۱۲ مرغداری فعال در سطح روستا مشغول تولید هستند.
همچنین زنان خراشاد با تاسیس شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد و ارائه خدمات در زمینه تهیه موارد مورد نیاز معیشتی و حرفه ای اعضا, تامین اعتبارات و وامهای مورد نیاز و ارائه خدمات به منظور بهبود امور حرفه ای , نقش قابل توجهی در گسترش اشتغال زایی در منطقه ایفا میکنند. بطوری که به عنوان یکی از فعالترین تعاونی های روستایی در سطح استان شناخته شده است.
آموزش و پرورش
خراشاد دارای مدرسه در سه مقطع ابتدایی, راهنمایی و دبیرستان می باشد. دبستان دقیقی خراشاد با بیش از نیم قرن سابقه قدیمی ترین مدرسه منطقه بشمار می رود و نقش به سزایی در پرورش نخبگان این منطقه داشته است. محوریت روستا سبب شده است که دانش آموزان پسر مقاطع راهنمايي و متوسطه سایر روستاها به خراشاد مراجعه می كنند و در خوابگاه دانش آموزی مستقر شوند. این خوابگاه ويژه دانش آموزان راهنمايی است اما پسران دبيرستانی نيز در محل حضور دارند.
امکانات
خراشاد دارای بیمارستان روستایی , مخابرات , خانه بهداشت , تعاونی های روستایی, حسینیه, بانک, کانونهای فرهنگی و تربیتی, دبستان, راهنمایی, دبیرستان می باشد.
با وجود اینکه خراشاد به عنوان روستايی ثروتمند و بی نياز مشهور شده با این حال برخی مردم روستا همچنان در محروميت به سر می برند و روستا با مشکلاتی چون عدم اجرای طرح هادی, شبکه فاضلاب, عدم مشارکت سازمانهای مربوطه مانند محیط زیست در ایجاد محلی برای دفن زباله روبرو می باشد...
(منبع :سایت خراشاد دات کام)
